بررسی اقتصادی اثربخشی تک‌آبیاری جو دیم تحت مدیریت‌های مختلف زراعی و در مزارع زارعین

آب و خاک

مقاله 2، دوره 29، شماره 2، خرداد 1394، صفحه 284-294   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.26282

نویسندگان

علیرضا توکلی^{* 1}؛ هرمز اسدی²

¹مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود)

²موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر

چکیده

بررسی اقتصادی اثربخشی تک‌آبیاری در زراعت دیم سبب می‌شود تا بهترین گزاره مدیریت زراعی تعیین شود. در این بررسی، به منظور انتخاب مناسب‌ترین تیمار تک‌آبیاری و مدیریت زراعی از روش بودجه‌بندی جزیی استفاده شد. میزان هزینه‌ها و درآمدها در مدیریت‌های مختلف زراعی، قیمت آب آبیاری با نرخ بهره‌‌های متفاوت و نیز اقتصادی یا غیراقتصادی بودن جایگزینی تیمارها مورد بررسی قرار گرفت. قیمت هر متر مکعب آب آبیاری در منطقه پس از تبدیل به ارزش حال هزینه‌های سرمایه‌گذاری و ملحوظ هزینه‌های جاری در دو نرخ‌‌ بهره 15 و 25 درصد، به ترتیب 213 و 1/338 ریال به دست آمد. طبق نتایج به دست آمده در دو سال زراعی (86-1384) در مزارع منتخب منطقه هنام شهرستان سلسله استان لرستان، میانگین سود خالص تحت شرایط مدیریت سنتی و مدیریت برتر زراعی و برای جو دیم به ترتیب 2/1270 و 1987 هزار ریال در هکتار محاسبه شد که نشان از اثربخشی کاربرد مدیریت برتر زراعی به جای مدیریت سنتی است. با تک‌آبیاری زمان کاشت و آبیاری بهاره جو دیم، سود خالص به ترتیب 173 و 4/98 درصد افزایش پیدا کرد. در منطقه هنام، برای جو دیم جایگزینی تیمار مدیریت برتر زراعی تحت شرایط تک‌آبیاری در زمان کشت توسط سایر تیمارها غیراقتصادی بوده است. در صورت جایگزینی سایر تیمارها به جای این تیمار، میزان کاهش درآمد بیشتر از کاهش در مقدار هزینه خواهد شد. بنابرین تک‌آبیاری در این منطقه در زمان کاشت به عنوان اولویت اول و تک‌آبیاری بهاره و البته تحت مدیریت برتر زراعی به عنوان دومین اولویت مطرح است.

کلیدواژه‌ها

بودجه‌بندی؛ بهره‌وری آب؛ سود؛ قیمت آب؛ کرخه

مراجع

1- Adary A., Hachum A., Oweis T., and Pala M. 2002. Wheat Productivity under Supplemental Irrigation in Northern Iraq. On-Farm Water Husbandry Research Report Series, No.2. International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA). Aleppo, Syria. 38pp.

2- Andales A.A., Ahuja L.R., and Peterson G.A. 2003. Evaluation of GPFARM for dryland cropping systems in eastern Colorado. American Society of Agronomy, Agronomy Journal, 95: 1510-1524.

3- Anonymous, 2004. The annual agricultural statistics for the year 2004, Department of Planning and Statistics, Ministry of Jihad-e-Agriculture, Islamic Republic of Iran. (in Persian).

4- Asadi, H., Soltani, Gh., and Torkamani, J. 2007. Agricultural water priceing in Iran, case study at upper areas of Taleghan dam. J. of Agricultural economic and Toseeh, 15(58): 61-90. (in Persian with English abstract).

5- Asadi, H., Tavakoli, A.R. and Ashrafi, Sh. 2012. Economical Evaluation of Limited Irrigation of Rainfed Wheat Under Different Agronimic Managements and Determination of Water Price at On-farm areas of Kermanshah Province. Journal of water research in agriculture, 26(4): 461-470. (in Persian with English abstract).

6- CA (Comprehensive Assessment), 2007. Water for food, water for life: A comprehensive assessment of water management in agriculture. Earthscan, London and International Water Management Institute, Colombo, Sri Lanka.

7- Caliandro A, and Boari, F. 1992. Supplementary irrigation in arid and semi-arid regions. In: International conference on supplementary irrigation and drought water management. Volume 1. Sep.27-Oct2.1992. Bari. Italy.

8- Caswell M., and Zilberman D. 1986. The effeats of well depth and land quality on the choice of imigation technology. American Journal Agricultural Economics, No 67: 798-811.

9- Cooper P.J.M., Gregory P.J., Tully D., and Harris H.C. 1987. Improving water use efficiency of annual crops in rainfed farming systems of West Asia and North Africa. Experimental Agriculture, 23: 113-158.

10- Godarzi M. 2010. Evaluation of agricultural water pricing and its effectiveness: case study at Ghaem Shahr region. Abstracts of Second National Conference on Water Crisis in Agriculture and Natural Resources, Azad University of Shahr e Rey, 90-91pp. (in Persian).

11- Howell T.A. 1990. Relationships between crop production and transpiration, evapotranspiration and irrigation. PP. 391-434. In: Stewart B.A., and Nielsen D.R. (Eds.), Irrigation of Agricultural Crops. Agronomy Monograph No. 30, ASA, CSSA, SSSA, Madison, WI, USA.

12- Oweis T., and Hachum A. 2003. Improving water productivity in the dry areas of West Asia and North Africa. In: Kijne J.W., Barker R., and Molden D. (Eds) Water Productivity in Agriculture, limits and opportunities for improvement, International Water Management Institute (IWMI), Colombo, Sri Lanka. PP.179-198.

13- Oweis T., and Hachum A. 2004. Water harvesting and supplemental irrigation for improved water productivity of dry farming systems in West Asia and North Africa. 4th International Crop Science Congress 26th. September to 1st October 2004, Queensland, Australia.

14- Oweis T., Hachum A., and Kijne J. 1999. Water harvesting and supplemental irrigation for improved water use efficiency in dry areas. International Water Management Institute, Colombo, Sri Lanka, SWIM paper 7. 38pp.

15- Oweis T., Salkini A., Zhang H., Ilbeyi A., Hustun H., Dernek Z., and Erdem G. 2001. Supplemental irrigation potential for wheat in the central Anatolian plateau of Turkey, ICARDA.

16- Rosegrant M.W., Cai X., Cline S., and Nakagawa N. 2001. The Role of Rainfed Agriculture in the Future of Global Food Production. Bonn, Germany.

17- Sepaskhah A.R., Tavakoli A.R., and Mosavi F. 2006. Principles and Applications of Deficit Irrigation. Iranian National Committee on Irrigation and Drainage (IRNCID), 288pp. (in Persian).

18- Sharma B.R., Rao K.V., Vittal K.P.R., Ramakrishna Y.S., and Amarasinghe U. 2010. Estimating the potential of rainfed agriculture in India: Prospects for water productivity improvements. Agricultural Water Management, 97: 23–30

19- Soltani C.R., Najafi. B. and Torkamani J. 1360. Management of Agriculture. Published of Shiraz University, 346pp. (in Persian)

20- Soltani Gh. 1990. Engineering Economics. Shiraz University press, 340pp. (in Persian).

21- Tanner C.B., and Sinclair T.R. 1983. Efficient water use in crop production: Research or re-search? PP. 1-27. In: Taylor H.M. (Eds.), Limitations of Efficient Water Use in Crop Production, ASA and SSSA, Madison, WI.

22- Tavakoli A.R., Oweis T., Ashrafi Sh., Asadi H., Siadat H., and Liaghat A. 2010. Improving rainwater productivity with supplemental irrigation in upper Karkheh river basin of Iran. International Center for Agricultural Research in the Dry Areas (ICARDA), Aleppo, Syria, 123pp.

23- Tavakoli A.R. 2004a. Optimal Supplemental Irrigation Management and Optimization of Nitrogen for Rained Wheat Variety. J. Pajouhesh va Sazandegi in Agronomy and Horticulture, Agricultural Research, Education and Extension Organization, 62: 35-42. (in Persian with English abstract).

24- Tavakoli A.R. 2004b. An economic evaluation of supplemental irrigation at optimum rate of nitrogen on wheat in rainfed condition. Journal of Agricultural Engineering Research, Agricultural Engineering Research Institute (AERI), 5(20): 86–97. (in Persian with English abstract).

25- Tavakoli A.R. 2006. Agronomic and Economic Evaluation of Single Irrigation Management on Rainfed Wheat under Drought Conditions. The Scientific J. of Agriculture, Shahid Chamran University, 29(1): 17-30. (in Persian with English abstract).

26- Viets F.G.J. 1962. Fertilizers and the efficient use of water. Advances in Agronomy. 14: 223-264.