ارزیابی زمین‌آماری پایداری خاکدانه‌ها و نسبت جذبی سدیم در خاک‌های متأثر از نمک اطراف دریاچه ارومیه

آب و خاک

مقاله 6، دوره 32، شماره 4 - شماره پیاپی 60، آبان 1397، صفحه 795-807   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.v32i4.72257

نویسندگان

شکراله اصغری^{* 1}؛ محمود شهابی²

¹دانشگاه محقق اردبیلی

²دانشگاه تبریز

چکیده

این پژوهش به منظور برآورد تغییرات توزیع مکانی میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها (MWD) و نسبت جذبی سدیم (SAR) در خاک‌های متأثر از نمک اطراف دریاچه ارومیه اجرا گردید. نمونه‌های خاک از دو کاربری کشاورزی (49 نمونه) و بایر (51 نمونه) به‌هم چسبیده (ha 80) برای اندازه‌گیری شن، سیلت، رس، کربن آلی، اسیدیته، آهک، هدایت الکتریکی (EC)،SAR و MWD به‌صورت شبکه‌های منظم m 100×100 در بخش شندآباد منطقه شبستر برداشته‌شد. از روش‌های درون‌یابی کریجینگ معمولی (OK) و وزن‌دهی عکس فاصله (IDW) برای تحلیل تغییرات مکانی متغیرهای خاک استفاده گردید. متغیرهای کربن آلی و EC به‌ترتیب از کمترین (m 660) و بیشترین (m 1987) دامنه تأثیر برخوردار بودند. وابستگی‌های مکانی قوی و متوسط به‌ترتیب برای SAR با دامنه تأثیر m 1903 و MWD با دامنه تأثیر m 1614 به‌دست آمد. مدل نیم‌تغییرنمای گوسی برای SAR و MWD برازش گردید. بهترین تخمین براساس ضریب تطابق (CCC) با روش OK برای (382/0)SAR و با روش IDW توان 2 برای (325/0) MWD انجام گرفت. نقشه‌های توزیع مکانی نشان داد که از کاربری کشاورزی به سمت کاربری بایر به‌دلیل نزدیک شدن به رسوبات دریاچه، مقادیر EC، SAR، اسیدیته، آهک و رس افزایش ولی شن، کربن آلی و MWD کاهش یافت.

کلیدواژه‌ها

اراضی کشاورزی؛ تغییرات مکانی؛ خاک‌های شور و سدیمی؛ شبستر؛ میانگین وزنی قطر خاکدانه‌ها

مراجع

1- Annabi M., Raclot D., Bahri H., Bailly G.S., Gomez C., and Bissonnais Y.L. 2017. Spatial variability of soil aggregate stability at the scale of an agricultural region in Tunisia. Catena, 153: 157–167.

2- Asghari Sh., Sheykhzadeh G.R., and Shahabi M. 2017. Geostatistical analysis of soil mechanical properties in Ardabil plain of Iran. Archives of Agronomy and Soil Science, 63 (12): 1631-1643.

3- Ardahanlioglu O., Oztasw T., Evren S., Yilmaz H., and Yildirim Z. 2003. Spatial variability of exchangeable sodium, electrical conductivity, soil pH and boron content in salt- and sodium-affected areas of the Igdir plain (Turkey). Journal of Arid Environments, 54: 495–503.

4- Cambardella C., Moorman T., Novak J., Parkin T., Karlen D., Turco R., and Konopka A. 1994. Field-scale variability of soil properties in central Iowa soils. Soil Science Society of America Journal, 58: 1501-1510.

5- Dai F., Zhou Q., Lv Z., Wang X., and Liu G. 2014. Spatial prediction of soil organic matter content integrating artificial neural network and ordinary kriging in Tibetan Plateau. Ecological Indicator, 45:184-194.

6- Delbari M., and Jahani S. 2014. Investigation of soil salinity and sodicity properties in Chat region of Golestan province. Iranian Journal of Soil Research, 28(2): 432-446. (In Persian)

7- Douaik A., Van Meirvenne M., and Toth T. 2005. Soil salinity mapping using spatio-temporal kriging and Bayesian Maximum Entropy with interval soft data. Geoderma, 128: 234-248.

8- Foroughifar H., Jafarzadah A.A., Torabi Gelsefidi H., Aliasgharzadah N., Toomanian N., and Davatgar, N. 2011. Spatial variations of surface soil physical and chemical properties on different landforms of Tabriz plain. Water and Soil Science- University of Tabriz, 21(3): 1-21. (In Persian with English abstract)

9- Goovaerts P. 1997. Geostatistics for Natural Resources Evaluation. Oxford University Press. Oxford.

10- GS+5.1. 2001. Gamma Design software. Plainwell, MI, USA.

11- Gee G.W., and Or D. 2002. Particle-size analysis. p. 255–293. In: Dane J. H., and Topp G. C. (eds.). Methods of Soil Analysis. Part 4. SSSA Book Series No. 5. Soil Science Society of America, Madison, WI.

12- Hamzehpoura N., and Bogaert P. 2017. Improved spatiotemporal monitoring of soil salinity using filtered kriging with measurement errors: An application to the West Urmia Lake, Iran. Geoderma, 295: 22–33.

13- Hillel D. 2004. Environmental soil physics. New York, USA: Academic Press.

14- Isaaks H.E., and Srivastava R.M. 1989. An Introduction to Applied Geostatistics. Oxford University Press, NY.

15- Lin L.I. 1989. A concordance correlation coefficient to evaluate reproducibility. Bio-metrics, 45: 255–268.

16- Mohammadi J., and Motaghian M.H. 2011. Spatial prediction of soil aggregate stability and aggregate-associated organic carbon content at the catchment scale using geostatistical techniques. Pedosphere, 21(3): 389–399.

17- Nabiollahia K., Taghizadeh-Mehrjardib R., Kerryc R., and Moradiana S. 2017. Assessment of soil quality indices for salt-affected agricultural land in Kurdistan Province, Iran. Ecological Indicators, 83: 482–494.

18- Nelson D.W., and Sommers L.E. 1982. Total carbon, organic carbon, and organic matter. p. 539–579. In A.L. Page et al. (ed.) Methods of Soil Analysis. Part 2. 2nd ed. Agron. Monogr. 9. ASA and SSSA, Madison, WI.

19- Owji A.R., and Kamali A. 2015. The effect of irrigation management and soil texture on the pattern of soil salinity variability in pistachio orchards of Rafsanjan. Irrigation & Water Engineering, 3(10): 65-77. (In Persian with English abstract)

20- Page A.L. 1985. Methods of Soil Analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Methods. Agron.Monog.9. ASA and SSSA, Madison, WI.

21- Ranjbar F., and Jalali M. 2016. The combination of geostatistics and geochemical simulation for the site-specific management of soil salinity and sodicity. Computers and Electronics in Agriculture, 121: 301–312.

22- Richards L.A. 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. Agricultural Handbook No. 60. U.S. Salinity Laboratory Riverside, California.

23- Sheng J., Maa L., Jiang P., Li B., Huang F., and Wu, H. 2010. Digital soil mapping to enable classification of the salt-affected soils in desert agro-ecological zones. Agricultural Water Management, 97: 1944–1951.

24- Tajik F. 2004. Evaluation of aggregates stability in some regions of Iran. Journal of Sciences and Technology of Agriculture and Natural Resources, 8(1): 107-122. (In Persian)

25- Webster R. 1985. Quantitative spatial analysis of soil in the field. Advanced Soil Science, 3: 1–70.

26- Wilding L.P, and Dress L.R. 1983. Spatial variability and pedology. p: 83-116. In: Wilding L.P, Smeckand N.E, and Hall GF, (EDs). Pedogenesis and Soil Taxonomy. I. Concepts and Interactions. Elsevier Science Pub.

27- Yazdani A., Mosaddeghi M.R., Khademi H., Ayoubi S., and Khayamim F. 2014. Relationship between surface aggregate stability and some soil and climate properties in Isfahan province. Soil Management, 3(2): 23-31. (In Persian)

28- Yoder R.E. 1936. A direct method of aggregate analysis of soils and a study of the physical nature of erosion losses. Journal of American Society Agronomy, 28: 337-35.