تحلیل پایداری نظام تولید گندم و جو دیم در ایران

بوم شناسی کشاورزی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 اسفند 1399  

نوع مقاله: علمی - پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/agry.2021.20247.0

نویسنده

جعفر اصفهانی

دانشگاه پیام نور

چکیده

در این مطالعه پایداری تولید گندم و جو دیم با استفاده از شاخص ردپای اکولوژیک چند کارکردی برای سال زراعی 96-1395 بررسی شد. برای انجام تحلیل پایداری از آمار و اسناد انتشار یافته در بانک‌های اطلاعاتی داخلی و خارجی استفاده شد. پس از محاسبه شاخص ردپای اکولوژیک برای یک هکتار مزارع گندم (Triticum aestivum L.) و جو دیم (Hordeum vulgare L.)، شاخص ردپا بر مبنای واحدهای مختلف عملکردی، عملکرد، محصول و سود محاسبه شد. نتایج این مطالعه نشان داد که دامنه شاخص ردپای اکولوژیک تولید یک هکتار گندم دیم بین 57/2 در استان‌ خراسان جنوبی تا 87/2 هکتار جهانی در استان البرز بود و برای تولید یک هکتار جو دیم در کشور از 57/2 در استان‌ها خراسان جنوبی تا 73/2 هکتار جهانی در استان مرکزی متغیر بود. شاخص ردپای اکولوژیک بر مبنای عملکرد نشان داد که تولید یک تن گندم‌دیم در استان‌های مازندران، اردبیل و گلستان و تولید یک تن جو دیم استان‌های مازندران، البرز و گیلان در پایدارتری در سطح کشور قرار دارد. نتایج همبستگی نشان داد که بین شاخص ردپای اکولوژیک و ردپای اکولوژیک عملکرد در تولید گندم دیم رابطه معنی‌داری وجود دارد، ولی این رابطه در مورد جو دیم مشاهده نشد. همچنین رابطه معنی‌داری بین ردپای اکولوژیک بر مبنای عملکرد و سود مشاهده نشد که عدم مدیریت هزینه در تولید دو محصول گندم و جو دیم را نشان می‌دهد. بر این اساس، می‌توان نتیجه گرفت که کاربرد نهاده‌های شیمیایی در این استان‌ها تنها سبب افزایش آلایندگی شده و افزایش سودآوری را به دنبال نداشته است.

کلیدواژه‌ها

انتشار گازهای گلخانه‌ای؛ ردپای اکولوژیک؛ هکتار جهانی