اقرار سفیه در دعاوی کیفری: نقدی بر مادۀ 170 قانون مجازات اسلامی

فقه و اصول (Fiqh va uṣūl)

مقاله 1، دوره 54، شماره 1 - شماره پیاپی 128، خرداد 1401، صفحه 11-27   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.89041

نویسنده

روح الله اکرمی^*

دانشیار دانشگاه قم

چکیده

شخص سفیه بهسبب نقصان عقلانی در تصرف مالی فاقد اهلیت است و اعمال وی در این زمینه نافذ نیست. در
این راستا اقرار سفیه بهعنوان اخبار علیه شخص در صورتی ه آثار مالی بهدنبال داشته باشد، اصولاً نباید معتبر باشد. ک
در پروندهای کیفری، اقرار ممکن است راجع به دعوای زیان ناشی از جرم صورت گیرد که درصورتیکه متضمن تدارک
مالی باشد در بطلان آن تردید نیست، اما اگر اقرار در چهارچوب جنبۀ عمومیِ جرم باشد، قانونگذار مجازات اسلامی
در مادۀ 170 آن را نافذ دانسته است. در تحقیق حاضر با روش تحلیلیتوصیفی، م توبات فقه امامیه بررسی و این ک
نتیجه حاصل شده است که در خصوص مجازا تهای مالی نظیر دیه و جزای نقدی، اقرار سفیه معتبر نیست و نمیتوان
آن را بعداً نیز تنفیذ کرد. اقرار راجع به ضمانت اجراهای کیفریِ غیرمالی اثرگذار است، هرچند موضوعِ جرم، حقوقِ
مالیِ اشخاص باشد. افزون بر آن اقرار سفیه نسبت به ضمان مالی ناشی از جرم، اعم از آنکه متعلق آن دین یا عین
معینی باشد، معتبر نیست و نهتنها توسط اولیای او تنفیذشدنی نیست، بلکه با زوال حجر نیز نفوذ نمییابد.

کلیدواژه‌ها

اقرار سفیه؛ مجازات مالی؛ اثبات دعوا؛ دعوای کیفری؛ فقه امامیه

مراجع

ابن حمزه، محمدبن علی، الوسیلة إلی نیل الفضیلة، چاپ اول، قم: منشورات مکتبة آیت اللّه المرعش یالنجفی، 1408 ق.
اب نزهره،حمز ةبن علی، غنیه النزوع إلی علمی الاصول و الفروع، چاپ اول،قم: مؤسسۀ امام صادق)ع(، 1417 ق.
اب نسعید، یحیی بن احمد، الجامع للشرایع، چاپ اول، قم: مؤسسۀ سیدالشهداء)ع( العلمیة، 1405 ق.
ایروانی، علی، حاشیه المکاسب، چاپ اول، تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1406 ق.
حاجی ده آبادی،احمد، ادلۀ اثبات کیفری در اسلام: مبانی و موارد تفکیک از ادله اثبات مدنی، چاپ اول، تهران:
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، 1398 .
حسینی عاملی، محمدجوادب نمحمد، مفتاح الکرامۀ فی شرح قواعد العلامة، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی،
1419 ق.
حسینی مراغی، عبدالفتا حبن علی، العناوین، چاپ اول، قم: انتشارات اسلامی، 1417 ق.
خمینی، روح الله، تعالیق علی وسیلة النجاة، چاپ اول، قم: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422 ق.
خمینی، روح الله، تحریرالوسیلة، چاپ اول، قم: دارالعلم، بی تا.
خوانساری، احمد، جامع المدارک، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان، 1405 ق.
شمس، عبدالله، ادلۀ اثبات دعوا، چاپ چهارم، تهران: دراک، 1388 .
شهید اول، محمدب نمکی، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، چاپ اول، بیروت: دار التراث و الدار الاسلامیة، 1410 ق.
شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چاپ اول، قم: داوری، 1410 ق.
، مسالک الافهام، چاپ اول، قم: مؤسسة المعارف، 1413 ق.
شهیدی، مهدی، تشکیل قراردادها، چا پهشتم، تهران: مجد، 1390 .
شیخ بهایی، محمدب نحسین، جامع عباسی، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 142 9 ق.
شیروی، عبدالحسین، حقوق قراردادها، چاپ اول، تهران: سمت، 1396 .
صاحب جواهر، محمدحسن ب نباقر، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، چا پهفتم، بیروت: دار إحیاء التراث
العربی، 1404 ق.
صفایی، حسین؛ سید مرتضی قاس مزاده، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، چاپ شانزدهم، تهران: سمت، 1396 .
صفایی، سیدحسین، قواعد عمومی قراردادها، چاپ بیست و پنجم، تهران: میزان، 1395 .
طباطبایی، محمد، کتاب المناهل، چاپ اول، قم: آل البیت)ع(، بی تا.
طوسی، محمدبن حسن، المبسوط فی فقه الامامیه، چاپ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لاحیاء الاثار الجعفریة،
1387 ق.
طوسی، محمدبن حسن، الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد، چاپ اول، تهران: کتابخانۀ جامع چه لستون، 1375 ق.
عابدی، احمدرضا، آیین دادرسی کیفری، چاپ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوۀ قضاییه، 1398 .
علامه حلی، حسن بن یوسف، تذکرة الفقه اء، چاپ اول، قم: آل البیت)ع(، 1414 ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر ألاحکام الشرعیة علی مذهب الامامیة، چاپ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق)ع(،
142 0 ق.
علامه حلی، حسن بن یوسف، قواعد ألاحکام، چاپ اول، قم: انتشارات اسلامی، 1413 ق.
فاضل لنکرانی، محمد، تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة: المضاربه و الحجر و الاقرار، چاپ اول، قم: مرکز فقه
ائمه اطهار)ع(، 1425 ق.
فاضل هندی، محمدب نحسن، کشف اللثام عن قواعد ألاحکام، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1416 ق.
قمی، ابوالقاسم، جامع الشتات، چاپ اول، تهران: کیهان، 1413 ق.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، چاپ چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1383 .
کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، چاپ سوم، تهران: میزان، 1384 .
کاشف الغطاء، عل یبن محمدرضا، النور الساطع فی الفقه النافع، چاپ اول، نجف اشرف: الآداب، 1381 ق.
کاشف الغطاء، محمدحسین، سفینة النجاة، چاپ اول، نجف: مؤسسۀ کاشف الغطاء، 1423 ق.
محبی، جلیل و زینب ریاضت، شرح قانون مجازات اسلامی 1392 ، چاپ اول، تهران: میزان، 1397 .
محقق حلی، جعفرب نحسن، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ دوم، قم: اسماعیلیان، 1408 ق.
محقق کرکی، عل یب نحسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم: آل البیت)ع(، 1414 ق.
مدنی کاشانی، رضا، کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، چاپ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1410 ق.
مرادی، حسن، جرایم علیه اشخاص: جنایات، چاپ اول، تهران: میزان، 1396 .
مرتضی زبیدی، محمدب نمحمد، تاج العروس من جواهر القاموس، چاپ اول، بیروت: دارالفکر، 1414 ق.
مغنیه، محمدجواد، فقه الامام جعفر الصادق علیه السلام، چاپ دوم، قم: انصاریان، 142 1 ق.
مقدس اردبیلی،أحمدب نمحمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشادالأذهان، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی،
1403 ق.
مقری، احمدب نمحمد، المصباح المنیر، چاپ اول، قم: دارالرضی، بی تا.
موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم، حقوق و دادرسی کیفری در آیینۀ فقه، چاپ اول، قم: رادنگار، 1392 .
مؤسسه آموزشی و پژوهشی قضا، گنجینۀ استفتائات قضایی، نسخه 2، بی جا: ب ینا، 1390 .
میرمحمدصادقی، حسین، حقوق کیفری اختصاصی: جرایم علیه اشخاص، چا پبیستم، تهران: میزان، 1394 .
نجفی مرعشی، شهاب الدین، القصاص علی ضوء القرآن و السنة، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانۀ آیت الله مرعشی
نجفی، 1415 ق.