نمود عادتواره مترجم در سبک ترجمه: موردپژوهی سبک ترجمه صالح حسینی

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 4، دوره 54، شماره 1، فروردین 1400، صفحه 81-106   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.v54i1.85424

نویسندگان

مهرنوش فخارزاده^* ؛ احمد دباغ زاده دزفولی

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه شیخ بهایی، اصفهان، ایران

چکیده

در مطالعات مترجم، مطالعۀ سبک ترجمه‌ای مترجمان، به‌ویژه از دیدگاه جامعه‌شناسی، حوزه‌ای توسعه‌نیافته است؛ بنابراین، پژوهش حاضر، نظریّۀ «عمل بوردیو» را به‌عنوان چارچوب نظری جامعه‌شناسی جهت مطالعۀ نمود‌های عادتوارۀ مترجم به کار گرفته است. بدین منظور در ابتدا، پیکره‌ای موازی از دو کتاب Moby- Dick; or The Whale وTo the Lighthouse و دو ترجمه از هر یک از این دو کتاب با شیوۀ نمونه‌گیری تصادفی ایجاد شد. یکی از ترجمه‌های هر دو کتاب توسط صالح حسینی انجام ‌شده است. نمونه‌ها با بررسی دقیق خروجی‌های نرم‌افزار «انت‌کانک»، در سطوح ساختواژه‌، انتخاب واژگان و عبارات مطالعه شدند و نسبت «نوع-واژه» به «نماد-واژه» محاسبه شد. ‌افزون بر این، به‌منظور تأیید یا رد یافته‌ها، مصاحبه‌ای نیمه‌ساختارمند با صالح حسینی انجام شد. نتایج نشان‌داد که ابعاد مختلف سبک ترجمه‌ای صالح حسینی از جمله گرایش به استفاده از واژگان عربی و ادبی کهن، گرایش ‌به استفاده از ساختواژه‌های متنوّع و آرایه‌هایی چون تتابع اضافات، می‌تواند گواهی بر عادتوارۀ ترجمه‌ای وی باشد که از طریق میدان‌هایی که صالح حسینی در آنها به سر برده و موضعی که در آن میادین داشته است، قابل تبیین هستند. میدان‌ها، تجربیات زندگی و ارتباطات صالح‌ حسینی با کنشگران متعدّد، سبک وی را در ترجمه شکل داده‌اند و می‌توان آن سبک خاص را سبک کهن‌گرای صالح حسینی نامید.

کلیدواژه‌ها

سبک مترجم؛ جامعه‌شناسی ترجمه؛ بوردیو؛ عادتواره مترجم؛ مطالعاتِ مترجم

مراجع

حُرّی، ا. (1390). سبک در ترجمه: راهکار‌های فردی صالح حسینی از رهگذر همگانی‌های ترجمه در ترجمۀ خشم و هیاهو. پژوهش ادبیّات معاصر جهان، 16(62)،23-42.

حسینی، ص. (1394). موبی‌دیک یا نهنگ بحر. تهران: انتشارات نیلوفر.

حسینی، ص. (1387). به سوی فانوس دریایی. تهران: انتشارات نیلوفر.

خجسته، ک. (1387). به سوی فانوس دریایی. تهران: نشر نگاه.

داریوش، پ. (1344). موبی‌دیک یا وال سفید. تهران: انتشارات امیرکبیر.

دلزنده‌رودی، س.، و اولیایی‌نیا، ه. (1393). وجهیت در ترجمه: مورد پژوهی ترجمه‌های فارسی سبک روایی وولف در رمان The Waves. مطالعات زبان و ترجمه، 44(2)، 73-93.

رضوانی، ر.، و احمدیان، م. (1398). نقش تفاوت‌های جنسیتی در کیفیت ترجمه: بررسی سبک نگارش مترجمان زن و مرد. مطالعات زبان و ترجمه، 42(2)، 133-154.

سیدمن، ا. (1392). کشاکش آراء در جامعه‌شناسی. ترجمۀ هادی جلیلی. تهران: نشر نی.

شمیسا، س. (1376). سبک‌شناسی نثر. تهران: انتشارات میترا.

شقاقی، و. (1392). مبانی صرف واژه. تهران: انتشارات سمت.

فتوحی، م. (1391). سبک‌شناسی: نظریّه‌ها، رویکرد‌ها و روش‌ها. تهران: انتشارات سخن.

همایی، ج. (1373). فنون بلاغت و صناعات ادبی. نشر هما.

Baker, M. (2000). Towards a methodology for investigating the style of a literary translator. Target, 12(2), 241-266.

Baldick, C. (2004). The concise Oxford dictionary of literary terms. Oxford, UK: Oxford University Press.

Bourdieu, P. (1977). Outline of a theory of practice (R. Nice, Trans). Cambridge, England: Cambridge University Press.

Bourdieu, P. (1984). Distinction. A social critique of the judgement of taste (R. Nice, Trans). Cambridge, MA: Harvard University Press.

Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. Richardson, Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241-258). New York, NY: Greenwood.

Bourdieu, P. & Wacquant, L. J. D. (1992). An invitation to reflexive sociology (L. J. D. Wacquant, Trans). Cambridge, England: Polity Press.

Chesterman, A. (2009). The name and nature of translator studies. Hermes – Journal of Language and Communication in Business, 42, 13-22.

Delzendehrooy, S. (2010). Adequacy or acceptability? Toward making the style of the author known. Translation Studies Quarterly, 8(30), 27-42.

Dirdal. H. (2019). Factors influencing the translation of –ingparticipial free adjuncts. In M. Mahlberg & V. Wiegand (Eds.). Corpus linguistics, context and culture (pp.197-222), Berlin, Boston: De Gruyter

Haspelmath, M., & Sims, A. D. (2010). Understanding morphology (2nd ed.). New York, NY: Routledge.

Hatch, J. A. (2002). Doing qualitative research in education setting. Albany, NY: State University of New York Press.

Hu, K. & Li, X. (2018). Corpus-based critical translation studies: Research areas and approaches. Meta, 63(3), 583–603.

Ji. M. (2012). Hypothesis testing in corpus-based literary translation studies. In M. P. Oakes & M. Ji (Eds.). Quantitative methods in corpus-based translation studies (pp. 53-73), Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

Kenny, D. (2001). Lexis and creativity in translation: A corpus-based study. New York, NY: Routledge.

Li, D. (2017). Translator style: A corpus-assisted approach. In M. Ji, L. Hareide, D. Li & M. Oakes (Eds.). Corpus methodologies explained: An empirical approach to translation studies (pp. 103-136), London, New York: Routledge.

Kumiko, T. (2014). Oral history as a research method to study interpreters’ habitus. In G. M Vorderobermeier (Ed.). Remapping habitus in translation studies (pp. 135- 148), Amesterdam, New York: Rodopi.

Malamatidou, S. (2018). Corpus triangulation combining data and methods in corpus-based translation studies. London, New York: Routledge.

Melville, H. (1851). Moby- Dick; or the whale. US: Harper & Brothers Pub.

Meng, L. (2019). Gender in literary translation: A corpus-based study of the English translations of Chenzhong De Chibang. Singapore: Springer.

Patton, J. M., & Can, F. (2012). Quantitative methods in corpus-based translation studies. Amsterdam, New York: John Benjamins Publishing Company.

Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods. London: Sage Publications.

Teddlie, C., & Tashakkori, A. (2009). Foundations of mixed methods research: Integrating quantitative and qualitative approaches in the social and behavioral sciences. London, England: Sage Publications.

Toury, G. (1995). Descriptive translation studies and beyond. Amsterdam, Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.

Woolf, V. (1927). To the lighthouse. UK: Hogarth Press Pub.

Yannakopoulou, V. (2014). The influence of the habitus on translatorial style: Some methodological considerations based on the case of Yorgos Himonas’ rendering of Hamletinto Greek. In G. M. Vorderobermeier (Ed.). Remapping habitus in translation studies (pp. 163-182), Amesterdam, New York: Rodopi.

Zanettin, F. (2013). Corpus methods for descriptive translation studies. Procedia- Social and Behavioral Sciences, 95, 20-32.