تبیین رابطۀ طایفه گرایی و مشارکت سیاسی (نمونه‌پژوهی: انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه مَمَسَنی)

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

مقاله 3، دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 37، مهر 1400، صفحه 91-55   

نوع مقاله: مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgrd.2022.49954.0

نویسندگان

محمدرضا حافظ نیا^{* 1}؛ وحید صادقی²

¹استاد جغرافیای سیاسی،دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

²دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

حوزه انتخابیه ممسنی ازجمله سکونتگاهی است که بافتی قومی و طایفه‌ای دارد. از رهگذر چنین فرهنگی، الگوی مشارکت سیاسی طایفه/زادگاه‌محور دارد. هدف پژوهش حاضر، تبیین رابطة طایفه‌گرایی و مشارکت سیاسی است. داده‌کاوی به صورت توصیفی-تحلیلی و گردآوری، کتابخانه‌ای و میدانی (مصاحبه و مشاهده) است. سه دور اول انتخابات مجلس شورای اسلامی که هنوز طایفه‌گرایی شکلِ خشونت‌بار و تعصب‌آلود‌ نگرفته بود، میزان مشارکت سیاسی (انتخاباتی) فرایند طبیعی خود را داشته است، اما از دورهای چهام و پنجم به بعد، شاهد مرزبندی‌های اجتماعی و جغرافیایی هستیم که ساکنان را از یکدیگر جدا کرد و مفاهیم «خود» و «دیگران» را تولید کرد و به همراه داشت. این مسئله به شکل‌گیری رفتار انتخاباتی هویت‌گرایانه و هماوردی خیابانی طایفه‌ای منجر شد و میزان مشارکت سیاسی را تحت‌الشعاع قرار داد و شعله‌های آن را فزون‌تر کرد؛ به‌طوری‌که برطبق داده‌ها، مشارکت، روندی صعودی فزاینده‌ای را طی می‌کند و حتی از جمعیت واجد شرایط بیشتر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

جغرافیای انتخابات؛ طایفهگرایی؛ مشارکت سیاسی و حوزه انتخابیه مَمَسَنی

مراجع

 

1. مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1395. جدول جمعیت و خانوار به ترتیب استان و شهرستان. بازیابی از  https://www.amar.org.ir
2. امینی، س. ا. (1390). گفتگو با سید ابراهیم امینی. فصل‌نامه فراسو، 5(15)، 8-4.
3. حافظ‌نیا، م. ر.، و کاویانی‌راد، م. (1393). فلسفه جغرافیای سیاسی. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
4. صادقی، و. (1393). بررسی تأثیر طایفه‌گرایی بر الگوی رأی‌دهی (مطالعه موردی: شهرستان ممسنی) (پایان‌نامه منتشر نشده کارشناسی ارشد). دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
5. فرمانداری ممسنی (1390-1386-1382-1374-1371-1367-1363-1359-1358). صورت جلسه گزارش نتیجه اولین، دومین، هفتمین، هشتمین و نهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه ممسنی.
6. قاسمی، ط. (1399). تبارشناسی طوایف شهرستان ممسنی و نقش آن‌ها در انتخابات، مصاحبه نگارنده با ایشان در تاریخ 10/5/ 1398.
7. مرادی، ع. (1393). تحلیل انتخابات شهرستان ممسنیمصاحبه نگارندگان با ایشان در تاریخ 10/5/1393.
8. معاونت سیاسی دفتر انتخابات استانداری فارس (90-1383). اطلاعات آماری مربوط به حوزه انتخابیه ممسنی.
9. مؤذنی، م. ع. (1379). سیمای انتخابات فارس (با تأکید بر انتخابات مجلس ششم). حوزه معاونت سیاسی ـ امنیتی دفتر امور اجتماعی و انتخابات، وزارت کشور، استانداری فارس.
10. نگهداری، م. (1390). اطلاعات آماری، انتخابات دور اول تا ششم مجلس شورای اسلامی در استان فارس. جزوه مکتوب.
11. نگهداری، م.، و حسینی، م. ع. (1387). نگاهی به انتخابات هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی در استان فارس، جزوه مکتوب.
12. رضایی، ه. (1393). گفتگو با هیبت‌اله رضایی. فصل‌نامه فراسو، 7(23-24)، 23-18.
13. احمدی، ع. (1387). گفتگوی با علی احمدی. فصل‌نامه فراسو، (1-4)، 12-8.