روندیابی تغییرات نیاز آبی گیاه مرجع و متغیرهای هواشناختی مرتبط با آن در آذربایجان شرقی

آب و خاک

مقاله 5، دوره 28، شماره 2، خرداد 1393، صفحه 296-306   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.21815

نویسندگان

سعید جهانبخش¹؛ علی محمد خورشید دوست¹؛ حمید میرهاشمی^{* 1}؛ هابیل خرمی حسین حاجلو¹؛ معصومه تدینی²

¹دانشگاه تبریز

²دانشگاه آزاذ اسلامی سمنان

چکیده

در این مطالعه به منظور بررسی روند تغییر در نیاز آبی گیاه به مثابه جلوه‌ا‌ی از تغییر آب و هوای استان آذربایجان شرقی، با اتخاذ تبخیر ـ تعرق گیاه مرجع به روش فائو ـ پنمن ـ مونتیس و 15 متغیر مرتبط با آن، این مهم با استفاده از روش‌های ناپارامتری اسپیرمن، من ـ کندال و تخمین‌گر شیب سن در 12 سری ماهانه و یک سری سالانه مورد کنکاش قرار گرفت. نتایج حاصل از آماره‌های این دو آزمون حاکی از آن است که از لحاظ معناداری روند پدیده ذیربط، ایستگاه‌های مورد بررسی در دو خوشه جداگانه قرار می‌گیرند. به طوری که خوشه اول شامل ایستگاه‌های تبریز و مراغه بوده که در تمامی سری‌های زمانی آنها، به جزء سری زمانی آوریل تبریز، مابقی سری‌ها دارای روند معنادار افزایشی در سطوح 95% و 99% اطمینان هستند. خوشه دوم شامل ایستگاه‌های اهر، سراب، میانه و جلفا است که پدیده مذکور به طور مشترک فقط در سری زمانی مارس دارای روند معنادار از نوع افزایشی در همان سطوح اعتماد است. از سویی، نتایج ناشی از آزمون سایر متغیرها، مبین آن است که به‌رغم آنکه در برخی از سری‌های زمانی هیچ یک از متغیرهای هواشناختی روند معناداری نداشتند، اما تبخیر ـ تعرق گیاه مرجع به دلیل متأثر شدن از ترکیب و اثر متقابل آنها، دارای روند معناداری بوده است. در نهایت باید اذعان نمود که جهت بررسی تغییر در آب و هوای هر منطقه تنها نباید به متغیرهای اصلی جو اتکاء کرد چه بسا علی‌رغم معنادار نبودن آنها، ممکن است متغیرهای منبعث از آنها روند معناداری را بیان دارند.

کلیدواژه‌ها

آذربایجان شرقی؛ تبخیر و تعرق گیاه مرجع؛ تخمین‌گر شیب سن؛ من ـ کندال