Characteristics of Nastaliq script among calligraphers of Shiraz in Qajar period

تاریخ و فرهنگ

Article 9, Volume 52, Issue 1 - Serial Number 104, September 2020, Pages 221-199   

Document Type: Research Article

DOI: 10.22067/jhistory.2021.70455.1046

Authors

majid reza moghanipour^{* 1}; Mohsen Golarayesh²; Mohammad sadeq Mirzaabolqasemi¹

¹Assistant Professor, Department of Art. School Of Art And Architecture, Shiraz University, Shiraz, Iran

²MA in Art Research at Shiraz Art Institute of high education

Abstract

Among the Islamic calligraphy, Nastaliq script, as the second script whose shape is characterized by roundness and curvature, is one of the notable inventions of Iranians. Meanwhile, in Qajar era, Shiraz was the center of this script. Thus, a raft of Shirazi calligraphers in this period, both in Shiraz and in the capital, promoted a particular style of Nastaliq individually. The present research, adopting a descriptive-analytical method, looks into the characteristics of the Nastaliq script in Shiraz during the Qajar era. In this process, while analyzing the role of Shirazi calligraphers in the expansion of Nastaliq calligraphy, it elaborates on the characteristics of the script introduced by four prominent Shirazi calligraphers at the Qajar era, i.e. Agha Fathali Hijab Shirazi, Mirza Alinaghi Shirazi, Mirza Assadallah Shirazi and Mohammad Hossein Shirazi.

Keywords

Calligraphy; Nastaliq; Qajar period; Shiraz

References

احسنت، قاسم. میرعماد تا حجاب شیرازی. شیراز: افق پرواز، 1386ش.

اسحاق­زاده، روح­الله و حمید صادقیان، الهام روحانی اصفهانی. «مقایسۀ ارتباطات بصری در خط نستعلیق بین دو شیوۀ صفوی و معاصر (میرعماد و امیرخانی)». هنرهای تجسمی (هنرهای زیبا)، شمارۀ 23 (1397ش): 35ـ46.

بیانی، مهدی. آثار و احوال خوش‌نویسان. تهران: علمی، 1363ش.

پاک‌راد، امان‌الله. مبانی ترکیب در نستعلیق. تهران: برگ نو، 1393ش.

جباری، صداقت. «تکوین و تطوّر خط نستعلیق در سدۀ هشتم و نهم هجری قمری». هنرهای زیبا، شمارۀ 33 (1387ش): 77ـ84.

چهرازی ابوالحسنی، منصور. بررسی روند تاریخی ـ هنری خط نستعلیق در ایران. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد تاریخ، دانشگاه شهید بهشتی، 1377ش.

حاج محمدحسینی، همایون و محمد خزایی، مسعود وحدت‌طلب. «تأملی در جریان‌های آغازین خوش‌نویسی نستعلیق در دورۀ تیموری». مبانی نظری هنرهای تجسمی، شمارۀ 5 (1395ش): 123ـ140.

حسینی فسایی، میرزاحسن. فارسنامۀ ناصری. با تصحیح و تحشیۀ منصور رستگار فسایی. تهران: امیرکبیر، 1378ش.

حیدرآبادیان، شهرام. مجموعۀ منتخبی از آثار میرعماد الحسنی. تهران: موزۀ رضا عباسی، 1389ش.

رضوی‌فرد، حسین و حسنعلی پورمند. «روش­شناسی نقد خط نستعلیق». نامۀ هنرهای­تجسمی و کاربردی، شمارۀ 20 (1396ش): 79ـ100.

زعیمی، خسرو. «از نستعلیق تا نستعلیق». هنر و مردم، شمارۀ 181 (1356ش): 36ـ54.

سراج شیرازی، یعقوب بن حسن. تحفة المبین. به‌کوشش کرامت رعنا­حسینی و ایرج افشار. تهران: نقطه و میراث مکتوب، 1376ش.

طاووسی، محمود. آقا‌فتحعلی حجاب شیرازی. شیراز: نوید، 1374ش.

غریبی، حلیمه. بررسی هنر خوش‌نویسی از صفویه تا قاجار. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد تاریخ اسلام، دانشگاه آزاد اسلامی شاهرود، 1388ش.

فرید، امیر. «بررسی ویژگی‌های بصری حروف در نستعلیق». پژوهش هنر، شمارۀ 10 (1394ش) : 101ـ113.

فضائلی، حبیب‌الله. تعلیم خط. تهران: سروش، 1363ش.

فلسفی، امیر. نگاهی به ترکیب در نستعلیق. تهران: یساولی، 1395ش.

قلیچ‌خانی، حمیدرضا. اسد‌الله شیرازی. تهران: پیکره، 1393ش.

قلیچ‌خانی، حمیدرضا. آداب المشق باباشاه اصفهانی. تهران: پیکره، 1391ش.

قلیچ‌خانی، حمیدرضا. محمد‌حسین شیرازی. تهران: پیکره، 1394ش.

کیاکاظمی، علیرضا. خیال خط. تهران: پیکره، 1391ش.

لطفی‌خزایی، رضوان. جایگاه خط نستعلیق در عصر قاجار. پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی. دانشگاه الزهراء. 1392ش.

هاشمی‌نژاد، علیرضا. سبک‌شناسی خوش‌نویسی قاجار. تهران: مؤسسۀ تالیف، ترجمه و نشر آثار هنری؛ متن، 1393ش.