بازتاب‎های هیدروپلیتیک بحران آب در حوضه آبریز زاینده‌رود

پژوهش‎های جغرافیای سیاسی

دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 17، بهار 1399  

نوع مقاله: مقالات علمی -پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/pg.2020.39455

نویسنده

مراد کاویانی راد

خوارزمی

چکیده

کاهش بارش، افزایش مصرف آب و ناکارامدی مدیریت منابع آب، امنیت آبی، معیشت و محیط زیست کشورهای واقع بر نوار بیابانی جهان را تهدید می‏کند. وضعیتی که آب را در مناسبات هیدروپلیتیک و در مقیاس فرو وارد مناسبات قدرت واحدهای سیاس-فضایی کرده است. ایران از آن دست کشورهای واقع بر روی کمربند خشک جهان است که بخش کلان منابع آب شرین تجدیدپذیر آن پایان یافته است. داده‏های موجود نشان می‏دهند که حوضه آبریز زاینده رود طی دو دهه اخیر درگیر کاهش بارش بوده و عمده منابع آب آن نیز به پایان رسیده و کوشش کارگزاران در مقیاس فروملی برای تأمین آب به ناهم‎سویی منافع شهروندان انجامیده است. داده‏های مقاله حاضر که ماهیتی کاربردی دارد بر این فرضیه استوار است که کنش هیدروپلیتیک استان‎های پیرامون این حوضه تابعی از موقعیت جغرافیایی و ئوپلیتیک آنهاست. درون‌دادهای مورد نیاز تحقیق به شیوه کتابخانه و از طریق بایگانی پُر بازدیدترین وب‌گاه‌های خبری منتسب به هر استان از 1392 تا مهر 1397، دیدگاه کنشگران و فعالان عرصه آب در استان‏های حوضه آبریز زاینده رود (یزد اصفهان و چهارمحال و بختیاری) به همراه خوزستان گرداوری استخراج شده سپس با استفاده از نرم‌افزار ATLAS.ti داده‏های کیفی، تحلیل محتوا شده‎اند. نتیجه تحقیق نشان داد که رویکرد بخشی‌نگر به مقوله آب سبب شده است که مواضع دست‌اندرکاران استان یاد شده در پیوند با موقعیت جغرافیایی فرادستی و فرودستی شان نسبت به این ‌رود نمود بیابد. روندی که بر آشوبنده امنیت آبی و مناسبات هیدروپلیتیک استانهای یاد شده خواهد بود.

مراجع