بازتاب‌های هیدروپلیتیک بحران آب حوضه آبریز زاینده‌رود بر ادراک محیطی قلمروداران استانی

پژوهش‎های جغرافیای سیاسی

مقاله 2، دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، بهار 1399، صفحه 24-46  

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): Doi:org/10.22067/pg.v5i1.84660

نویسنده

مراد کاویانی راد

گروه آموزشی جغرافیای سیاسی ، دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

کاهش بارش، افزایش مصرف آب و ناکارامدی مدیریت منابع آب، امنیت آبی، معیشت و محیط زیست کشورهای واقع بر نوار بیابانی جهان را تهدید می‏کند. وضعیتی که آب را در مناسبات هیدروپلیتیک و در مقیاس فروملی وارد مناسبات قدرت واحدهای سیاسی- فضایی کرده است. ایران از آن دست کشورهای واقع بر روی کمربند خشک جهان است که بخش کلان منابع آب شرین تجدیدپذیر آن به شدت افت کرده است. داده‏های موجود نشان می‏دهند که حوضه آبریز زاینده رود طی دو دهه اخیر درگیر کاهش بارش بوده و عمده منابع آب آن نیز فروکاسته و کوشش کارگزاران در مقیاس فروملی برای تأمین آب به ناهم‎سویی منافع شهروندان انجامیده است. داده‏های مقاله حاضر که ماهیتی کاربردی دارد بر این فرضیه استوار است که مناسبات هیدروپلیتیک قلمروداران استان‎های پیرامون این حوضه تابعی از موقعیت جغرافیایی آنها نسبت به رودحانه است. درون‌دادهای مورد نیاز تحقیق به شیوه کتابخانه و از طریق بایگانی پُر بازدیدترین وب‌گاه‌های خبری منتسب به هر استان از 1392 تا مهر 1397، دیدگاه کنشگران و فعالان عرصه آب در استان‏های حوضه آبریز زاینده رود (یزد اصفهان و چهارمحال و بختیاری) به همراه خوزستان گرداوری و استخراج شده سپس با استفاده از نرم‌افزار ATLAS.ti داده‏های کیفی، تحلیل محتوا شدند. نتیجه تحقیق نشان داد که رویکرد بخشی‌نگر به مقوله آب سبب شده است که مواضع دست‌اندرکاران استان‌های یاد شده تابع موقعیت جغرافیایی بالادستی و پایین‌دستی شان نسبت به زاینده‌رود باشد.

کلیدواژه‌ها

هیدروپلیتیک؛ ادراک محیطی؛ بحران آب و حوضه آبریز زاینده رود

مراجع

1. Asakereh,Hossein,Razmi,Robab(2011), Analysis of Annual precipitation in Northwest of Iran,Esfehan, Geography and Environmental Planning (Research Journal of Humanities University of , [In Persian].
2. Barthelemy, Marc (2007), the role of geography and traffic in the structure of complex networks. At: http://hal.archives-ouvertes .fr/docs/00/ 16/53 /40/ PDF/revised _barthelemy .pdf;
3. Barnett, Jon, and Adger, W. Neil (2007) Climate change, human security and violent conflict. Political Geography. No 26. pp 639e655
4. Cascao,Ana Elisa and Zeitoun Mark(2010),Power, Hegemony and Critical Hydropolitics.www.hidropolitikakademi.org.
5. Hafeznia,MohammadReza,Kavianirad,Morad(2014),Philosophy of Political Geography,Tehran, Publisher: Strategic Studies Institute, [In Persian].
6. Hajian,Naser,Mahmoudzadeh,Amir,Hajian,Pouria,Alavei,Saeid(2014),Zayandeh Rood Databases:With Graphical Data,Esfehan, Publishers: Alam Afarin, Pars Zia, [In Persion].
7. Kavianirad, Morad(2019), hydropolitics: Backgrounds and Foundations. proceedings First Edition. Tehran Institute of Strategic Studies., [In Persian].
8. Kavianirad,Morad(2011), Environmental security from a geopolitical point of view,Tehran, Tehran,Journal of Applied Geosciences Research, [In Persian].
9. Kavianirad,Morad(2011),Assessment of the Relations between Security and Ecology, , Tehran,International Geopolitical Quarterly,[In Persian].
10. Kavianirad,Morad(2015),A new approach to redefine geopolitics,Tehran, Human Geography Researches, [In Persian].
11. Khazaei,Mohammadreza(2016),Assessment of Climate Change Effects on the Hydrological Regime of a Mountainous Basin in Iran,Tehran,Journal of Water and Soil Resources Conservation, [In Persion].
12. Alireza, Nasiri Mahalati, Mehdi and Kamali, Gholamali (2007) The study of meteorological factors in climate change, agricultural research in Iran, Volume 5 (1). pages 142-133.
13. Mokhtari Hashi,Hossein(2013),Hydropolytic Iran; Geography of the water crisis on the horizon of 1404, Tehran,International Geopolitical Quarterly[In Persian].
14. Mokhtari Hashi,Hossin,Ghaderi hajat,Mostafa(2008), Middle East Hydropolytics on the horizon of 2025 Case Study: Tigris and Euphrates basins, the Jordan River and the Nile River,Tehran, International Geopolitical Quarterly[In Persian].
15. Salemi,Hamidreza,Hammound,Mohammadreza(2004),General Hydrology Overview of Zayandeh Rood Basin,Tehran,Water and Sewage Quartely, [In Persian].
16. Shamkhani,Ali(2016), The water crisis was drawn to the National Security Council,Tehran, www.isna.ir/news/95071811496, [In Persian].
17. Mostafavi, Mohammad Ali (2019), Director General of the Office for the Protection and Exploitation of Groundwater Resources. http://paven.ir/News-List/49595. [In Persian].
18. Turton, Anthony and Henwood, Roland (2002) Hydropolitics in the developing world: a southern African perspective, first published by African Water Issues Research Unit Center for International Political Studis (CIPS) University of Pretoria. South Africa.
19. Waterbury, John(1979), Hydropolitics of the Nile Valley, Syracuse University Press.
20. asmerc.ac.ir/page.asp?id=83. [In Persian].
21. esfahanshargh.ir.
22. jahanbinnews.ir.
23. khouznews.ir.
24. yazdfarda.com.