مقایسه سیستم کشت مستقیم و نشایی برنج در استان مازندران: رقابت علف هرز، عملکرد و اجزای عملکرد

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 8، دوره 12، شماره 3 - شماره پیاپی 35، مهر 1393، صفحه 463-475   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v12i3.22637

نویسندگان

افراسیاب علا¹؛ مجید آقاعلیخانی^{* 1}؛ بهمن امیری لاریجانی²؛ سعید صوفی زاده³

¹دانشگاه تربیت مدرس

²وزارت کشاورزی

³شهید بهشتی

چکیده

برای بررسی توان رقابتی برنج با علف‌های هرز در دو سیستم کشت نشایی و مستقیم، آزمایشی در سال 1390 در استان مازندران، شهرستان محمودآباد انجام گرفت. تحقیق به صورت آزمایش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. کرتهای اصلی شامل دو سیستم کشت نشایی و کشت مستقیم در بستر مرطوب و کرتهای فرعی شامل سه رقم مختلف برنج تحت دو روش مدیریتی علف هرز (با و بدون علف هرز) بودند. نتایج نشان داد در شرایط بدون علف هرز عملکرد برنج در دو سیستم کشت تفاوت معنی داری با هم نداشتند، اما در شرایط رقابت علف هرز افت عملکرد برنج در کشت مستقیم و نشایی به ترتیب 66 و 14درصد بود. لاین 843 که در کشت نشایی توانایی رقابتی بالایی با علف هرز داشت در کشت مستقیم به دلیل بنیه اولیه ضعیف در برابر فشار بالای علف هرز با کاهش مقاومت مواجه شد اما رقم بومی منطقه (طارم دیلمانی) در کشت مستقیم توانایی رقابتی مناسب و پایداری عملکرد بهتری نسبت به رقم اصلاح شده خزر و لاین 843 داشت. توانایی رقابتی ارقام به ارتفاع بیشتر، سرعت رشد بیشتر در ابتدای فصل، تعداد خوشه و برتری وزن خشک برنج نسبت داده شد و در کشت مستقیم صفات مربوط به بنیه اولیه گیاه مهم‌تر از دیگر صفات بود. آزمایش نشان داد در صورت کنترل علف هرز کشت مستقیم راهکار مناسبی برای کاهش هزینه‌های تولید برنج می‌باشد و سرعت رشد اولیه گیاهچه نقش مهمی در رقابت با علف هرز در این سیستم کشت دارد.

کلیدواژه‌ها

برنج؛ علف هرز؛ کاهش عملکرد؛ سرعت رشد اولیه

مراجع

- امین پناه، ه. 1388. بررسی قدرت رقابتی ارقام برنج (Oryza sativa L.) در برابر علفهرز سوروف (Echinochloa crus-galli) به منظورمصرف بهینه علف‌کش.رساله دکتری در رشته زراعت. دانشکده کشاورزی. دانشگاه تربیت مدرس. 140 ص.

2- بی نام. 1391. گزارش سالانه برنج سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران. مدیریت زراعت.

3- نوربخشیان، س. ج. 1379. مقایسه عملکرد ارقام برنج در کشت مستقیم و نشایی. مجله علوم زراعی ایران.2(4) : 32-25.

4- Bastiaans, L., M. J. Kropff, N. Kempuchetty, A. Rajan, and T. R. Migo.1997. Can simulation models help design rice cultivars that are more competitive with weeds? Field Crops Research.51: 101-111.

5- Bhushan, L., J. K. Ladha, R. K. Gupta, S. Singh, A. Tirol-Padre, Y. S. Saharawat, M. Gathala, and H. Pathak. 2007. Saving of water and labor in rice–wheat system with no-tillage and direct seeding technologies. Agronomy Journal, 99: 1288–1296.

6- Buhler, D. D., M. Liebman, and J. J. Obrycki. 2002. Review: theoretical and practical challenges to an IPM approach to weed management. Weed Science, 48: 274–280.

7- Caton, B. P., A. E. Cope, and M. Mortimer. 2003. Growth traits of diverse rice cultivars under severe competition: Implications for screening for competitiveness. Field Crops Research, 83: 157-172.

8- Chauhan, B. S. and D. E. Johnson. 2010. Implications of narrow crop row spacing and delayed Echinochloacolona and Echinochloa crus-galli emergence for weed growth and crop yield loss in aerobic rice. Field Crops Research. 117: 177-182.

9- Chen, S., S. Cai, X. Chen, and G. Zhang. 2009. Growth and Physiological Responses to Transplanting and Direct Seeding Cultivation in Rice. Rice Science. 16(2): 143-150.

10- Ekeleme, F., A. Y. Kamara, S. O. Oikeh, L. O. Omoigui, P. Amaza, T. Abdoulaye, and D. Chikoye. 2009. Response of upland rice cultivars to weed competition in the savannas of West Africa. Crop Protection, 28: 90–96.

11- Farooq, M., K. H. M. Siddique, H. Rehman, T. Aziz, D. J. Lee, and A. Wahid. 2011. Rice direct seeding: Experiences, challenges and opportunities. Soil Till. Res. 111: 87-98.

12- Garrity, D. P., M. Movillon, and K. Moody. 1992. Differential weed suppression ability in upland rice cultivars. Agronomy Journal, 84: 586-591.

13- Gibson, K. D., A. J. Fischer, T. C. Foin, and J. E. Hill. 2003. Crop traits related to weed suppression in water – seeded rice (Oryza sativa). Weed Science, 51: 87-93.

14- Gibson, K. D. and A. J. Fischer. 2004. Competitiveness of rice cultivars as a tool for crop based weed management. In: Inderjit (Ed.), Weed Biology and Management. Kluwer Academic Publishers, The Netherlands, pp. 517-537.

15- Haefele, S. M., D. E. Johnson, D. M’Bodj, M. C. S. Wopereis, and K. M. Miezan. 2004. Field screening of diverse rice genotypes for weed competitiveness in irrigated lowland ecosystems. Field Crops Research 88: 39–56.

16- Jannink, J. L., J. H. Orf, N. R. Jordan, and R. G. Shaw. 2000. Index selection for weed suppressive ability in soybean. Crop Science, 40: 1087-1094.

17- Je-Kyukim, Moon-Hee Lee, and Young-san Kim. 2000. Labor saving cultivation technologies ofrice in Korea – Direct seeding and machine transplanting –national crop experimental station, ruraldevelopment administration (RDA),republic of Korea .

18- Jennings, P. R. and J. D. Jesus Jr. 1968. Studies on competition in rice. I. Competition inmixtures of varieties. Evolution, 22: 119-124.

19- Kawano, K., H. Gonzalez, and M. Lucena. 1974. Intraspecific competition, competition with weeds, and spacing response in rice. Crop Sci. 14:841–845.

20- Khaliq, A., and A. Matloob. 2011. Weed-crop competition period in three fine rice cultivars under direct-seeded rice culture. Pak. J. Weed Sci. Res. 17(3): 229-243.

21- Kropff, M. J. 1993. Eco-physiological models for crop-weed competition. In: Kropff, M.J.,van Laar,H.H. (Eds.),Modeling Crop-Weed Interactions. CAB International, Wallingford, U.K, pp. 25-32.

22- Moody, K. 1983. The status of weed control in rice in Asia. FAO Plant Protect. Bull. 30 (3/4):119–123.

23- Namuco, O. S., J. E. Cairns, and D. E. Johnson. 2009. Investigating early vigour in upland rice (Oryza sativa L.): Part I. Seeding growth and grain yield in competition with weeds. Field Crops Research, 113: 197–206.

24- Ni, H., K. Moody, R. P. Robles, E. C. Paller, and J. S. Lales. 2000. Oryza sativa L.plant traits conferring competitive ability against weeds. Weed Science, 48: 200-204.

25- Rao, A. N., D. E. Johnson, B. Sivaprasad, J. K. Ladha, and A. M. Mortimer. 2007. Weed management in direct-seeded rice. Advance Agronomy, 93: 153–255.

26- Rodenburg, J. and D. E. Johnson. 2009. Weed management in rice-based cropping systems in Africa. Advance Agronomy, 103: 149–218.

27- SAS Inst. Inc. 2003. SAS System Version 9.1. SAS Institute Inc., Cary, NC.

28- Saito, K. 2010.Weed pressure level and the correlation between weed competitiveness and rice yield without weed competition: An analysis of empirical data.A Review. Field Crops Research, 117: 1–8.

29- Saito, K., K. Azoma, and J. Rodenburg. 2010. Plant characteristics associated with weed competitiveness of rice under upland and lowland conditions in West Africa. Field Crops Research, 116: 308–317.

30- Singh, S., L. Bhushan, J. K. Ladha, R. K. Gupta, A. N. Rao, and B. Sivaprasad. 2006. Weed management in dry-seeded rice (Oryza sativa) cultivated on furrow irrigated raised bed planting system. Crop Protection, 25: 487–495.

31- Singh, S., J. K. Ladhab, R. K. Guptaa, L. Bhushana, and A. N. Raob. 2008. Weed management in aerobic rice systems under varying establishment methods.Crop Protection, 27 : 660–671.

32- Swanton, C. J., and S. F. Weinse. 1991. Integrated weed management: the rational and approach. Weed Technology, 5: 657-663.

33- Ying, J., S. Peng, Q. He, H. Yang, C. Yang, R. M. Visperas, and K. G. Cassman. 1998. Comparison of high-yield rice in a tropical and subtropical environ- ment. I. Determinants of grain and dry matter yields, Field Crops Res. 57: 71–84.

34- Zand, E., and H. Beckie. 2002. Competitive ability of hybrid and open pollination canola (Brassicanapus L.) with wild oat (Avenafatua L.). Canadian Journal of Plant Science, 82: 473-480.

35- Zhao, D. L., G. N. Atlin, L. Bastiaans, and J. H. J. Spiertz. 2006a. Cultivar weed competitiveness in aerobic rice: Heritability, correlated traits, and the potential for indirect selection in weed-free environments. Crop Science, 46: 372-380.

36- Zhao, D. L., L. Bastiaans, G. N. Atlin, J. H. J. Spiertz. 2007. Interaction of genotype × management on vegetative growth and weed suppression of aerobic rice. Field Crops Research, 100:327–340.

37- Zimdahl, R. L. 2004. Weed-Crop Competition: A Review, 2nd ed. Blackwell Publishing, 2121 State Avenue, Ames, IA50014.