تنوع غذایی در مناطق روستایی استان خراسان‌رضوی و متغیرهای تعیین کننده آن

اقتصاد و توسعه کشاورزی

مقاله 4، دوره 34، شماره 3 - شماره پیاپی 49، مهر 1399، صفحه 289-303   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jead.2020.17780.0

نویسندگان

ملیحه شیبانی^{1، 2}؛ فاطمه رستگاری‌پور^{* 1}؛ تکتم محتشمی¹

¹گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تربت‌حیدریه، تربت‌حیدریه، ایران

²گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

بررسی وضعیت امنیت غذایی جامعه و شناسائی متغیرهای تعیین کننده آن بویژه در مناطق روستایی، اهمیت بسزائی دارد. تحقیق حاضر با هدف تحلیل وضعیت تنوع غذایی خانوارهای روستایی استان خراسان­رضوی انجام گرفت. برای این منظور از دو شاخص بری و شمارش گروه­های غذایی برای بررسی تنوع غذایی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه خانوارهای روستایی استان خراسان­رضوی در سال 1398 می‌باشد که با استفاده از فرمول کوکران 400 خانوار براساس روش نمونه­گیری تصادفی خوشه­ای چندمرحله­ای انتخاب و داده­های موردنیاز از طریق مصاحبه و تکمیل پرسشنامه استخراج گردید. نتایج تحقیق نشان داد که میانگین شاخص­های تنوع غذایی شمارش گروه­های غذایی و بری در منطقه به ترتیب برابر با 08/6 و 83/0 بود و خانوارها از نظر مصرف تعداد گروه­های غذایی در سطح متوسط تنوع غذایی و از نظر سهم مصرف گروه­های غذایی در سطح متوسط رو به پائین تنوع­ غذایی می‌باشند. سپس عوامل مؤثر بر سهم برابر گروه­های غذایی با بهره­گیری از شاخص بری و مدل لاجیت ترتیبی تعیین شد. همچنین نتایج حاصل از لاجیت ترتیبی نشان داد که متغیرهای جنسیت، تحصیلات، وضعیت مسکن، هزینه ماهیانه غذا، شاخص قدرت خرید خانوار، شاخص آگاهی، دسترسی به بازار و کمک­های غذایی در جهت مثبت و متغیرهای سن، فاصله تا مراکز خرید و شاخص تورم موادغذایی در جهت منفی بر سطح تنوع غذایی (سهم برابر گروه­های غذایی) خانوار تأثیرگذار می­باشند.

کلیدواژه‌ها

خراسان‌رضوی؛ شاخص بری؛ شمارش گروه‌های غذایی؛ لاجیت ترتیبی

مراجع

1-Abdullah D.Z., Zhou D., Tariq S., Sajjad A., Waqar A., Izhar U.D., and  Aasir I. 2017. Factors affecting household food security in rural northern hinterland of Pakistan, Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences 18(2): 201-210.

2-Ahmed U.L., Ying L., Bashir M.K., Abid M., and Zulfiquar F. 2017. Status and determinants of small farming households' food security and role of market access in enhancing food security in rural Pakistan. Public Library of Science One 12(10): 1-15.

3- Alexandri C., and Kevorchian C. 2015. The Diversity of Food Consumption in Romania. Economics and Rural Development 72 (1): 244-248.

4- Bagherzadeh-Azar F., Ranjpour R., and Karimi-Takanloo Z. 2018. A New Assessment of the Food Security Using Global Food Safety Initiative (GFSI) Index. Health System Research 13(2): 236-243. (In Persian)

5- Balali H., and Chizari A. 2007. Calculate and evaluate the overall support domestic product walnuts in accession to WTO (Case study: Hamedan province). Proceeding of the 6th Conference of Agricultural Economics Iran, Mashhad Ferdowsi University, Iran. (In Persian)

6- Barret B.C. 2002. Food Security and Food Assistance Program. New York: Department of Agricultural, Resource, and Managerial Economics, 351 Warren Hall, Cornell University, Ithaca NY. Chapter 40, 3-7.

7- Cafiero C., Viviani S., and Nord M. 2018. Food security measurement in a global context: the food insecurity experience scale. Measurment 116: 146-152.

8- Calogero C., Alberto Z., and Raka B. 2013. Towards better measurement of household food security: Harmonizing indicators and the role of household surveys. Global Food Security 2(1): 30-40.

9- Debdulal M. 2008. Marginal and interaction effects in ordered response models. Online at http://mpra.ub.uni-muenchen.de/13325/.

10- Food and Agriculture Organization of United Nation (FAO). 2010. The State of Food Insecurity in the World: Addressing food insecurity in protracted crisis. Food and Agricultural organization of the United Nations, Rome

11- Food and Agriculture Organization of United Nation (FAO). 2014. Report on use of the household food insecurity access scale and household dietary diversity score in two survey rounds in manica and sofala provinces, Mozambique, 2006-2007. Version 2.

12- Food and Agriculture Organization of United Nation (FAO). 2019. Available at http://www.fao.org

13- Greene W., and Hensher D. 2010. Ordered Choices and Heterogeneity in Attribute Processing, Journal of transport economics and policy 44(3): 331-364.

14- Hashemi Tabar M., Akbari A., and Dorini M. 2018. Analysis of Factors Affecting Food Security in Rural Areas of South Kerman Province. Journal Space Economy and Rural Development 7(2): 1-18. (In Persian)

15- Hoddinot J. 1999. Choosing outcome indicators of household food security, 7^nd ed. International food policy research institute, Washington DC. 29P.

16- Hoddinot J. 2001. Methods for rural development project. International food policy research institute, Washington DC. 118P.

17- Karbasi A.Z., and Mohammadzadeh S.H. 2018. Factors affecting food security with emphasis on the role of agricultural sustainability in Iran, 3^th National Student Conference on Agricultural Economics, Faculty of Agriculture, University of Guilan. (In Persian)

18- Lee J. 1987. The demand for varied diet with econometric models for count data. International Journal of Agriculture Economics 69(3): 687-691.

19- Majlis Research Center of the Islamic Republic of Iran, Estimation of Poverty Line for the First Six Months of 2019. Economic Studies.

20- National Statistics Center of Iran. 2017. General Census of Population and Housing.

21- Nithya D.J., and Bhavani R.V. 2018. Factors which may limit the value of dietary diversity and its association with nutritional outcomes in preschool children in high burden districts of India. Asia Pacific Journal of Clinical Nutrition 27(2): 413-420.

22- Nithya D.J., and Bhavani, R.V. 2018. Dietary diversity and its relationship with nutritional status among adolescents and adults in rural India. Journal of Biosocial Science 50(3): 397-413.

23- Primrose Z.N., Melusi S., and Lovemure M. 2018. Household Food Security Status and Its Determinants in Maphumulo Local Municipality, South Africa. Journal of Sustainability 10: 1-23.

24- Savari M., and Ghanian M. 2019. Analysis of the Effect of Livelihood Risks on Food Insecurity in Rural Households in Divandarreh County. Journal of Rural Research 9(4): 594-607. (In Persian)

25- Schindler J., Graef F., and Jochen Konig H. 2017. Developing community-based food security criteria in rural Tanzania, Food Security 9: 1285-1298.

26- Sedodo N.S., Akinlotan J.V. Akinlua O., Olunusi P.A., and Oguntoyinb S.I. 2014. Dietary Diversity Score and Nutritional Status of Undergraduates in South West Nigeria. Journal of Obesity & Weight Loss Therapy, http://dx.doi.org/10.4172/2165-7904.S4-003.

27- Sinyolo S., Mudhara M., and Wale E. 2014. Water security and rural household food security: empirical evidence from the Mzinyathi district in South Africa. Journal of Food Security 6(4): 483–499.

28- Snel E., and Staring R. 2001. Poverty, Migration and Coping Strategies: an Introduction. Focal European Journal of Anthropology 38: 7–22.

29- Sobhanifard Y. 2019. Advanced statistical analysis. Imam Sadegh University Press, Tehran.

30- Stewart H., and Harris J.M. 2005. Obstachles to overcome in promoting dietary variety: The case of vegetables. Review of Agricultural Economics 27: 21-36.

31- Thiele S., and Weiss C. 2003. Consumer demand for food diversity: evidence for Germany. Food Policy 28: 99-115.

32- Van­Trup H., and Steenkamp J.E. 1992. Consumer's variety seeking tendency with respect to foods: measurement and managerial implications. European Review of Agricultural Economics 19(2): 181-195.

33- Zakari S., Ying L., and Song B. 2014.  Factors influencing household food security in West Africa: The case of southern Niger. Sustainability 6: 1191-1202.

34- Zeratkish S.Y., and Kamaei Zh. 2017. Factors Affecting Food Security of Rural Farming Households in Kohkiluyeh and Boyer-Ahmad Province of Iran. Journal of food technology and nutrition 14(2):77-86. (In Persian)