بررسی اثر تاریخ کاشت بر رشد و عملکرد دانه ارقام گلرنگ در شرایط آب و هوایی رفسنجان

پژوهشهای زراعی ایران

مقاله 10، دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 38، تیر 1394، صفحه 316-327   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/gsc.v13i2.29826

نویسندگان

فاطمه خطیب^* ؛ بنیامین ترابی؛ اصغر رحیمی

ولی عصر رفسنجان

چکیده

مهم‌ترین اصول زراعت گیاهان، استفاده از ارقام و تاریخ‌کاشت مناسب جهت استفاده بهینه از منابع آب و تشعشع است، لذا هدف از مطالعه حاضر بررسی شاخص‌های رشد و ارتباط آن‌ها با عملکرد دانه ارقام مختلف گلرنگ در تاریخ‌کاشت‌های متفاوت بود. بدین منظور آزمایشی به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1391 انجام شد. عامل‌های آزمایش شامل تاریخ‌‌کاشت (16 فروردین، 6 و 27 اردیبهشت) و ارقام گلرنگ (411، سینا، محلی اصفهان و صفه) بودند. حداکثر شاخص سطح برگ در تاریخ‌کاشت اول 33/2 بود که با تاریخ‌کاشت دوم اختلاف معنی‌داری نداشت اما این شاخص در تاریخ‌کاشت سوم حدود 70 درصد کاهش یافت. در تاریخ‌کاشت اول بیشترین شاخص سطح برگ به ارقام محلی اصفهان و 411 اختصاص داشت. حداکثر ماده خشک کل در تاریخ‌کاشت اول 2/1124 گرم در مترمربع بود که این شاخص در تاریخ‌کاشت دوم و سوم به‌ترتیب حدود 31 و 78 درصد کاهش یافت. در این تاریخ‌کاشت ارقام سینا و محلی اصفهان بیشترین ماده خشک کل را تولید کردند. حداکثر سرعت رشد محصول در تاریخ‌کاشت اول 84/38 گرم در مترمربع در روز بود که این شاخص در تاریخ‌کاشت دوم و سوم به‌ترتیب حدود 41 و 66 درصد کاهش یافت. در این تاریخ‌کاشت رقم محلی اصفهان حداکثر سرعت رشد محصول بیشتری را دارا بود. نتایج نشان داد بالاترین مقدار عملکرد دانه در ارقام 411 و محلی اصفهان در تاریخ کاشت اول به‌دست آمد که با حداکثر وزن خشک کل، بیشترین همبستگی را نشان داد. با توجه نتایج حاضر، کشت ارقام 411 و محلی ‌اصفهان در تاریخ‌کاشت اول توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

تاریخ‌کاشت؛ سرعت رشد محصول؛ شاخص سطح برگ؛ گلرنگ

مراجع

1- اکرمی، ح.، م. ش. مقدسی، و ف. طیوری‌خواه. 1390. اثر تاریخ‌های کاشت بر برخی شاخص‌های فیزیولوژیک و عملکرد دانه دو رقم گلرنگ بهاره. اولین همایش یافته‌های نوین در کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه.

2- بالجانی، ر. و ف. شکاری. 1391. تاثیر پیش تیمار با سالیسیلیک اسید بر روابط شاخص‌های رشد وعملکرد در گیاه گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) تحت شرایط تنش خشکی آخر فصل. دانش کشاورزی و تولید پایدار 103:22-87.

3- برزعلی، م.، ز. طهماسبی، ا. قلاوند، و ر. توکل افشاری. 1383. ارزیابی خصوصیات مرفولوژیک و فیزیولوژیک مرتبط با توان رشد اولیه در چهار رقم پنبه. مجله علوم زراعی ایران 98:6-80.

4- پورعیسی، م.، م. نبی پور، و ر. مامقانی. 1386. بررسی ویژگی‌های فنولوژیک ارقام کلزا در چهار تاریخ کاشت و همبستگی آن‌ها با عملکرد و اجزای عملکرد دانه. مجله علمی کشاورزی 60:30-45.

5- پورهادیان، ح. و م. ر. خواجه‌پور. 1386. تاثیر فواصل ردیف کاشت و تراکم بوته بر شاخص‌های رشد و عملکرد گلرنگ، توده محلی اصفهان "کوسه" در کشت تابستانه. علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی 31:11-17.

6- جواهری، م.ع.، ع. زین‌الدینی، و ح. نجفی نژاد. 1383. اثر تاریخ کاشت بر شاخص‌های رشد چغندر قند در دشت ارزوئیه (کشت پاییزه). پژوهش و سازندگی در زراعت و باغبانی 63:62-58.

7- حاج محمدنیا قالی‌باف، ک.، ه. آلیاری، ک. قاسمی گلعذانی، و س. ا. محمدی. 1385. بررسی رشد و نمو سه رقم کلزای پاییزه (Brassica napus L.) در تاریخ‌های مختلف کاشت. دانش کشاورزی 95:16-83.

8- خیاط، م. و م. گوهری. 1388. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد، اجزای عملکرد، شاخص‌های رشد و صفات فنولوژیک ژنوتیپ‌های کلزا در اهواز. یافته‌های نوین کشاورزی 248:3-233.

9- خیاط، م.، ش. لک، م. گوهری، و م. م. مطیعی. 1388. اثر تاریخ کاشت بر منحنی رشد و عملکرد ژنوتیپ‌های کلزا. فصلنامه علمی-تخصصی فیزیولوژی گیاهان زراعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز 16:1-6.

10- دماوندی، ع. و ن. لطیفی. 1388. بررسی اثرات تاریخ کاشت روی برخی از شاخص‌های رشد و عملکرد دانه دو رقم آفتابگردان روغنی در منطقه دامغان. مجله زیست شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار 11:4-1.

11- دهدشتی، س. م.، ع. سلیمانی، و ب. مجد نصیری. 1387. تاثیر کشت تاخیری بر شاخص‌های فیزیولوژیکی ارقام کلزا. پژوهش در علوم کشاورزی 163:4-152.

12- رحیمی، ا. 1391. اثر تنش شوری بر برخی شاخص‌های رشد در سه گونه دارویی اسفرزه اواتا، پسیلیوم و بارهنگ کبیر. تولید و فراوری محصولات زراعی و باغی 39:2-27.

13- رفیعی، م. و م. ر. اصغری پور. 1388. بررسی تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر روی خصوصیات مورفولوژیک و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای رقم سینگل کراس 604 در منطقه شیروان. فصلنامه کشاورزی پویا 34:6-23.

14- زاهدی، م.، ر. مامقانی، م. مسگرباشی، ع. کاشانی، و ع. منتصری. 1387. بررسی اثرات تاریخ‌های کاشت و تیمارهای آبیاری بر شاخص‌های فیزیولوژیک دو رقم گلرنگ بهاره. یافته‌های نوین کشاورزی 252:2-239.

15- صفری، ف.، س. گالشی، ن. م. تربتی نژاد، و س. ا. مساوات. 1387. اثر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد علوفه ارزن دم روباهی. علوم کشاورزی و منابع طبیعی 14:15-1.

16- علی نقی زاده، م.، م. موحدی دهنوی، ه. فرجی، و م. عظیمی گندمانی. 1389. بررسی عملکرد و شاخص‌های رشد گلرنگ در کشت دوم در منطقه یاسوج. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی 32:3-15.

17- کشیری، م.، ن. لطیفی، و م. قاسمی. 1382. تجزیه و تحلیل رشد ارقام گلرنگ با آرایش‌های مختلف کاشت در شرایط دیم. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی 95:4-85.

18- میرزاخانی، م.، م. ر. اردکانی، و ا. ح. شیرانی راد. 1386. آنالیز رشد ارقام گلرنگ بهاره در اراک. فصلنامه دانش کشاورزی ایران 122:4-111.

19- وقار، م.س.، ق. نورمحمدی، ک. شمس، ع. پازکی، و س. کبرایی. 1388. بررسی اثر تاریخ کاشت بر روند و شاخص‌های فیزیولوژیکی رشد ارقام نخود دیم (Cicer arietinum L.) در کرمانشاه. فصلنامه علمی-پژوهشی گیاه و زیست بوم 123:5-105.

20- Aparicio, N., D. J. Villegas, L. Araus, J. Casadesus, and C. Royo. 2002. Relationship between growth traits and spectral vegetation indices in durum wheat. Crop Science. 42: 1547-1555.

21- Chimenti, C. A., and A. S. Hall. 2002. Grain number response to temperature during floret differentiation in sunflower. Field Crops Research 72: 177-184.

22- Fathi, G., S. A. Siadat, and S. S. Hemaiaty. 2003. Effect of sowing date on yield and yield components of three oilseed rape varieties. Acta Agronomica Hungarica 51(3): 249-255.

23- Hodges, T., and E. T. Kanemasu. 1977. Modeling daily dry matter production of winter wheat. Agronomy Journal. 69: 674-678.

24- Mc Pherson, M. A., A. G. Good, A. K. C. Topinka, and L. M. Hall. 2004. Theoretical hybridization potential of transgenic safflower (Carthamus tinctorius L.) with weedy relatives in the new world. Canadian Journal of Plant Science 48: 923-934.

25- Senthoid, A., N. C. Turner, T. Botwright, and A. G. Condon. 2003. Evaluating the impact of a trait for increased specific leaf area on whrat yields using a crop simulation model. Agronomy Journal 95:10-19.

26- Sun, Y. F., J. M. Liang, J. Ye, and W. Y. Zhu. 1999. Cultivation of super-high yielding rice plants. China Rice 5: 38-39.

27- Theurer, J. C. 1999. Growth pattern in sugar beet production. Sugar Beet Technology 60: 343-367.

28- Thomas, H., H. J. Ougham, C. Wagstaff, and A. D. Stead. 2003. Defining senescence and death. Journal of Experimental Botany 54: 1127-1132.

29- Yin, X., J. Gouadrian, E. A. Latinga, J. Vos, and J. H. Spiertz. 2003. A flexible sigmoid growth function of determinate growth. Annals of Botany 91: 361-371.

30- Zum Felde, T., C. Becker, and C. H. Mollers. 2006. Genotype and environment interactions, heritability and trait correlations of sinapate ester content in winter rapeseed (Brassica napus L.). Crop Science 46: 2195-2199.