تحلیل روند تغییرات ایستگاهی و منطقه ای بارش نیم قرن اخیر کشور ایران

آب و خاک

مقاله 1، دوره 30، شماره 2 - شماره پیاپی 46، تابستان 1395، صفحه 643-654  

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v30i2.39130

نویسندگان

محمد ناظری تهرودی ¹؛ کیوان خلیلی¹؛ فرشاد احمدی²

¹دانشگاه ارومیه

²دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

در طی دهه های اخیر، تغییر جهانی اقلیم یکی از موضوع های مهم تحقیقاتی در مطالعات محققین بوده است. بارش یکی از عناصر موثر اصلی در اقلیم هر منطقه است که در برنامه ریزی های شهری و روستایی، مکان یابی صنعتی، معماری، کشاورزی، صنایع، اقلیم منطقه و غیره نقش تعیین کننده دارد. هر چند بررسی روند داده های متوسط بارندگی در مقیاس ماهانه و سالانه صورت گرفته است، اما مطالعات کمتری در مقیاس منطقه ای وجود دارد. در این مطالعه با استفاده از داده های مقدار بارش سالانه ایستگاه های سینوپتیک 31 استان در کشور ایران در دوره آماری 2010-1961، به بررسی روند تغییرات ایستگاهی و منطقه ای بارش در سطح کشور پرداخته شده است. جهت بررسی روند پارامتر مذکور در مقیاس منطقه ای، ابتدا با استفاده از خوشه بندی فازی، ایستگاه های مورد مطالعه به 5 منطقه تقسیم و شماره گذاری شدند. سپس با استفاده از آماره کندال منطقه ای، روند تغییرات پارامتر مورد نظر در 5 منطقه و در سطح کل ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج روند در هر دو مقیاس ایستگاهی و منطقه ای روند کاهشی را در شمال غرب تایید کرد. در مقیاس منطقه ای، روند کاهشی معنی دار در مناطق شمال غرب, نیمه مرکزی و جنوب غرب کشور، روند کاهشی غیرمعنی دار در مناطق غربی ایران و روند افزایشی غیرمعنی دار در مناطق شمالی و حاشیه دریای خزر مشاهده شد. بیشترین روند کاهشی بارش در مناطق شمال غرب کشور مشاهده شد که این موضوع ناشی از افزایش روند تغییرات درجه حرارت سالانه این منطقه و تغییر اقلیم ناشی از آن است.

کلیدواژه‌ها

خوشه بندی؛ روش فازی؛ کندال منطقه ای؛ من– کندال

مراجع

1- Ayvaza M.T., Karahana H., and Aral M.M. 2007. Aquifer parameter and zone structure estimation using kernel-based Fuzzy C-Means clustering and genetic algorithm. J.Hydrol.343: 3-4. 240-253

2- Azerakshi M., Farzadmehr J., Eslah M., and Sahabi H. 2013. Investigation of annual and seasonal precipitation and temperature parameters in different climate of Iran. Journal of Range and Watershed Management, Volume 66, Issue 1, page 1.

3- Brooks C.E.P., and Carrthers N. 1953. Handbook of Statistical Methods in Meteorology, London, H.M.S.O., pp 412.

4- Chen j., Wub X., Finlayson B., Webber M., Wei T., and Li M. 2014. Variability and trend in the hydrology of the Yangtze River, China: Annual precipitation and runoff. Journal of Hydrology. 513: 403-412.

5- Dinpashoh Y., Jhajharia D., Fakheri-Fard A., Singh V. P., and Kahya E. 2011. Trends in referencecrop evapotranspiration over Iran. Journal of Hydrology, 399: 422–433.

6- Dodangeh A., Nateghi M.B., Rahnema H., and Dadrasi Sabzevar A.Gh. 2014. Regional flood frequency analysis by integrating L-moments and fuzzy clustering techniques (Case study: Khorasan Razavi). J. of Water and Soil Conservation, Vol. 21(1), 2014

7- Douglas E.M., Vogel R.M., and Kroll C.N. 2000. Trends in floods and low flow in the United States: impact of spatial correlation. Journal of Hydrology. 240: 90-105.

8- Duhan D., and Pandy A. 2013. Statistical analysis of long term spatial and temporal trends of precipitation during 1901–2002 at Madhya Pradesh, India. Atmospheric Research. 122: 136-149.

9- Hirsch R.M., and Slack J.R. 1984. A nonparametric trend test for seasonal data with serial dependence. Water Resources Research, 20(6): 727-732.

10- Hirsch R.M., Slack J.R., and Smith R.A. 1982. Techniquesof trend analysis for monthly water quality data, Water Resources Research, 18(1): 107-121.

11- Jain SK., Kumar V., and Saharia M. 2013. Analysis of rainfall and temperature trends in northeast India. International Journal of Climatology. 33: 968-978.

12- Khalili K., NazeriTahrudi M., and Khanmohammadi N. 2014. Trend Analysis of Precipitation in Recent two Decades over Iran. J. Appl. Environ. Biol. Sci., 4(1s) 5-10, 2014.

13- Khalili K., Ahmadi F., Behmanesh J., and Verdinejad V. 2012. Determination of Climate Changes on Air Temperature and Shahar-Chai River in the West of Urmia Lake Using Trend and Stationarity Analysis. Irrigation Sciences and Engineering (Scientific Journal of Agriculture). 35(4): 97-107. (in Persian with English abstract).

14- Kousari MR., Ahani H., and Hendi-Zadeh R. 2013. Temporal and spatial trend detection of maximum air temperature in Iran during 1960-2005. Global and Planetary Change. 111: 97-110.

15- Mirabbasi Najafabadi R., and Dinpashoh Y. 2012. Trend analysis of precipitation of NW of Iran over the past half of the century. Irrigation Sciences and Engineering (Scientific Journal of Agriculture). 35(4): 60-73. (in Persian with English abstract).

16- Rio S. D., Herrero L., Pinto-Gomes C., and Peras A. 2011. Spatial analysis of mean temperaturetrends in Spain over the period 1961-2006. Global and Planetary Change, 78: 65-75

17- Saboohi R., Soltani S., and khodagholi M. 2012. Trend analysis of temperature parameters in Iran. Theor Appl Climatol. 109: 529–547.

18- Tabar H., and Hosseinzadeh-Talaee P. 2011a. Recent trends of mean maximum and minimum air temperatures in the western half of Iran. Journal of Meteorological Atmosphere Physics, 111: 121–131.

19- Tabari H., and Hosseinzadeh-Talaee P. 2011b. Analysis trends in temperature data in arid and semi-arid regions of Iran. Atmospheric Research, 79:1-10.

20- Turkes M. 1996. Spatial and temporal analysis of annual rainfall variations in Turkey, International Journal of Climatology., 16: 1057-1076.

21- Turkes M., UtKu M.S., and Kolic G. 1995. Variations and trends in annual mean air temperature in Turkey with respect to climatic variability, International Journal of Climatology, 15: 557-569.

22- Xu Z., liu Z., Fu G., and Chen Y. 2010. Trends of major of hydro climatic variables in the Tarim River basin during the past 50 years. Journal of Arid Environments, 74: 256-267.

23- Yang X. L., Xu L. R., Li C. h., Hu J., and Xia H.X. 2012. Trends in temperature and precipitation in the Zhangweinan river basin during last 53 years. Procedia Environmental Sciences. 13: 1774-1966.

24- Zarenistanak M., Dhorde A.G., and Kripalani R.H. 2014. Temperature analysis over southwest Iran: trends and projections. Theor ApplClimatol. 116: 103-117. DOI 10.1007/s00704-013-0913-1.

25- Zhang X., Harvey K.D., Hogg W.D., and Yuzyk R. 2001. Trends in Canadian Stream flow. Water Resources Research, 37 (4): 987-99.