Critical analysis of mystical discourse in Hafez’s sonnets; according to Fairclough's three-levels pattern and based on the interpersonal metafunction of language in Halliday’s systemic-functional linguistics

زبانشناسی و گویش های خراسان

Article 3, Volume 13, Issue 2 - Serial Number 25, March 2022, Pages 49-78   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/jlkd.2021.70502.1031

Authors

Maryam Rashidi^{* 1}; Sayyedeh Rozatian²

¹Assistant professor in Center of Islamic Sciences and Persian Literature at Isfahan University of Technology

²Associate professor of Persian Language and Literature at University of Isfahan

Abstract

One of the effective methods to study the semantic aspects of mystical language in literary texts is critical discourse analysis, which is a new attitude of discourse analysis in linguistics studies that analyses texts considering sociocultural context. The present research analyses Hafez's mystical language with an analytic-descriptive method and based on Fairclough’s pattern and answers to this issue: How and why did Hafez create his mystical discourse and make it comprehensible? For this purpose, after describing Hafez's mystical sonnets according to Halliday’s systemic-functional linguistics framework and relying on the interpersonal metafunction of language in that framework, by observing the interlingual and extralingual contexts and with an intertextual analysis, it pulls out the reasons and explanations required from the beddings of his words and interprets and explains them ideologically. The results of the research indicate that factors performing the interpersonal metafunction in Hafez’s language are marked and discursive; they play an ideological role and are considered discursive features. The interpretation and explanation of these meaning features indicate that worldview, ideology, power relations and epistemological devices are the main effective factors in the formation and comprehension of Hafez’s mystical discourse. The achievement of the present research is to justify and describe Hafez's mystical language scientifically and pattern based and also to express how and why his mystical discourse is formed, produced and comprehended with applying effective and reliable instruments of critical discourse analysis. Therefore, the achieved results are based on linguistics authentic and reasonable rudiments and are also far from generalization and its following mistakes.

Keywords

Hafez’ s sonnets; Critical analysis of mystical discourse; Fairclough; Halliday; interpersonal metafunction

References

1 ـ  آقاگل‌زاده، فردوس. (1394). زبان‌شناسی کاربردی و مسایل میان‌رشته‌ای زبان. اول. تهران: علمی.

2 ـ  آقاگل‌زاده، فردوس. (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. ادب­پژوهی. شماره اول، 17-‌27.

3 - آقاگل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. اول. تهران: علمی و فرهنگی.

4 - آقاگل‌زاده، فردوس. (1384). کاربرد آموزه‌های زبان‌شناسی نقش‌گرا در تجزیه و تحلیل متون ادبی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، شمارۀ 149، 1-‌21.

5 - آلگونه جونقانی، مسعود. (1395). تحلیل انسجام متنی غزلی از حافظ بر اساس ساخت مبتدایی. جستارهای زبانی، دوره هفتم، شماره7 (پیاپی35). 265- 290.

6 - افراشی، آزیتا. (1388). ساخت زبان فارسی. چهارم. تهران: سمت.

7 - پاکزاد، مهری؛ فقیری، محمد. (1396). بررسی و تحلیل انواع وجه در دیوان حافظ با رویکرد سبک‌شناسی رایانشی-پیکره‌ای. بهارستان سخن، سال 14، شمارۀ 36، 17- 40.

8 - حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد. (بی‌تا). دیوان. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: زوّار.

9 - خرمشاهی، بهاءالدین. (1374). حافظ. دوم. تهران: طرح نو.

10- دبیرمقدم، محمد. (1398). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. دهم. تهران: سمت.

11- دهباشی، مهدی؛ میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر. (1392). تاریخ تصوف. پنجم. تهران: سمت.

12 - رجایی بخارایی، احمدعلی. (1373). فرهنگ اشعار حافظ. هفتم. تهران: علمی.

13 - رحیمیان، جلال. (1378). مقالۀ وجه فعل در فارسی امروز. مجلۀ علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، دورۀ چهاردهم، شمارۀ 2، پیاپی 28، 41- ‌52.

14 – رحیمیان، جلال ؛ عموزاده، محمد. (1392). افعال وجهی در زبان فارسی و بیان وجهیت. پژوهش‌های زبانی، دورۀ 4، شمارۀ1، 21-‌40.

15- رشیدی، مریم و همکاران. (1399). بررسی کارکرد ترجی و اشفاق در زبان و بلاغت فارسی با استشهاد از زبان حافظ. متن‌پژوهی ادبی، سال 24، شمارۀ 83، 363- 393.

16 - سلطانی، سید علی‌اصغر. (1394). قدرت، گفتمان و زبان. چهارم. تهران: نی.

17 - شریعت، محمدجواد. (1384). دستور زبان فارسی. هشتم. تهران: اساطیر.

18 - صبور، داریوش. (1384). آفاق غزل فارسی. دوم. تهران: زوار.

‌19 - صفا، ذبیح‌الله. (1374). تاریخ ادبیات ایران. جلد2، نهم. تهران: فردوس.

20- ‌ عموزاده، محمد؛ رضایی، حدائق. (1391). بررسی مفاهیم وجهی زمان دستوری در زبان فارسی. پژوهش‌های زبانی، دورۀ 3، شمارۀ 1، 53- 76.

21-‌ عموزاده، محمو و شاه­ناصری،شادی. (1390). بررسی پیامدهای ترجمه از انگلیسی بر مقولۀ وجهیت در فارسی. پژوهش‌های زبانی، دورۀ 2، شمارۀ 1، 21- 50.

22 - غنی، قاسم. (1386). بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. اول. تهران: هرمس.

23 - فرکلاف، نورمن. (1389). تحلیل انتقادی گفتمان. فاطمه شایسته‌پیران و همکاران. سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‌ها.

‌24 - مشکوةالدینی، مهدی. (1386). دستور زبان فارسی: واژگان و پیوندهای ساختی. دوم. تهران: سمت.

25 - مشکوةالدینی، مهدی . (1381). دستور زبان فارسی بر پایۀ نظریۀ گشتاری. دوم. مشهد: دانشگاه فردوسی.

26 - مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد. (1393). به سوی زبان‌شناسی شعر. اول. تهران: آگه.

27 - نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. اسماعیل سعادت. اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

28 - ون دایک، تئون اِی. (1389). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان­کاوی انتقادی. پیروز ایزدی و همکاران. سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.

29 - یارمحمدی، لطف‌الله. (1395). تجزیه و تحلیل مقابله‌ای گفتمان‌شناختی. اول. تهران: هرمس.

 30- یارمحمدی، لطف­الله . (1391). درآمدی به گفتمان‌شناسی. اول. تهران: هرمس.

31- یارمحمدی، لطف­الله . (1374). پانزده مقاله در زبان‌شناسی مقابله‌ای و ساخت زبان فارسی: دستور، متن و گفتمان. اول. تهران: رهنما.

32- Fairclough, N. (2013). Language and power. New York: Routledge.

33- Halliday, M.A.K. (1994). An Introduction to Functional Grammer. London: Edward Arnold.