ارزیابی عملکرد گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) تحت تاثیر کم آبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه

آب و خاک

مقاله 2، دوره 28، شماره 5، آذر 1394، صفحه 867-875   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.20743

نویسندگان

عباس رضائی استخروئیه^{* 1}؛ سپهر خوش قدم²؛ مجتبی ابراهیمی سیریزی³؛ علیرضا بادیه نشین⁴

¹دانشگاه شهید باهنر کرمان

²دانشگاه زابل

³دانشگاه صنعتی اصفهان

⁴دانشگاه تهران

چکیده

کمبود آب مهمترین عامل محدود‌کننده محصولات کشاورزی در جهان است. روش‌های مختلف کم‌آبیاری، راه حل‌های مناسبی جهت صرفه‌جویی در آب آبیاری می‌باشند. در این مقاله بررسی تاثیر کم‌آبیاری سنتی و خشکی موضعی ریشه بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارآیی مصرف آب در گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) انجام شد. تحقیق در سال 1390 در دانشگاه شهید باهنرکرمان، به صورت بلوکهای کامل تصادفی با 18 تیمار کم‌آبیاری، یک تیمار شاهد و در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای کم‌آبیاری عبارت بودند از: کم آبیاری سنتی5 (آبیاری با80، 60 و 40درصد نیاز آبی) و خشکی موضعی ریشه6 با (آبیاری 80، 60 و 40درصد نیاز آبی). این تیمارها در مراحل مختلف رشد گیاه اعمال شدند. نتایج نشان داد که تیمار کم‌آبیاری سنتی (آبیاری با 80درصد نیاز آبی گیاه) در مرحله رشد رویشی بیشترین ارتفاع گیاه، سطح برگ، شاخص سطح برگ و قطر طبق را دارا بود. همچنین حداکثر عملکرد بیولوژیک برابر 49054، حداکثر عملکرد دانه برابر 3/9934 و حداکثر عملکرد روغن برابر 2/2441 کیلوگرم در هکتار در این تیمار اتفاق افتاد. بیشترین کارآیی مصرف آب برای عملکرد دانه در این تیمار برابر 46/1، برای عملکرد بیولوژیک برابر 21/7 و برای عملکرد علوفه خشک برابر 7/5 کیلوگرم در هر متر مکعب آب مصرفی حاصل شد. با توجه به نتایج فوق برای گیاه آفتابگردان (رقم فرخ) در منطقه مورد مطالعه، کم‌آبیاری سنتی با 80درصد نیاز آبی گیاه در مرحله رشد رویشی توصیه می گردد.

کلیدواژه‌ها

آفتابگردان؛ عملکرد بیولوژیک؛ عملکرد دانه؛ کارآیی مصرف آب؛ خشکی موضعی ریشه؛ کم‌آبیاری

مراجع

1- بابائیان م.، حیدری م. و قنبری ا. 1389. اثر تنش خشکی و محلولپاشی عناصر کم مصرف بر ویژگیهای فیزیولوژیک و جذب عناصر غذائی در آفتابگردان (Helianthus annuus L.). مجله علوم زراعی ایران 12(4): 391-377.

2- بختیاری ب.، لیاقت ع.م.، خلیلی ع. و خانجانی م.ج. 1388. ارزیابی دو مدل ترکیبی برآورد تبخیر- تعرق مرجع چمن در بازه زمانی ساعتی (مطالعه موردی اقلیم کرمان). مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک 13(50): 26-13.

3- Albajia M., Behzad M., Boroomand Nasab S., Naseri A.A.,Shahnazari A., Meskarbashee M., Judy F. and Jovzi M. 2011. Investigation the Effects of Conventional Irrigation (CI), Regulated Deficit Irrigation (RDI) and Partial Root Zone Drying (PRD) on Yield and Yield Components of Sunflower (Helianthus annuus L). Research on Crops, 12(1):142-154.

4- Albajib M., Boroomand Nasab S., Behzad M., Shahnazari A., Naseri A.A., Meskarbashee M., Judy F., Jovzi M. and Shokoohfar A.R. 2011. Water Productivity and Water Use Efficiency of Sunflower under Conventional and Limited Irrigation. International Journal of Food, Agriculture & Environment- JFAE, 9(1):202-209.

5- Erdem T., Erdem Y., Orta A.H. and Okursoy H. 2006. Use of a crop water stress index for scheduling the irrigation of sunflower (Helianthus annuus L.). Turk. J. Agric. For 30:11-20.

6- Goksoy A.T., Demir A.O., Turan Z.M., and Dagustu N. 2004. Responses of sunflower to full and limited irrigation at different growth stages. Field Crops Res, 87: 167-178.

7- Karam F., Masaad R., Sfeir T., Mounzer O. and Rouphael Y. 2007. Evapotranspiration and seed yield of field grown soybean under deficit irrigation conditions. Agr. Water Manag, 75: 226-244.

8- Kazemeini S.A., Edalat M. and Shekoofa A. 2009. Interaction effects of deficit irrigation and row spacing on sunflower (Helianthus annuus L.) growth, seed yield and oil yield. African Journal of Agricultural Research, 4 (11):1165-1170.

9- Kirda C., Topcu S., Kaman H., Ulger A.C., Yazici A., Cetin M. and Derici M.R. 2005. Grain yield response and N-fertiliser recovery of maize under deficit irrigation. Field Crops Research, 93:132–141.

10- Kokubun M. 2008. Crop breeding and cultural strategies for changing enviroments. 5th International Crop Science Congress & Exhibition, Jejo, Korea, April 1:13-18.

11- Mekki B.B., El-kholy M.A. and Mohamed E.M. 1999. Yield oil and fatty acids content as affected by water deficit and potassium fertilization in to sunflower cultivars. Egypt. J. Agron, 21:67-85.

12- Sadras V.O. 2009. Does partial root-zone drying improve irrigation water productivity in the field? A meta-analysis. Irrig. Sci, 27:183-190.

13- Savić S., Stikić R., Jovanović Z., Prokić L. and Pauković M. 2009. Partial root drying irrigation technique: practical application of drought stress signaling mechanism in plants. Arch. Biol. Sci., Belgrade, 61 (2):285-288.

14- Sezen S. M., Yazar A. and Tekin S. 2011. Effects of partial root zone drying and deficit irrigation on yield and oil quality of sunflower in a Mediterranean environment. Irrig. And Drain. 60(4):499-508.

15- Trimmer W.L. 1990. Partial irrigation in Pakistan. ASCE, J. Irrig. And Drain. Eng, 116(3): 342-353.

16- Weiss E.A. 1983. Oilseed crops. First Published by Long man. London, pp: 31-99.