بازسازی معنایی تجربه زنان از روابط مادر شوهر و عروس(ارائه یک نظریه زمینه‌ای)

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 3، دوره 17، شماره 1 - شماره پیاپی 35، شهریور 1399، صفحه 85-55   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2021.59018.0

نویسنده

خدیجه حاتمی^*

دانشجوی دکتری جامعه شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

در جامعه ایران همانند جوامعی، مانند هند، چین و ویتنام،... روابط بین مادر شوهر و عروس همواره از حساس‌ترین و شکننده‌ترین روابط محسوب شده و در محیط خانواده‌ها مسئله‌ساز بوده است. در این راستا، این پژوهش با اتخاذ رویکردی کیفی و با هدف درکی پدیدارشناسانه از روابط بین مادر شوهر و عروس صورت پذیرفته است. بر این اساس، با به‌کارگیری روش نظریه زمینه‌ای و تکنیک مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند به مطالعه تجربه مستقیم 29 زن (از شهرهای مختلف) از رابطه مادر شوهر و عروس پرداخته شده است.داده‌های حاصل از مصاحبه ­ها به مقوله مرکزی «پذیرش جایگاه من» در این رابطه اشاره داشت، به موقعیتی در دل جامعه‌ای در حال گذار که تعریف و جایگاه هردو نقش با مسئله ابهام نقش از سوی طرفین روبه‌رو است. مصاحبه‌ها گویای این مسئله بود که عوامل علّی (مقولات حمایت­گری، دخالت، سلطه و خودمحوری، تخریب و توطئه، حسادت و پذیرش به‌عنوان عضو خانواده) و عوامل زمینه‌ای (مقولات فرهنگ سنتی و مردسالاری) بر این رابطه و درک از آن تأثیرگذار بوده‌اند و راهبردها تحت تأثیر عوامل مداخله‌گر، (مقولات استقلال مالی طرفین، سطح توقعات طرفین، سطح تحصیلات، سطح جهیزیه، سن، حمایت خانواده، توانایی همدلی و هم ذات پنداری)، از راهبردهای منفعلانه تا فعال متفاوت بوده است و بر اساس راهبردهای طرفین پیامدهای متنوعی، مانند پیامدهای مثبتی چون به وجود آمدن رابطه مادر -دختری و حس حمایتگری، حس صمیمیت،  دوستی و پیامدهای منفی، همانند آسیب‌های روانی، کینه‌توزی و حس دشمنی، قطع رابطه و آرزوی مرگ و کیفر برای طرف مقابل را می‌توان نام برد.
 

کلیدواژه‌ها

نظریه زمینه‌ا‌ی؛ روابط مادر شوهر وعروس؛ مدرنیته و گذر؛ پذیرش جایگاه

مراجع

1. اشتراوس، ا.، کربین، ج. (1393). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای. ترجمة ابراهیم افشار. تهران: نی.
2. ببی، ا. (1381). روش تحقیق درعلوم اجتماعی. ترجمة رضا فاضل. تهران: سمت.
3. چراغی، م.، مظاهری، م.ع.، موتابی، ف.، پناهی، ل.، صادقی، م. (1393). مقایسة رابطه با خانوادة همسر در دو گروه افراد راضی و ناراضی از ارتباط مذکور. فصل­نامة خانواده پژوهی، 10(40)، 474-451.
4. سفیری، خ. ذاکری هامانه، ر. (1393). برساخت مفهوم اعتماد به همسر در فضای مجازی (موردمطالعه: زنان ساکن شهر یزد). فصل­نامة علمی-پژوهشی زن و جامعه، 5(18)، 30-1.

 

5. Adhikari, H. (2015). Limerence Causing Conflict in Relationship Between Mother-in-Law and Daughter-in-Law: A Study on Unhappiness in Family Relations and Broken Family. Multidisciplinary Journal of Gender Studies, 4(2), 739-757.
6. Block, F. and Rao, V. (2002).Terror as a bargaining instrument: a case study of dowry violence in rural India. The American Economic Review, 92(4), 1029-1043.
7. Bumiller, K. (1990). Fallen angels: The representation of violence against women in legal culture. International Journal of the Sociology of Law, 18(2), 125-142.
8. Chen, H. (2006) Effects of harmonious relationship between mother and daughter-in-law, China. Journal of Home Economics, 39/40, 149-164.
9. Duvall, E. (1954). In-laws: Pro and con. New York, NY: Associated Press.
10. Kumari, R. (1989). Brides are not for burning: dowry victims in India. Delhi: Radiant Publishers. Lok Sabha Debates (1983) Volume 42, no. 3: 367 -550
11. Kung, H. (1999). Intergenerational Interaction between mothers-and Daughters-in-law: A Qualitative Study.Research in Applied Psychology, 4, 57-96.
12. Menski, W. (Ed.) (1998) South Asians and the dowry problem. London: Trentham Books.
13. Mill, J. S. (1869). The subjection of women (Vol. 1). Transaction Publishers.
14. Nagpal, A. (2000) Cultural continuity and change in Kakar’s works: some reflections International Journal of Group Tensions 29(3-4): 285-321.
15. Rew, M. Gangoli, G. & Gill, A. K. (2013). Violence between female in-laws in India. Journal of International Women's Studies, 14(1), 147.
16. Sarvan, C. P. (1988). Feminism and African fiction: the novels of Mariama Ba. MFS Modern Fiction Studies, 34(3), 453-464
17. Sun, L. C. & Lin, Y. F. (2015). Homogenous Mothers-in-law, Different Daughters-in-law: In-law Relationship Comparison between Vietnamese and Taiwanese Daughters-in-law. Asian Social Science, 11(4), 252.
18. Vera-Sanso, P. (1999). Dominant daughters-in-law and submissive mothers-in-law? Cooperation and conflict in South India. Journal of the Royal Anthropological Institute, 577-593.
19. Wang, D. I. N. G. & Jin'an, H. (2008). A Study of the Verbal Conflict between Mother and Daughter-in-law in Desperate Housewives/ETUDE DU CONFLIT VERBAL ENTRE LA MÈRE ET LA BELLE-FILLE DANS LES MAÎTRESSES DE MAISON DÉSESPÉRÉES. Cross-Cultural Communication, 4(1), 1.
20. Willams, L. Mehta, K. & Lin, H. (1999). Intergenerational influence in Singapore and Taiwan: The role of the elderly in family decisions. Journal of Cross-Cultural Gerontology, 14, 291-322