بررسی تأثیر تغییر کاربری اراضی بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک در خوی، استان آذربایجان غربی

آب و خاک

مقاله 6، دوره 29، شماره 2، خرداد 1394، صفحه 418-431   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v0i0.22657

نویسندگان

آرزو تقی پور^{* 1}؛ سالار رضاپور²؛ بهنام دولتی²؛ رقیه حمزه نژاد تقلیدآباد²

¹دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

²دانشگاه ارومیه

چکیده

عملیات دراز مدت کشت عامل مهمی در ایجاد تغییرات نامطلوب در ویژگی های خاک است. به منظور مطالعه اثر کشت دراز مدت آفتابگردان بر برخی ویژگی های شیمیایی خاک تعداد 40 نمونه خاک سطحی (0-30 سانتی متر) از خاک های زراعی و غیرزراعی همجوار که متعلق به 10 سری خاک هستند، در منطقه خوی مورد مطالعه قرار گرفتند. خاک های این منطقه بیش از پنج دهه است که زیر کشت متمرکز آفتابگردان همراه با آبیاری غرقابی و استعمال کودهای شیمیایی هستند. نتایج نشان داد که در بیشتر خاک های مطالعه شده عملیات زراعی مستمر منجر به افزایش 09/0 تا 39/0 واحد در pH خاک و 16 تا 26 گرم بر کیلوگرم در کربنات کلسیم معادل شده بود. در مقایسه با اراضی غیرزراعی، خاک های زراعی افزایشی نسبی در هدایت الکتریکی خاک (20 تا 80 درصد) داشتند که می تواند با شیمی آب آبیاری مورد استفاده و اثرات متقابل بین آب آبیاری و خاک های دریافت کننده آن مرتبط باشد. کشت مستمر آفتابگردان موجب تخلیه نسبی کربن آلی خاک (17 تا 39 درصد)، پتاسیم محلول (10 تا 330 درصد)، پتاسیم تبادلی (25 تا 40 درصد)، پتاسیم قابل استفاده (16 تا 41 درصد)، نسبت جذب پتاسیم (16 تا 61 درصد) و درصد پتاسیم تبادلی (26 تا 40 درصد) شده بود که می توان آن را به خارج کردن بقایای آفتابگردان بعد از برداشت محصول و جذب دامنه بالای پتاسیم توسط این گیاه نسبت داد. به طور کلی خصوصیات شیمیایی سری‌های خاک مختلف واکنش های متفاوتی به کشت دراز مدت آفتابگردان نشان دادند.

کلیدواژه‌ها

آفتابگردان؛ کشت دراز مدت؛ ویژگی های شیمیایی خاک

مراجع

1- Abbasi M.K., Zafar M., and Razagh Khan S. 2007. Influence of different land-cover types of changes of selected soil properties in the mountain region of Rawalakot Azad Jammu and Kashmir. Nutrient Cycling in Agroecosystems, 78: 97-110.

2- Ajami M. 2007. Soil quality attributes micropedology and clay mineralogy as affected by land use change and geomorphic position on some loess-derived soils in eastern Golestan Province, Agh-Su watershed. M.Sc. Thesis. Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources. 191p. (in Persian with English abstract).

3- Bagarello V., Iovino M., Palazzolo E., Panno M., and Reynolds W. 2006. Field and laboratory approaches for determining sodicity effects on saturated soil hydraulic conductivity. Geoderma, 130: 1-13.

4- Black C.A. (Ed.). 1996. Methods of Soil Analysis. Part 1: Physical Methods, American Society of Agronomy. Medison, WI.

5- Doran J.W., Parkin T.B. 1994. Defining and assessing soil guality. pp. 3-21.In: J.W. Doran, D.C. Coleman, D.F. Bezdicek, B.A. Stewart (Eds), Defining soil quality for a sustainable environment, SSSA Special Publication No. 35, Madison. WI.

6- Emadi M., Baghernejad M., and Memarian H.R. 2009. Effect of Land-use change on soil fertility characteristics within water-stable aggregates of two cultivated in northern of Iran. Land Use Policy, 26: 452-457.

7- Farifte J., Farshad A., and George R.J. 2005. Assessing salt effected soils using remote sensing, solute modeling and geophysics. Jurnal of Geoderma, 130: 191-206.

8- Ghaemian N. 2003. Review of soil semi studies and soil classification of Khoy region. Soil and Water Research Institute of West Azarbaijan. (in Persian with English abstract).

9- Golchin A., and Asgari H. 2008. Land use effects on soil quality indicators in northeastern Iran. Australian Journal of Soil Research, 46: 27-36.

10- Karlen D.L., Ditzier C.A., and Andrews S.S. 2003. Soil quality: why and how? Geoderma, 114: 145-156.

11- Khormali F., Ajami M., Ayuobi S., Srinivasarao Ch., and Wani SP. 2009. Role of deforestation and hillslope position on soil quality attributes of loess-derived soils in Golestan province, Iran. Agriculture, Ecosystems and Environment, 134: 178-189.

12- Korb N., Jones C., and Jacobsen J. 2002. Potassium cycling , testing and fertilizer recommendations. Nutrient Management. MODULE No. 5. Extension Servise, Montana State University, Bozeman.

13- Lavkulich L.M. 1981. Methods Manual, Pedology Laboratory. Department of Soil Science, University of British Columbia, Vancouver, British Columbia, Canada.

14- Mairura F.S., Mugendi D.N., Mwanje J.I., Ramisch J.J., Mbugu P.K., and Chianu J.N. 2007. Integrating scientific and farmers evaluation of soil quality indicators in central Kenya. Geoderma, 139: 134-143.

15- Malakouti M.J., and Homaee M. 2005. Soil fertility of arid and semi-arid regions Difficulties and Solutions”. 2nd. Ed. Tarbiat Modares University Press, Tehran, Iran. 508p.

16- Malavolta A.E., 1985. Potassium status of tropical and subtropical region soils. Pp. 163-200. In: R.D Munson (ed), Potassium in agriculture. ASA. CSSA. Madison. W.I.

17- Mallarino A.P., Wittry D.J., and Babagelata P.A. 2003. New soil test interpretation classes for potassium. Better crops, 87: 12-14.

18- Nelson R.E., and Sommers L.E. 1982. Total carbon. Organic carbon and organic matter. In A. L. Page et al. (ed) Methods of soil analysis. Part 2. 2nd. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI, pp: 539-579.

19- Niknahad Ghormakhar H., and Marmayi M.Gh. 2011. Study of the effects of land use changes on soil properties (case study: Kechik watershed). Journal of Soil Management and Sustainable Production, Volume I, Issue II. (in Persian with English abstract).

20- Rezapour S., Jafarzadeh A., Samadi A., and Oustan S. H. 2009. Stydy of climatic effects on soil genesis and clay mineralogy in the west Azarbaijan province. Ph.D. thesis, Tabriz University, Iran.

21- Rezapour S.,and Samadi A. 2012. Effect of Long-term wastewater irrigation on spatial variability of soil properties in a calcareous landscape of Iran. Environ Monit Assess, 184:1311–1323.

22- Rhoados J.D. 1982. Cation exchange capacity. In A. L. Page et al. (ed) Methods of soil analysis. Part2. 2nd. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI. P. 149-158.

23- Samadi A., Dovlati, B., and Barin M., 2008. Effect of continuous cropping on potassium forms and potassium adsorption characteristics in calcareous soils of Iran. Australian Journal of Soil Research, 46 (3): 265-272.

24- Smith J. L., and Doran J.W. 1996. Measurements and use of pH and electrical conductivity for soil quality analysis. In Methods for assessing soil quality. SSSA special publication 49 (pp. 169–185).Madison: Soil Science Society of America.

25- Sparks D.L. (Ed.). 1996. Methods of Soil Analysis. Part 3: Chemical Methods, American society of Agronomy, Medison, WI.

26- Sparks D.L. 2000. Bioavalibility of soil potassium. In: Sumner M.E (Ed.), Handbook of Soil Science. CRC Press. Boaca Raron. Florida. Pp: 38-52.

27- Walker C., and Lin H.S. 2008. Soil property changes after four decades of wastewater irrigation: A landscape perspective. Catena, 73: 63-75.