ارزیابی تحمل به سرما در اکوتیپ‌های فتان بلند (Festuca arundinacea L.) در شرایط مزرعه و کنترل‌شده

بوم شناسی کشاورزی

مقاله 23، دوره 11، شماره 1 - شماره پیاپی 39، فروردین 1398، صفحه 349-364   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v11i1.73193

نویسندگان

عبدالله سلطان احمدی؛ احمد نظامی^* ؛ محمد کافی؛ حمید رضا خزاعی

گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

فستوکا (Festuca sp.) یک گونه پرکاربرد و با اهمیت جهت مراتع، تعلیف دام و فضای سبز شهری است. اکوتیپ‌های متعددی از این گونه در ایران رشد می‌کنند و برای موفقیت در کشت و رشد مناسب آنها در مناطق تحت تنش، اطلاعات کمی در دسترس می‌باشد. زمستان‌های سرد از جمله ویژگی‌های مناطق معتدله در ایران است. از این رو، انتخاب اکوتیپ‌های متحمل به سرمای فستوکا جهت کشت در این مناطق ضروری است. به این منظور، آزمایشی با هدف ارزیابی تحمل به سرما در اکوتیپهای فتان بلند (Festuca arundinacea L.) در شرایط مزرعه و کنترل‌شده به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو شرایط مزرعه و کنترل­شده در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در سال زراعی 93-1392 انجام شد. در مزرعه عامل اصلی دو تاریخ کاشت پاییزه (15 مهرماه و 15 آبان ماه) و عامل فرعی شامل 23 اکوتیپ جمعآوری شده از نقاط مختلف ایران بود و در شرایط کنترل‌شده اکوتیپ‌های فتان کشت شده در زمان‌های مشابه با مزرعه در معرض چهار دمای شاهد (دمای محیط طبیعی)، 14-، 17- و 20- درجه سانتیگراد) قرار گرفتند. نتایج آزمایش مزرعه ای نشان داد که اثر متقابل تاریخ کاشت × اکوتیپ بر روز تا سبز شدن، درصد بقاء، عملکرد دانه و زیستتوده معنی‌‎دار بود. درصد بقاء اغلب اکوتیپ‌ها در کشت دوم بیشتر از کشت اول بود، با وجود این در اکثر اکوتیپ‌های با تأخیر در کشت، روز تا سبز شدن، عملکرد دانه و زیست‌توده کاهش داشت. در شرایط کنترل ‌شده، اثر تاریخ کاشت × اکوتیپ بر درصد بقاء، سطح سبز و وزن خشک بوته معنی‌‎دار بود. با تأخیر در کشت، درصد بقاء در اغلب اکوتیپ‌ها به طور معنی‌‎داری افزایش یافت. تأخیر در کاشت، سبب کاهش وزن خشک در 52 درصد اکوتیپ‌ها شد. در هر دو شرایط مزرعه و کنترل ‌شده اکوتیپ‌های اصفهان- ایستگاه قزوه 1375، بروجن، داران، داران- دامنه، گندمان- سناجان، مشهد، ساری، گلستان و قوچان- سیدآباد از نظر درصد بقاء، وزن خشک و عملکرد نسبت به سایر اکوتیپ‌ها دارای برتری معنی‌‎داری بودند و متحمل ترین اکوتیپ‌ها معرفی شدند.

کلیدواژه‌ها

ارتفاع؛ تاریخ کاشت؛ درصد بقاء؛ سطح سبز؛ عملکرد

مراجع

Alizadeh, M.A. 2010. Evaluation of seed germination characteristics and seedling growth on five ecotypes of (Festuca arundinacea) in response to cold treatment. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research 18(1): 133-142. (In Persian with English Summary)

Azizi, H., Nezami, A., Nassiri Mahallati, M., and Hamidreza Khazai, H.R. 2007. Evaluation of cold tolerance in wheat (Triticum aestivum L.). Iranian Journal of Field Crops Research 5(1): 5-11. (In Persian with English Summary)

Cardona, C.A., Duncan, R.R., and Lindstorm, O. 1997. Low temperature tolerance assessment in Paspalum. Crop Science 37: 1283-1291.

Coventry, D.R., Reeves, T.G., Brooke, H.D., and Cann, K. 2003. Influence of genotype, sowing date, and seeding rate on wheat development and yield. Australian Journal of Experimental Agriculture 33: 751-757.

Dokuyucu, T., and Akkaya, A. 2004. The effect of different sowing dates on growing periods, yield and yieldcomponents of some bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars grown in the east-Mediterranean region ofTurkey. Journal of Agronomy 3(2): 126-130.

Ebrahimian, M., Majidi, M.M., and Mirlohi, A.F. 2012. Clonal evaluation and estimation of genetic similarity of tall fescue genotypes (Festuca arundinacea Schreb.). Journal of Plant Production 19(3): 2012 14-27. (In Persian with English Summary)

Eugenia, M., Nunes, S., and Ray Smith, G. 2003. Electrolyte leakage assay capable of quantifying freezing resistance in rose clover. Crop Science 43: 1349–1357.

Farhad, I.S.M., Bhowmik, S.K., and Amir Faisal, A.H.M. 2015. Effect of variety and planting time on the productivity of fenugreek in coastal area. World Journal of Agricultural Sciences 11(3): 164-168.

Grace, M.P., Anderson, N.O., and Li, P.H., 2009. Cold tolerance and short day acclimation perennial Guara coccinea and G. drummondii. Scientia Horticulturae 120: 418-425.

Kafi, M., Borzoee, A., Salehi, M., Kamandi, A., Masoumi, A., and Nabati, J. 2009. Physiology of Environmental Stresses in Plants. Jihad-e Daneshgahi of Mashhad, Mashhad, Iran. (In Persian)

Kheirkhah,T., Nezami, A., Kafi, M., and Asadi, G.A., 2015. Evaluation of cold tolerance in field grown mentha (Mentha piperita‎‏ L.) ‎ under ‎laboratory conditions. Iranian Journal of Field Crops Research 13(2): 269-277. (In Persian with English Summary)

Larsen, R.J. 2013. Understanding the basics of cold tolerance and its basis in agronomic decisions for winter cereals on the Canadian prairies. Prairie Soils and Crops Journal 6: 87-98.

Li, W., Wang, R., Li, M., Li, L., Wang, C., Welti, R., and Wang, X. 2008. Differential degradation of extraplastidic and plastidic lipids during freezing and post-freezing recovery in Arabidopsis thaliana. Biological Chemistry 283: 461–468.

Majidi, M.M. 2010. Evaluation of seed yield and yield components in Iranian landraces and foreign varieties of tall fescue (Festuca arundinacea Schreb.). Iranian Journal of Field Crop Science 41(1): 32-47. (In Persian with English Summary)

Maletic, R., and Jevdjovic, R. 2007. Sowing date- the factor of yield and quality of fenugreek seed (Trigonella foenum-gracum L.). Journal of Agricultural Sciences, Belgrade 52(1): 1-8.

Nayyar, H., Bains, T.S., and Kumar, S. 2005. Chilling stressed chickpea seedlings: effect of cold acclimation, calcium and abscisic acid on cryoprotective solutes and oxidative damage. Environmental and Experimental Botany 54: 275-285.

Nezami, A., and Bagheri, A.R. 2005. Responsiveness of cold tolerant chickpea characteristics in fall and spring planting: I- Phenology and morphology. Iranian Journal of Field Crops Research 3(1): 43-55. (In Persian with English Summary)

Nezami, A., Bandara, M., and Gusta, L. 2012. An evaluation of freezing tolerance of winter chickpea (Cicer arietinum L.) using controlled freeze tests. Canadian Journal of Plant Science 92: 155-161.

Seghatoleslami, M.J., and Ahmadi Bonakdar, K. 2010. The effect of sowing date and plant density on yield and yield components of fenugreek (Trigonella foenum-gracum L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants 26(2): 265-274. (In Persian with English Summary)

Siddique, A.B., Wright, D., and Mahbub Ali, S.M., 2002. Effects of sowing dates on the phenology, seed yield and yield components of peas. Journal of Biological Science 2(5): 300-303.

Soheyli, R., Nezami, A., Khazaie, H.R., and Nassiri Mahallati, M., 2010. Effects of planting dates on yield and yield components of four cumin (Cuminum cyminum L.) landraces. Iranian Journal of Field Crops Research 8(5): 772-783. (In Persian with English Summary)

Thapa, B., Arora, R., Knapp, A., and Brummer, E.C. 2008. Applying freezing test to quantify cold acclimation in Medicago truncatula. Horticultural Science 133(5): 684–691.

Xuan, J., Liu, J., Gao, H., Huaguabghu, H., and Cheng, X. 2009. Evaluation of low-temperature tolerance of Zoysia grass. Tropical Grasslands 43: 118–124.