ارتباط تغییرات مکانی تنوع زیستی جانداران درشت خاکزی و تاج پوشش درختان در جنگل های حاشیه رودخانه مارون

آب و خاک

مقاله 10، دوره 30، شماره 4 - شماره پیاپی 48، آبان 1395، صفحه 1158-1169   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v30i4.45179

نویسندگان

احسان صیاد^{* 1}؛ شایسته غلامی¹؛ محمدرضا عسکر پور²

¹دانشگاه رازی کرمانشاه

²دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان

چکیده

با توجه به نقش مهم ماکروفون خاک در عملکرد اکوسیستم، تعیین فاکتورهای تأثیرگذار روی توزیع این جانداران خاکزی از اهمیت زیادی برخوردار است. این تحقیق جهت بررسی ارتباط مکانی تنوع زیستی جانداران درشت خاکزی و تاج پوشش درختان در جنگل های حاشیه رودخانه مارون انجام گرفت. جانداران خاکزی با استفاده از 175 نقطه نمونه به ابعاد 50 سانتی متر *50 سانتی متر و در عمق 10- 0 سانتی متر به روش دستی، روی ترانسکت هایی موازی با فاصله 100 متر از یکدیگر و عمود بر رودخانه، نمونه برداری شدند. فاصله قطعه نمونه های ماکروفون از یکدیگر بر روی ترانسکت ها 50 متر انتخاب گردید. همچنین درصد تاج پوشش کل و درصد تاج پوشش پده، گز و سریم در قطعه نمونه هایی به ابعاد 5 متر × 5 متر مورد اندازه گیری قرار گرفت. شاخص های تنوع Shannon H، یکنواختی Sheldon و غنای Menhinick در مورد جانداران خاکزی محاسبه شدند. سپس متغیرهای مورد نظر با استفاده از روش های زمین آماری مورد تحلیل قرار گرفتند. تاج پوشش کل، پده، سریم و شاخص های تنوع زیستی جانداران خاکزی دارای الگوی توزیع مکانی مشخص با مدل نمایی بودند. دامنه تأثیر شاخص های تنوع زیستی جانداران خاکزی و تاج پوشش کل و پده نزدیک به هم و ساختار مکانی این متغیرها یکسان و به صورت مدل نمایی است. تحلیل همبستگی نیز ارتباط مثبت ویژگی های مورد بررسی را تأیید می نماید. بنابراین می توان اظهار داشت که تغییرپذیری مکانی تاج پوشش درختان و بویژه گونه پده، الگوی پراکنش تنوع جانداران خاکزی را تحت تاثیر قرار می دهند.

کلیدواژه‌ها

ارتباط مکانی؛ جانداران خاکزی؛ واریوگرام؛ واریوگرام دوجانبه

مراجع

1- Afshar H., Salehi M. H., Mohammadi J., and Mehnatkesh A. 2009. Spatial variability of soil properties and irrigated wheat yield in a quantitative suitability map, a case study: Shahr-e-Kian area, Chaharmahal va-Bakhtiari province. Journal of Water and Soil, 23(1): 161- 172. (in Persian with English abstract)

2- Aubert M., Hedde M., Decaens T., Bureau F., Margerie P., and Alard D. 2003. Effects of tree canopy composition on earthworms and other macro-invertebrates in beech forests of upper Normandy (France). Pedobiologia, 47: 904- 912.

3- Ayuke F. O., karanja N. K., Muya E. M., Musombi B. K., Mungatu J. and Nyamasyo G. 2009. Macrofauna a diversity and abundance across different Land use systems in Embu Kenya. Tropical and Sub-tropical Agroecosystems, 2009:371- 384.

4- Barrios E. 2007. Soil biota, ecosystem services and land productivity. Ecological Economics, 24(2): 269- 285.

5- Campana C., Gauvin S., and Ponge J.F. 2002. Influence of ground cover on earthworm communities in an unmanaged beech forest: linear gradient studies. European Journal of Soil Biolog, 38: 213- 224.

6- Coleman D.C., Crossley D.A., and Hendrix P.F. 2004. Fundamentals of Soil Ecology, Elsevier Academic Press, Newyork.

7- Dale M.R.T. 1999. Spatial Pattern Analysis in Plant Ecology. Cambridge University Press, London.

8- Deharveng L. 1996. Soil Collembola diversity, endemism, and reforestation: A case study in the Pyrenees (France). Conservation Biology, 10: 74– 84.

9- Fragoso C., Brown G.G., Parton J.C., Blanchart E., Lavelle P., Pashanasi B., Senapati B., and Kumar T. 1997. Agricultural intensification, soil biodiversity and function agroecosystem in thetropics: the role of earthworms. Applied Soil Ecology, 6: 17- 35.

10- Gaston K. J., and Spice J. I. 1998. Biodiversity: an Introduction. Blackwell Science, MA, USA.

11- Giese L.A., Aust W.M., Trettin C.C., and Kolka R.K. 2000. Spatial and temporal patterns of carbon storage and species richness in three South Carolina coastal plain riparian forests. Ecological Engineering, 15: S157- S17.

12- Gillison A., Jones D., Susilo F., and Bignell D. 2003.Vegetation indicates diversity of soil macroinvertebrates:a case study with termites along a land-use intensification gradient in lowland Sumatra. Organisms Diversity & Evolution, 3: 111– 126.

13- Gholami Sh., Hosseini S.M., Mohammadi J., and Mahini A. S. 2011. Spatial variability of soil macrofauna Biomass and soil properties in riparian forest of Karkhe River. Journal of Water and Soil, 25(2): 248- 257. (in Persian with English abstract)

14- Gholami Sh., Mahini A. S., Hosseini S.M., Mohammadi J., and Sayad E. 2014. Study of the vegetation density and soil macrofauna relationship in riparian forest of Karkhe River in order to determine the buffer zone of the river. Applied Ecology, 7: 13- 25. (in Persian)

15- Goovaerts P. 1999. Geostatistics in soil science: state-of-the-art and perspectives. Geoderma, 89: 1- 45.

16- Gonglanski K.B., savin F.A., Pokarzhevskii A.D., and Filimonova, Z.V. 2005. Spatial distribution of isopods in an oak-beech forest. European Journal of soil Biology, 41: 117- 122.

17- Gonglanski K.B., Gorshkova I.A., Karpov A.I., and Pokarzhevskii A.D. 2008. Do boundaries of soil animal and plant communities coincide? A case study of a Mediterranean forest in Russia. European journal of soil biology, 44: 355– 363.

18- Hasani pak A. 1999. Geostatistics. Tehran University Publication. Tehran. (in Persian)

19- Islam M., Chowdhury N., and Osman K., 2009. Faunal population in some forest soils of Chittagong University Campus. World journal of Agricultural Sciences, 5(2): 259- 253.

20- Jimenez J.J., Rossi J.P., and Lavelle P., 2001. Spatial distribution of earthworm in acid-soil savannas of the eastern plains of Colombia. Applied Soil Ecology, 17: 267- 278.

21- Joschko M., Gebbers R., Barkusky D., Rogasik J., Hohn W., Hierold W., Fox C.A., and Timmer J. 2009. Location-dependency of earthworm response to reduced tillage on sand soil. Soil and Tillage Research, 102: 55-66.

22- Katsaliro L., Deng Sh., Nofziger David L., Gerakis A., and Fuhlendorf S. D. 2010. Spatial structure of microbial biomass and activity in prairie soil ecosystems. European Journal of Soil Biology, 46: 181– 189.

23- Leibhold A.M. and Gurevitch J. 2002. Integrating the statistical analysis of spatial data in ecology. Ecography, 25: 553- 557.

24- Mathieu J., Rossi J.P., Grimaldi M., Mora P., Lavelle P., and Rouland C. 2004. A multi-scale study of soil macrofauna biodiversity in Amazonian pastures. Biology and Fertility of Soil, 40: 300- 305.

25- Mathieu J., Grimaldi M., Jouquet P., Rouland C., Lavelle P., Desjardins T., and Rossi J.P. 2009. Spatial pattern of grasses influence soil macrofauna biodiversity in Amazonian pastures. Soil Biology & Biochemistry, 41: 586- 593.

26- Mohmmadi J. 1999. Study of the spatial variability of soil salinity in ramhormoz area (Khuzestan) using geostatistical theory, 1. Kriging. Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, 2(4): 49- 63. (in Persian)

27- Mesdaghi M. Plane Ecology. 2005. Jahad Daneshgahi of Mashhad Publication, Mashhad. (in Persian)

28- Mohmmadi J. 2006. Pedometrics: Geostatistics. Pelk Publication, Tehran. (in Persian).

29- Mohmmadi J. 2006. Pedometrics: Classical Statistics (Univariate & Multivariate). Pelk Publication, 531 p. (in Persian).

30- Nielson D.R., and Wendroth O. 2003. Spatial and temporal statistics, sampling field soils and their vegetation. Geosciences Publishe.

31- Rossi J.P. Lavelle P., and Tondoh J.E. 1995. Statistical tool for soil biology X.Geostatistical analysis. European Journal of Soil Biology, 31(4): 173- 181.

32- Rossi J.P. 2003. Short-range structures in earthworm spatial distribution. Pedobiologia, 47: 582- 587.

33- Salamon J-F., Wissuwa J., Jagos S., and Koblmuller M. 2011. Plant species effects on soil macrofauna density in grassy arable fallows of different age. European Journal of Soil Biology, 47: 129- 137.

34- Sarlo M. 2006. Individual Tree Species Effects on Earthworm Biomass in a Tropical Plantation in Panama. Caribbean Journal of Science, 42: 419- 427.

35- Sun B., Zhou S., and Zhao Q. 2003. Evaluation of spatial and temporal changes of soil quality based on geostatistical analysis in the hill region of subtropical China. Geoderma, 115: 85- 99.

36- Verry E.S., Hornbeck J.W., and Dolloff C.A. 2000. Riparian management in forests of the continental eastern United States. Lewis Publisher.

37- Wardle D. A. 2002. Communities and ecosystems: linking the aboveground and belowground components. Princeton University Press.