ارزیابی عوامل موثر برتغییرات مکانی و زمانی گونه‏های زراعی ایران با استفاده از مدل ساختاری.

بوم شناسی کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 0-727 فروردین 2

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jag.v1i1.44542

نویسندگان

آرش قلعه گلاب بهبهانی^* ؛ مهدی نصیری محلاتی؛ علیرضا کوچکی

دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

نیاز روز افزون به مواد غذایی باعث شده، جنبه‏های تولیدی بوم‏نظام‏های کشاورزی بیشتر از هر چیز دیگری مورد توجه قرار گیرد و این در حالی است که پایداری تولید و کارکردهای متنوع این بوم نظام‏ها، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به مخاطرات ناشی از افزایش جمعیت و شرایط تغییر اقلیم، نقش تنوع زیستی کشاورزی به عنوان پایه و اساس پایداری از اهمیت ویژه‏ای برخوردار است. در این مطالعه سعی شد با استفاده از مدل‏های ساختاری و روش آماری SEM عوامل موثر بر تغییرات مکانی و زمانی شاخص‏های تنوع گونه‏های زراعی در کشور بررسی شود که بر همین اساس 37 شهرستان به عنوان نمونه انتخاب و به عنوان سطح آلفای تنوع زیستی کشاورزی کشور مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج این مطالعه نشان داد که عوامل اقلیمی و اقتصادی اجتماعی از مهمترین‏گروه‏های موثر بر تغییرات مکانی تنوع گونه‏های زراعی در سطح کشور بودند و از میان عوامل اقلیمی میزان تشعشع بر حسب مگاژول بر متر مربع، مهمترین عامل اثر گذار بر این تنوع بود. همچنین نتایج حاصل از مطالعه تغییرات زمانی تنوع نشان داد که طی ده 1380 الی 1390 بسیاری از اراضی زراعی کشور با کاهش تنوع گونه‏های زراعی مواجه بوده‏اند و این کاهش در مناطق شرقی کشور بیشتر بوده است. در نهایت نتایج حاصل از برآورد ضرایب تبیین مدل‏های ساختاری برازش داده شده نشان داد، متغیرهای مورد بررسی در این مطالعه توانسته‏اند بیش از 60 درصد از تغییرات مکانی و کمتر از 30 درصد از تغییرات زمانی تنوع زیستی گونه‏های زراعی را در بوم‏نظام‏های کشاورزی ایران توجیه نمایند.

کلیدواژه‌ها

شاخص‏های تنوع زیستی؛ بوم نظام زراعی؛ تنوع گونه‏ای؛ عوامل اقتصادی اجتماعی؛ تغییر اقلیم

مراجع