زنان و فرهنگ فقر؛ مطالعه کیفی فرهنگ فقر در میان زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی ساری

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 7، دوره 8، شماره 1 - شماره پیاپی 17، شهریور 1390   

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jss.v0i0.18993

نویسندگان

دکتر احمد محمدپور^{* 1}؛ مهدی علیزاده²

¹جامعه ‫شناسی، دانشگاه بوعلی‫سینای همدان

²ارشد مردم‏شناسی دانشگاه بوعلی‏سینای همدان

چکیده

مطالعه‏ کیفی حاضر به بررسی و واکاوی فرهنگ فقر زنانه در بین زنان سرپرست خانوار تحت پوشش سازمان بهزیستی ساری می‏پردازد. این تحقیق با ترکیب دو نظریه‏ فرهنگ فقر اسکار لوئیس و رویکرد تفسیری گیرتز در صدد است ماهیت و ابعاد فرهنگ فقر را در بین زنان مورد مطالعه آشکار سازد. بر همین اساس، با اتخاذ روش‏شناسی کیفی، 28 نفر از زنان و مددکاران بهزیستی مورد مصاحبه‏ عمیق قرار گرفته و داده‏های گردآوری‏شده با استفاده از شیوه‏ تحلیل تماتیک یا موضوعی تحلیل شدند. مفهوم فرهنگ فقر که ابتدا توسط اسکار لوئیس ابداع شد، عبارت است از نظام معنایی، ذهنی و هنجاری ـ ارزشی که به ایجاد و گسترش احساس فقر در بین افراد منجر شده و فرآیند ناتوانی و فقر آن‌ها را تدوام بخشیده و بازتولید می‏کند. یافته‏های این مطالعه کیفی ضمن بیان عناصر عمومی فرهنگ فقر از قبیل کم‏سوادی، مسئله‏ی مسکن و نظایر آن، مقوله‏های خاصی نیز به ‏دست داد که تحت عنوان شاخص‏های "فرهنگ فقر زنانه" عنوان شده‏اند. این مقوله‏ها عبارتند از: مسئولیت‏گریزی، مشارکت‏گریزی، پنهان‏کاری، تعصب جنسیتی، آسیب‏پذیری اخلاقی، ازدواج مجدد اجباری یا ناچاری، خطرپذیری پایین و دریوزگی. مقوله‏های مذکور با استناد به داده‏های مصاحبه‏ای بیانگر ماهیت چندبعدی فرهنگ فقر زنانه و شیوه‏ی تداوم آن هستند.

کلیدواژه‌ها

: زنان سرپرست خانوار؛ فرهنگ فقر زنانه؛ شاخص‏های کیفی فرهنگ فقر؛ شهر ساری

مراجع