بررسی کارآیی مصرف و کودپذیری آهن در ژنوتیپ های مختلف گندم

آب و خاک

مقاله 7، دوره 31، شماره 5 - شماره پیاپی 55، آذر 1396، صفحه 1423-1431   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v31i5.62545

نویسندگان

پیمان کشاورز؛ مجید فروهر^* ؛ مسعود دادیور

مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

چکیده

شناخت و تمایز ارقام عنصرکارآ و کودپذیر از یکدیگر برای کاشت در سیستم‌های کشاورزی ارگانیک و سیستم‌های کشاورزی پر نهاده ضروری است. در کشاورزی ارگانیک ژنوتیپ‌های عنصر کارآ به دلیل کودپذیری پایین در اولویت انتخاب قرار دارند، در حالی‌که در کشاورزی پر نهاده و پر تولید، ارقام پرمحصول انتخابی، معمولا کودپذیری بالایی دارند. به منظور شناخت و تمایز ژنوتیپ‌های گندم آهن کارا و کودپذیر از یکدیگر، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی (طرق) طی سال‌های91-1389 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 6 ژنوتیپ گندم (گونه‌های گندم تریتیکاله و دوروم (رقم بلیخ – 2) و ارقام الوند، فلات، C75-5 و طوس) و دو مقدار مصرف آهن (صفر و 10 کیلوگرم در هکتار کلات Fe-EDDHA) بود. نتایج نشان داد مصرف آهن به طور میانگین، موجب افزایش معنی‌دار عملکرد دانه (P< 0.05) به میزان 9/9 درصد نسبت به شاهد گردید. در بین ژنوتیپ‌های گندم، بیشترین افزایش عملکرد در گندم دوروم به میزان 1/17 درصد) و کمترین آن در گندم رقم طوس (به میزان 1/4 درصد) بدست آمد. در اثر مصرف آهن، تغییر غلظت آهن در دانه، علی‌رغم 7/5 درصد افزایش، از نظر آماری معنی‌دار نگردید. ولی جذب آهن در دانه گندم به میزان 4/16 درصد افزایش معنی‌داری یافت (P< 0.01). کارایی مــصرف آهن در ژنوتیپ‌های مختــلف گندم به صورت: طوس و فــلات< تریتیـکاله< الــوند< C75-5

کلیدواژه‌ها

آهن کارا؛ تریتیکاله؛ دوروم؛ عناصر کم مصرف؛ کارآیی زراعی

مراجع

1- Aciksoz S.B., Yazici A., Ozturk L., and Cakmak I. 2011. Biofortification of wheat with iron through soil and foliar application of nitrogen and iron fertilizers. Plant and Soil. (349):215-225.

2- Badakhshan H., Namdar M., Mohammadzadeh H., and Mohammadi R. Z. 2013. Genetic variability analysis of grains Fe, Zn and beta-carotene concentration of prevalent wheat varieties in Iran.International Journal of Agriculture and Crop Sciences.(6):57-62.

3- Balali M.R., Malakouti M.J., Khademi Z., and Mashayekhi H.H. 1999. The effects of micronutrients on the increase of yield, and determination of their critical level in irrigated wheat in Iran. Journal of Soil and Water (Special Issue, Wheat), 12(6):111-119. (In Persian with English abstract).

4- Behl K.R., Osaki M., Wasaki J., Watanabe T., and Shinano T. 2003. Breeding wheat for zinc efficiency improvement in semi-arid climate- A review. Tropics. (12): 295-312.

5- Cakmak I., Sari N., Marschner H., Yilmaz M., Ekiz S., and Gulut K.Y. 1996. Dry matter production and distribution of zinc in bread and durum wheat genotypes differing in zinc efficiency. Plant and Soil. (180): 173-181.

6- Cakmak I., Pfeiffer W.H., and McClafferty B. 2010. Biofortification of durum wheat with zinc and iron. Cereal Chemistry. 87(1): 10-20.

7- Chatzav M., Peleg Z., Ozturk L., Yazici A., Fahima T., Cakmak I., and Saranga Y. 2010. Genetic diversity of grain nutrients in wild emmer wheat: potential for wheat improvement. Annals of Botany.(105).1211-1220.

8- Clark R.B. 1983. Plant genotype differences in the uptake, translocation, accumulation, and use of mineral elements required for plant growth. Plant and Soil.(72): 175-196.

9- Craswell E.T., and Godwin D.C. 1984. The efficiency of nitrogen fertilizers applied to cereals in different climates. Advances in Plant Nutrition.

10- Dikeman E., Pomeranz Y., and Lai F.S. 1982. Mineral and protein contents in hard red winter wheat. Cereal chemistry. 59(2): 139-142.

11- Gawalko E.J., Garret R.G., and Nowicki T.W. 2001. Trace elements in western Canadian hard red spring wheat (Triticum aesativum L.): Levels and quality assurance. The Journal of AOAC International (84): 1953-1963.

12- Gayomba S.R., Zhai Z., Jung H.I., and Vatamaniuk O.K. 2015. Local and systemic signaling of iron status and its interactions with homeostasis of other essential elements. Frontiers in Plant Science. (6):716.

13- Graham R.D., Ascher J.S., and Hynes S.C. 1992. Selecting zinc-efficient cereal genotype for soils of low zinc sastus. Plant and Soil. (146): 241-250.

14- Graham R.D., Welch R.M., Saunders D.A., Ortiz-Monasterio I., Bouis H.E., Bonierbale M., Haan S., Burgos G., Thiele G., Liria R., Meisner C.A., Beebe S.E., Potts M.J., Kadian M., Hobbs P.R. Gupta R., and Twomlow S. 2007. Nutritious subsistence food systems. Advanced in Agronomy. (92): 1-72

15- Kalayci M., Torun B., Eker S., Aydin M., Ozturk L., and Cakmak I. 1999. Grain yield, zinc efficiency and zinc concentration of wheat cultivation grown in a zinc– deficient calcareous soil in field and greenhouse. Field Crop Research.(63): 87-98.

16- Khoshgoftarmanesh A.H., Razizadeh E.S., Eshghizadeh H.R., Sharifi H.R., Savaghebi GH., Afiuni D., and Tadaionnejad M. 2012. Comparison of different spring wheat genotypes based on their response to iron fertilization in a calcareous soil. Jornal of Water and Soil Science - Isfahan University. 15 (58):99-107.

17- Hajiboland R., Yang X.E., Romheld V., and Neumann G. 2005. Effect of bicarbonate on elongation and distribution of organic acids in root and root zone of Zn-efficient and Zn-inefficient rice (Oryza sativa L.) genotypes. Environmental and Experimental Botany.(54): 163-173.

18- Hemantaranjam A., and Grag O.K. 1988. Iron and zinc fertilization with reference to the grain quality of triticum aestivum L. Journal of Plant Nutrition. (11):1439-1450.

19- Klute A. 1986. Method of soil analysis, part I: Chemical and microbiologicalmethods. Madison, Wiscansin USA

20- Lindsay W. L., and Norvell W.A. 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of America Journal. (42): 421–428

21- Marschner H. 1995. Mineral Nutrition of Higher Plants 2nd Academic press. 890P. Newyork.

22- McGrath S.P. 1985. The effects of increasing yield on the macro and microelement concentration and offtakes in the grain of winter wheat. Journal of the Science of Food and Agriculture.(36):1073-1083

23- Mendoza A.B. 1999. Absorption and assimilation of iron in plant. Departamento De Horticultura, Universidad Autonoma Agraria Antonio Narro. Translation by Roger Miller. Available in electronic address: http://home.infinet.net/teban/iron/ironw.html.

24- Morgounov A., Gomez-Becerra H.F., Abugalieva A., Dzhunusova M., Yessimbekova M., Muminjanov H., Zelenskiy Y., Ozturk L., and Cakmak I. 2007. Iron and zinc grain density in common wheat grown in Central Asia. Euphytica.(155):193–203.

25- Paye A.L., Miler R.H., and Keeney D.R. 1984. Method of soil analaysis. Part II. SSSA Inc.

26- Pervaiz Z., Hussain K., Kazmi S.S.H., Gill K.H., and Sheikh A.A. 2003. Iron requirement of barani wheat. International Journal ofAgricultureand Biology. (5):608-610.

27- Rahemi S., Khorassani R., and Halajnia A. 2014. Uptake efficiency of iron in different wheat varieties.Journal of Water and Soil. (28), No: 3: 556-564. (In Persian with English abstract)

28- Raun W.R., and Johnson G.V. 1999. Improving nitrogen use efficiency for cereal production. Agron. J. (91):357-363.

29- Rengel Z., Batten G.D., and Crowley D.E. 1999. Agronomic approaches for improving the micronutrient density inedible portions of field crops. Field Crops Research(60):27-40.

30- Shahbazi K., and Besharati H. 2013. Overview of agricultural soil fertility status of Iran. Journal Management System. 1(1): 1-15. (In Persian with English abstract).

31- Shi R.L., Zhang F.S., and Zou C.Q. 2010. Iron efficiency of different wheat genotypes and its main contributed factor. Plant Nutrition and Fertilizer Science. 16(6): 1306-1311.

32- Svecnjak Z., Jenel M., Bujan M., Vitali D., and Dragojevic I.V. 2013. Trace element concentrations in the grain of wheat cultivars as affected by nitrogen fertilization. Agricultural and Food Science. (22): 445-451.

33- Tinker P. B., and Lauchli A. 1984. Advances in plant nutrition. Academic Pub., Dordrecht, the Netherlands.

34- Velu G., Ortiz-Monasterio I., Cakmak I., Hao Y., and Singh R.P. 2014. Biofortification strategies to increase grain zinc and iron concentrations in wheat. Jornal of Cereal Science. 59(3): 365-372.

35- Ziayeian A., and Malakouti M.J. 1999. The Performance of wheat in some strongly calcareous soil supplemented with Fe, Mn, Zn and Cu in greenhouse. Journal of Soil and Water (Special Issue, Wheat), 12(6):75-86. (In Persian with English abstract).