Re-evaluation of narrations quoted in Ta’wil al-Mokhtalef al-Hadith in Awali al-Laali

علوم قرآن و حدیث

Article 4, Volume 52, Issue 2 - Serial Number 105, December 2021, Pages 75-93   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/jquran.2020.40093

Author

Aliyyeh Rezadad^*

Assistant Professor, Farhangian University (Tehran-Iran)

Abstract

A critical analysis of hadith sources in order to identify valid and reliable narrations issued by the Infallibles (PBUH) is one of the main requisites of research in the sciences of hadith. Therefore, the external critique of narrative sources and classification of their primary sources is of paramount importance. It is because the authors of hadith books do not mention the details of their sources and narrations are usually quoted as Mursal hadiths, which undermines the authenticity of the hadith. This paper takes a fresh look at the narrations of the book Ta’wil al-Mokhtalef al-Hadith by Ibn al-Qutayebah in Ibn Abi Jumhur al-Ehsei’s Awali al-Laali. The primary goal is to determine the source of some hadiths in the Awali al-Laali and to filter out unreliable narrations from Shiite books by a comparative study. The comparison of these two works suggests that Ibn Abi Jumhur in the fourth chapter of his book has quoted more than two-thirds (about 70%) of the hadiths by Ibn Qutayebah. Not sufficing to a simple quotation of the hadiths, and like Ibn al-Qutaybah, he has explained interpretations in the footnotes of the Awali al-Laali, which in some cases are exactly the concepts described by Ibn al-Qutayebah. Occasionally his interpretations are different and even inconsistent with those of Ibn al-Qutayebah, whereas in a handful of narrations, he has quoted Ibn Naqtibah verbatim. The reason Ibn Abi Jumhur turned to Ibn al-Qutayebah's book is his defense of the rule "the aggregation of two [different] narrations is preferred to the rejection of either one" and the best work that managed to compile opposing hadiths is the work of Ibn al-Qutayebah.

Keywords

Hadith; hadith books; Awali al-Laali; Ibn Abi Jomhuri Ehsaei; Ta’wil al-Mokhtalef al-Hadith; Ibn al-Qutayebah Dinuri

References

آقابزرگ طهرانی، محمد محسن، الذریعة الی تصانیف الشیعة، بیروت، دارالاضواء، چاپ سوم، 1403 ق.

ابن‌ابی‌جمهور أحسائی، عوالی اللئالی العزیزة فی الاحادیث الدینیة، تحقیق: مجتبی عراقی، قم، مطبعة سیدالشهداء (ع)، 1403 ق.

ابن‌ابی‌جمهور أحسائی، مجیب نداء التوالی الی منتخبات الغوالی، نسخه خطی شمارۀ 9693، کتابخانه مجلس شورای اسلامی.

ابن‌خلکان، احمدبن محمد، وفیات الاعیان و انباء ابناء الزمان، تحقیق: احسان عبّاس، دارالثقافة، بیروت، 1968- 1972 م.

ابن‌شهید ثانی، حسن‌بن زین‌الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بی‌تا.

ابن‌طاووس، احمدبن موسی، التحریر الطاووسی، المستخرج من کتاب حلّ الاشکال فی معرفة الرجال لاحمد بن موسی آل طاووس، تألیف حسن‌بن زین‌الدین صاحب المعالم، تحقیق: فاضل جواهری، به اشراف محمود مرعشی، قم، مکتبة آیة‌‌الله العظمی مرعشی، ‎۱۴۱۱ ق.

ابن‌قتیبه، عبدالله‌بن مسلم، تأویل مختلف الحدیث، تحقیق سلیم‌بن عبدالله سلفی، ریاض، قاهرة، دارابن‌القیم، دارعفان، چاپ دوم، 1430 ق.

ابن‌ندیم، الفهرست، تحقیق رضا تجدد، تهران، بی نا، 1350.

بستانی، قاسم، «ارزیابی حدیث نحن معاشر الانبیاء لا نورث»، شیعه‌شناسی، شمارۀ 20، زمستان 1386، ص 81- 95.

حرعاملی، محمدبن حسن، أمل الآمل، تحقیق: احمد حسینی، قم، دارالکتاب الاسلامی، 1362.

خطیب بغدادی، احمدبن علی، تاریخ بغداد، تحقیق: مصطفى عبدالقادر عطا، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1417 ق.

الشخص، هاشم محمد، فی رحاب ابن ابی جمهور الاحسائی، دراسة شاملة عن حیاته و علمه و فکره و مؤلفاته و ما قیل عنه، بیروت، جمعیة ابن‌ابی‌جمهور لإحیاء التراث، 1435 ق.

زرین‌کوب، عبدالحسین، تاریخ در ترازو، تهران، امیرکبیر، 1375.

ساماران، شارل، روش‌های پژوهش در تاریخ، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، بی‌تا.

شوشتری، نورالله، مجالس المؤمنین، تهران، کتابفروشی اسلامیه، 1377 ق.

شهید اول، ذکری الشیعة فی احکام الشریعة، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، 1419 ق.

شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی، الرعایة فی علم الدرایة، در مجموعۀ رسائل فی درایة الحدیث، ج1، به کوشش ابوالفضل حافظیان بابلی، قم، دارالحدیث، 1424 ق.

شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی ، مسالک الأفهام إلی نتقیح شرائع الإسلام، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1416 ق.

شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی ، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم، انتشارات داوری، 1410 ق.

شیخ بهائی، محمد بن حسین، الحاشیة على من لا یحضره الفقیه، تحقیق: فارس حسون کریم، قم، دارالحدیث، 1422 ق.

طوسی، محمدبن حسن، العدة فی اصول الفقه، تحقیق: محمد رضا انصاری قمی، قم، مؤسسة البعثة، 1417 ق.

علاّمه حلی، حسن‌بن یوسف، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، تحقیق جواد قیومی، قم، مؤسسۀ النشر الاسلامی، مؤسسۀ نشر الفقاهة، 1417 ق.

علاّمه حلی، حسن‌بن یوسف ، مبادئ الوصول الی علم الاصول، تحقیق عبدالحسین محمد علی بقال، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404 ق.

غفرانی، عبدالله، فهرس مصنفات الشیخ محمدبن علی‌بن ابی‌جمهور الاحسائی، بیروت، جمعیة ابن‌ابی‌جمهور الاحسائی لإحیاء التراث، 1434 ق.

فاضل آبی، حسن‌بن ابی‌طالب، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع، تحقیق: علی‌پناه اشتهاردی و حسین یزدی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1408 ق.

فتاحی‌زاده، فتحیه، معتمد لنگرودی، فرشته، «روشهای حل تعارض اخبار در تأویل مختلف الحدیث»، پژوهشنامه ثقلین، شمارۀ 1، بهار 1394، ص 1- 36.

قطیفی، فرج العمران، الازهار الارجیة، نجف، مطبعة النجف و النعمان، 1394 ق.

قمی، غلامرضا، قلائد الفرائد: تعلیقة علی فرائد الاصول للشیخ الانصاری، تصحیح محمد حسن شفیعی شاهرودی، قم، سنابل، 1429 ق.

کربلایی پازوکی، علی، «سرگذشت شق الصدر النبی از پندار تا حقیقت»، کلام اسلامی، شمارۀ 31، پاییز 1378، ص 112- 127.

لو کنت، جی، «ابن‌قتیبه دینوری»، تاریخ اسلام، محمدحسن الهی‌زاده، علی‌اکبر عباسی، شمارۀ 25، بهار 1385، ص 165- 176.

مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403 ق.

محقق حلی، جعفربن حسن، معارج الاصول، تحقیق: محمد حسین رضوی، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع)، 1403 ق.

محقق حلی، جعفربن حسن،  المعتبر فی شرح المختصر، قم، مؤسسة سیدالشهداء (ع)، 1364.

محقق کرکی، علی‌بن حسین، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، 1408 ق.

موسوی عاملی، محمدبن علی، مدارک الأحکام فی شرح شرایع الاسلام، تحقیق مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، قم، مؤسسة آل‌البیت (ع) لإحیاء التراث، 1410 ق.

نجفی مرعشی، شهاب‌الدین، «رسالة الردود و النقود على الکتاب و مؤلفه و الأجوبة الشافیة الکافیة عنهما»، در مقدّمه عوالی اللئالی، قم، مطبعة سیدالشهداء (ع)، 1403 ق.

نوری، حسین، خاتمة مستدرک الوسائل، تحقیق مؤسسة آل‌البیت (ع) لاحیاء التراث، مؤسسة آل‌البیت (ع)، قم، 1415 ق.