تحلیل داده‌ های مغناطیس‌ سنجی و ژئوالکتریک بر اساس شواهد زمین‌ شناسی و کانی‌ شناسی در اکتشاف کرومیت‌ های انبانی، افیولیت خوی شمال‌ غرب ایران

زمین شناسی اقتصادی

مقاله 5، دوره 13، شماره 4 - شماره پیاپی 31، 1400، صفحه 767-787   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/econg.2021.51605.84028

نویسندگان

بهنام مهدیخانی؛ علی امامعلی پور^*

گروه معدن، دانشکده فنی مهندسی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

چکیده

در این پژوهش، برای پی‌جویی زیرسطحی عدسی‌های کرومیتی، از روش‌های مغناطیس‌سنجی، مقاومت ویژه و قطبش القایی در پهنه‌های کرومیت‌دار زون افیولیتی خوی استفاده شد. سنگ درون‌گیر توده‌های کرومیت سرپانتینیت است که هر دو جابه‌جایی زمین‌ساختی شدیدی را متحمل شده‌اند. بررسی‌های کانی‌شناسی نشان‌داد که طی فرایند سرپانتینی‌شدن، کانی‌های مگنتیت، پیریت و سایر سولفیدهای فلزی در داخل شکستگی ­های توده‌های کرومیتی تشکیل شده‌اند. میزان بارپذیری‌های متفاوتی در مقاطع ژئوفیزیکی به دست آمد؛ اما این پژوهش نشان‌داد که بررسی‌های مغناطیس‌سنجی به تنهایی قادر به تمایز کامل توده‌های کرومیتی نیست. انتظار می‌رود میزان مقاومت ویژه به دلیل ویژگی فلزی کانسنگ کاهش یابد؛ ولی جابه‌جایی‌های زمین‌ساختی شدید بر روی توده‌های کرومیتی تأثیر متفاوتی گذاشته که با میزان مقاومت ویژه‌های متغیر خود را در مقاطع نشان می­ دهند. مقادیر قطبش القایی و مقاومت ویژه از سنگ میزبان سرپانتینیتی به سمت توده‌های کرومیتی دارای روندی کاهشی است؛ به طوری‌که مقادیر قطبش القایی در سرپانتینیت میزبان در دامنه 15 تا 22 میلی‌ولت بر ولت و در مورد توده‌های کرومیتی در دامنه 3 تا 6 میلی‌ولت بر ولت تغییر می‌کند. مقادیر مقاومت ویژه نیز در سنگ میزبان در دامنه 2500 تا 4000 اهم متر و بر روی توده‌های کرومیتی در دامنه 400 تا 600 اهم متر تغییر می‌کند. به عنوان یک نتیجه می‌توان گفت که تلفیق دو مقطع مقاومت ویژه و قطبش القایی با لحاظ ساختار زمین‌شناسی توده کانساری، ترکیب کانی‌شناسی و پتروفیزیکی می‌تواند کارایی خوبی در اکتشاف توده‌های کرومیت‌دار زیرسطحی داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

افیولیت؛ کرومیت انبانی؛ پی جویی؛ مقاومت ویژه؛ قطبش القایی؛ مغناطیس‌سنجی

مراجع

Arai, S. and Yurimoto, H., 1995. Possible sub arc origin of podiform chromitites. Island Arc, 4(2): 104-111. https://doi.org/10.1111/j.1440-1738.1995.tb00135.x

Fatehi, M. and Asadi Haroni, H. 2019. Geophysical signatures of the gold rich porphyry copper deposits: A case study at the Dalli Cu-Au porphyry deposit. Journal of Economic Geology, 10(2): 639-675. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/econg.v10i2.69539

Frasheri, A., Lubonja, L. and Alikaj, P., 1995. On the application of geophysics in the exploration for copper and chrome ores in Albania Geophysical prospecting, 43(6): 743-757. https://doi.org/10.1111/j.1365-2478.1995.tb00278.x

Imamalipour, A., 2001. Metallogeny of Khoy ophiolite with special regard to sulfide deposits associated with the volcanic rocks of Qezildash area. Doctoral dissertation, Ph.D. thesis, University of Shahid Beheshti. Tehran, Iran: pp: 359. (in Persian). Retrived Mar 2, 2021 from https://scholar.google.com/scholar?cluster=14784208654835818760&hl=en&as_sdt=2005&sciodt=0,5

Imamalipour, A., 2009. Mineralogy of accessory and rare minerals associated with chromite deposits in the Khoy area. Iranian Journal of Crystallography and Mineralogy, 16(4): 559-570. (in Persian with English abstract). Retrived Mar 2, 2021 from https://www.sid.ir/en/journal/ViewPaper.aspx?id=138277

Masoudi, J. and Imamalipour, A., 2019. Application of geological methods for prospecting of podiform chromite deposits in the Khoy ophiolite zone, Northwestern Iran, Journal Of Economic Geology, 11(2), pp: 285-303. (in Persian with English abstract). https://doi.org/ 10.22067/econg.v11i2.70623

Khalatbari-Jafari, M., Juteau, T., Bellon, H., Whitechurch, H., Cotten, J. and Emami, H., 2004. New geological, geochronological and geochemical investigations on the Khoy ophiolites and related formations, NW Iran. Journal of Asian Earth Sciences, 23(4): 507-535. http://doi.org/ 10.1016/j.jseaes.2003.07.006

Loke, M. H. and Barker, R. D., 1995. Least-squares deconvolution of apparent resistivity pseudosections. Geophysics, 60(6): 1682-1690. https://doi.org/10.1190/1.1443900

Meju, M. A., 1995. Simple effective resistivity-depth transformations for infield or real-time data processing. Computers & Geosciences, 21(8): 985-992. https://doi.org/ 10.1016/0098-3004(95)00035-7

Masoudi, J. and Imamalipour, A. 2019. Application of geological methods for prospecting of podiform chromite deposits in the Khoy ophiolite zone, Northwestern Iran. Journal of Economic Geology, 11(2): 285-303. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/econg.v11i2.70623

Melcher, F., Grum, W., Simon, G., Thalhammer, T. V. and Stumpfl, E. F., 1997. Petrogenesis of the ophiolitic giant chromite deposits of Kempirsai, Kazakhstan: a study of solid and fluid inclusions in chromite. Journal of Petrology, 38(10): 1419-1458. https://doi.org/10.1093/petroj/38.10.1419

Radfar, J. and Amini, B., 2009. Geological map of Khoy 1:100000 series, sheet 4967. Geological Survey of Iran. Retrived Mar 2, 2021 from https://gsi.ir/fa/map/7/%D8%AE%D9%88%D9%89

Rajabzadeh, M.A. and Al Sadi, F., 2015. Sulfide mineralization in ultramafic rocks of the Faryab ophiolite complex, southern Kerman. Journal of Economic Geology, 7(2): 259-276. (in Persian with English abstract). https://doi.org/10.22067/econg.v7i2.35550

Szalai, S. and Szarka, L., 2008. On the classification of surface geoelectric arrays. Geophysical Prospecting, 56(2), 159-175. https://doi.org/10.1111/j.1365-2478.2007.00673.x

Mosier, D. L., Singer, D. A., Moring, B. C. and Galloway, J. P., 2012. Podiform chromite deposits database and grade and tonnage models. USGS Scientific Investigations Report, 2012-5157, 45pp. US Geological Survey. Retrived Mar 2, 2021 from https://pubs.usgs.gov/sir/2012/5157

Uysal, I., Sadiklar, M. B., Tarkian, M., Karsli, O. and Aydin, F., 2005. Mineralogy and composition of the chromitites and their platinum-group minerals from Ortaca (Muğla-SW Turkey): evidence for ophiolitic chromitite genesis. Mineralogy and Petrology, 83(3-4): 219-242. https://doi.org/10.1007/s00710-004-0063-3

Whitney, D.L. and Evans, B.W., 2010. Abbreviations for names of rock-forming minerals. American mineralogist, 95(1), 185-187. https://doi.org/10.1111/10.2138/am.2010.3371

Zaeimnia, F. Kananian, A. Arai, A. Mirmohammadi, M. Imamalipour, A. Zaki Khedr, M. Makoto Miura, M. and Abbou-Kebir, K., 2017. Mineral chemistry and petrogenesis of chromitites from the Khoy ophiolite complex, Northwestern Iran: Implications for aggregation of two ophiolites. Island Arc, 26(6): 1-15. https://doi.org/10.1111/iar.12211

Zhou, M. F., Robinson, P. T., Malpas, J. and Li, Z., 1996. Podiform chromitites in the Luobusa ophiolite (southern Tibet): implications for melt-rock interaction and chromite segregation in the upper mantle. Journal of Petrology, 37(1): 3-21. https://doi.org/10.1093/petrology/37.1.3

Zhou, M. F. and Robinson, P. T., 1997. Origin and tectonic environment of podiform chromite deposits. Economic Geology, 92(2): 259-262. https://doi.org/10.2113/gsecongeo.92.2.259