ارزیابی تجربی روابط رگرسیونی بین شدت لحظه‌ای تابش فعال فتوسنتز و شدت تابش کل خورشید

آب و خاک

مقاله 8، دوره 32، شماره 1 - شماره پیاپی 57، اردیبهشت 1397، صفحه 213-228   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v32i1.69551

نویسندگان

علی اکبر سبزی پرور^{* 1}؛ علی کریمی²

¹دانشگاه بوعلی سینا همدان

²دانشگاه بوعلی سینا

چکیده

تحقیقات نشان می‌دهد که تغییرات قابل ملاحظه شدت تابش فعال فتوسنتز (PAR) می‌تواند تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای در عملکرد کمی و کیفی گیاهان داشته باشد. این پراسنج متأسفانه به دلایل اقتصادی و فنی به‌ندرت در ایران اندازه‌گیری می‌گردد و در ایستگاه‌های تابش سنجی کشور صرفاً تابش کل خورشیدی (TSR) پایش می‌گردد. هدف از این تحقیق بررسی روابط رگرسیونی بین شدت لحظه‌ایTSR با شدت تابش لحظه‌ای PAR تحت چهار شرایط مختلف جوی (آسمان صاف، بخشی ابری، تمام ابری، و همه شرایط) می‌باشد. به همین منظور مؤلفه‌های تابش ذکرشده و دیگر پارامترهای هواشناسی حداقل به تعداد چهار نوبت در روز به طور همزمان از فروردین تا آخر بهمن 1395 در ایستگاه هواشناسی دانشگاه بوعلی سینای همدان اندازه‌گیری گردید. نتایج تحقیق نشان داد که یک رابطه رگرسیونی خطی بین تابش TSR با تابشPAR برقرار می‌باشد. مقدار ضریب همبستگی این روابط که برای مقیاس‌های زمانی ماهانه، فصلی و سالانه استخراج گردید، تحت تأثیر شرایط آسمان (مقدار ابرناکی) قرار داشت، به‌طوری‌که با افزایش مقدار ابر مقدار ضریب همبستگی کاهش ‌یافت. در این پژوهش همچنین نسبت بین تابش PAR با تابش TSR استخراج گردید. نتایج نشان داد که مقدار نسبت PAR/ TSR نیز تابع شرایط ابرناکی ایستگاه است. بررسی نسبت PAR/ TSR در مقیاس فصلی و سالانه نشان داد که با افزایش ابرناکی این نسبت نیز افزایش می‌یابد. به‌طوری‌که در مقیاس سالانه نسبت تابش فعال فتوسنتزی به تابش کل از آسمان صاف به آسمان تمام ابری به ترتیب از 430/. به 489/. افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

تاثیر ابرناکی؛ کسر تابش PAR/ TSR؛ شرایط مختلف جوی؛ همدان

مراجع

1- Alados I., Foyo-Moreno I.Y., and Alados-Arboledas L. 1996. Photosynthetically active radiation: measurements and modelling. Agricultural and Forest Meteorology, 78(1-2), pp.121-131.

2- Escobedo J.F., Gomes E.N., Oliveira A.P., and Soares J. 2009. Modeling hourly and daily fractions of UV, PAR and NIR to global solar radiation under various sky conditions at Botucatu, Brazil. Applied Energy, 86(3), pp.299-309.

3- Jacovides C.P., Tymvios F.S., Asimakopoulos D.N., Theofilou K.M., and Pashiardes S. 2003. Global photosynthetically active radiation and its relationship with global solar radiation in the Eastern Mediterranean basin. Theoretical and Applied Climatology, 74(3), pp.227-233.

4- Janjai S., Wattan R., and Sripradit A. 2015. Modeling the ratio of photosynthetically active radiation to broadband global solar radiation using ground and satellite-based data in the tropics. Advances in Space Research, 56(11), pp.2356-2364.

5- Kamali Gh.A., and Moradi E. 2005. Sun Radiation Principles and Applications in Agriculture and New Energy. Ferdowsi University of Mashhad Printing and Publishing.

6- Papaioannou G., Papanikolaou N., and Retalis D. 1993. Relationships of photosynthetically active radiation and shortwave irradiance. Theoretical and Applied Climatology, 48(1), pp.23-27.

7- Tajek E., Rezai A.A., Abkar A., Alavipanah S.k., Jahantab Z., and Rahmati A.R. 2015. Estimate the total instantaneous solar short wavelength using the Modus satellite imagery(Case study: Central regions of Iran ). Remote Sensing and Geographic System in Natural Resources, Sixth year, the first number.

8- Udo S.O., and Aro, T.O. 1999. Global PAR related to global solar radiation for central Nigeria. Agricultural and Forest Meteorology, 97(1), pp.21-31.

9- Yu X., Wu Z., Jiang W., and Guo X. 2015. Predicting daily photosynthetically active radiation from global solar radiation in the Contiguous United States. Energy Conversion and Management, 89: 71-82.