بررسی ویژگی ها و ابعاد رویکردهای مختلف نظریه داده بنیاد در برنامه ریزی‌شهری: یک مطالعه مروری نظام‌مند

جغرافیا و توسعه فضای شهری

دوره 8، شماره 2 - شماره پیاپی 15، اسفند 1400، صفحه 65-80   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jgusd.2022.68544.1012

نویسندگان

اسماعیل کلاته رحمانی¹؛ کوروش افضلی^{* 2}؛ جواد معین الدینی³

¹دانشجوی دکتری شهرسازی، دانشکده هنر،معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد واحد کرمان

²دانشیار گروه شهرسازی دانشکده هنر،معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

³دانشیار گروه جامعه شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

چکیده

یکی از پر کاربردترین روش­های تحقیق در میان روش­های کیفی، روش نظریه داده بنیاد بوده که دارای رویکردهای مختلف روش­شناسی است. هدف این مقاله بررسی رویکردهای مختلف نظریه داده بنیاد و بیان شباهت­ها، تفاوت­ها ،ویژگی­ها و ابعاد هر کدام از آنها، به منظور شفافیت هرچه بیشتر در استفاده از این روش در برنامه­ریزی شهری است. در این مقاله با مروری نظام­مند، به بررسی پژوهش­های چاپ شده در سال 2020 میلادی به زبان انگلیسی در زمینه استفاده از نظریه داده بنیاد در برنامه­ریزی شهری، اقدام شده است. از این رو­، "برنامه­ریزی شهری به اضافه نظریه داده بنیاد" به عنوان کلیدواژه­ای برای جستجو تعیین شد. در مجموع 116 پژوهش شناسایی شد که از این میان 12 پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. یافته­های این تحقیق نشان می­دهد که در بررسی پژوهش­های انتخاب شده، 4 رویکرد اصلی از نظریه داده بنیاد و ویژگی­های مرتبط با هر کدام با عناوین رویکرد نظریه داده بنیاد اولیه­، گلاسرین، استراووسین و رویکرد نظریه داده بنیاد برساختی شناسایی شد، که از سمت پژوهشگران مورد استفاده قرار گرفته است. نتیجه تحقیق نشان داد که برنامه­ریزان شهری در استفاده از نظریه داده بنیاد نیازمند توجه بیشتر به رعایت نمونه ­گیری نظری، اشباع نظری، نوشتن یادداشت­های تحلیلی هستند. همچنین آگاهی از تفاوت­های رویکردهای مختلف نظریه داده بنیاد از جمله بنیان فلسفی و تأکیدات نظری به ارائه نتایج بهتر در استفاده از نظریه داده بنیاد منجر می­شود.

کلیدواژه‌ها

مرور نظام مند"؛ تحقیقات کیفی"؛ نظریه داده بنیاد"؛ رویکردهای نظریه داده بنیاد"؛ "؛ برنامه ریزی شهری"

مراجع

1. Anzoise, V., Slanzi, D., & Poli, I. (2020). Local stakeholders’ narratives about large-scale urban development: The Zhejiang Hangzhou future Sci-Tech City. Urban Studies, 57(3), 655-671.
2. Azami-Aghdash, S., Sadeghi-Bazargani, H., Saadati, M., Mohseni, M., & Gharaee, H. (2020). Experts’ perspectives on the application of public-private partnership policy in prevention of road traffic injuries. Chinese journal of traumatology, 23(3), 152-158.
3. Allen, N., & Davey, M. (2018). The value of constructivist grounded theory for built environment researchers. Journal of Planning Education and Research, 38(2), 222-232.
4. Bollo, C., & Collins, T. (2017). The power of words: Grounded theory research methods in architecture & design. Architecture of Complexity: Design, Systems, Society and Environment: Journal of Proceedings, 87-94.
5. Bryant, A. (2002). Re-grounding grounded theory. Journal of Information Technology Theory and Application, 4, 25–42.
6. Charmaz, K. (2000). Grounded theory: Objectivist and constructivist methods. In N. K. Denzin & Y. S. Lincoln (Eds.), Handbook of qualitative research. Thousand Oaks, CA: Sage.
7. Charmaz, K. (2006). Constructing grounded theory. London: Sage.
8. Charmaz, K. (2008). Constructionism and the grounded theory method, Handbook of constructionist research. New York: The Guilford Press.
9. Charmaz, K. (2009). Shifting the grounds: Constructivist grounded theory methods. In J. M. Morse, P. N. Stern, J. Corbin, B. Bowers, K. Charmaz, & A. E. Clarke (Eds.), Developing grounded theory: The second generation. Walnut Creek: Left Coast Press.
10. Cho, J. Y., & Lee, E. H. (2014). Reducing confusion about grounded theory and qualitative content analysis: Similarities and differences. Qualitative Report, 19, 32-45.
11. Coral, C., Bokelmann, W., Bonatti, M., Carcamo, R., & Sieber, S. (2020). Agency and structure: a grounded theory approach to explain land-use change in the Mindo and western foothills of Pichincha, Ecuador. Journal of Land Use Science, 15(4), 547-569.
12. Corbin, J., & Strauss, A. (2014). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Los Angeles: Sage publications.
13. Creswell, J. W. (2012). Educational research Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4^th ). Upper Saddle River, NJ: Prentice Hall.
14. Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1967). The discovery of grounded theory. New York: Aldine.
15. Glaser, B. G. (1978). Theoretical sensitivity. Mill Valley, CA: Sociology Press.
16. Glaser, B. G. (1992). Basics of grounded theory analysis. Mill Valley, CA: Sociology Press.
17. Glaser, B. G. (1998). Doing grounded theory: Issues and discussions. Mill Valley, CA: Sociology Press
18. Hennink, M. M., Kaiser, B. N., & Marconi, V. C. (2017). Code saturation versus meaning saturation: how many interviews are enough? Qualitative health research, 27(4), 591-608.
19. Hussein, F., Stephens, J., & Tiwari, R. (2020). Grounded Theory as an Approach for Exploring the Effect of Cultural Memory on Psychosocial Well-Being in Historic Urban Landscapes. Social Sciences, 9(12), 219.
20. Jayakody, C., Amaratunga, D., & Haigh, R. (2017, December). Grounded Theory as an Approach to Explore the Use of Public Open Spaces to Enhance the Cities' Resilience to Disasters. In 10th International Built Environment Research Conference:" Design that Cares": An Interdisciplinary Approach to Making Built Environments Efficient and Meaningful. Moratuwa: Faculty of Architecture, University of Moratuwa.
21. Khairabadi, O., Sajadzadeh, H., & Mohammadianmansoor, S. (2020). Assessment and evaluation of tourism activities with emphasis on agritourism: The case of simin region in Hamedan City. Land Use Policy, 99, 2-12.
22. Karimimoshaver, M., Ahmadi, M. A., Aram, F., & Mosavi, A. (2020). Urban views and their impacts on citizens: A grounded theory study of Sanandaj city. Heliyon, 6(10), 2-10.
23. Lambert, M. (2019). Grounded theory(pp. 132-141). Routledge.
24. Lak, A., Aghamolaei, R., Baradaran, H. R., & Myint, P. K. (2020). A Framework for Elder-Friendly Public Open Spaces from the Iranian Older Adults' perspectives: A Mixed-Method Study. Urban Forestry & Urban Greening, 56, 5-37.
25. Mills, J., Bonner, A., & Francis, K. (2006a). Adopting a constructivist approach to grounded theory: Implications for research design. International Journal of Nursing Practice, 12, 8–13.
26. Morse, J. M., Barrett, M., Mayan, M., Olson, K., & Spiers, J. (2002). Verification strategies for establishing reliability and validity in qualitative research. International journal of qualitative methods, 1(2), 13-22.
27. Morse, J. (2015). Data were saturated: what is saturation, [Editorial]. Qualitative Health Research, 25, 587–588.
28. Rupsiene, L., & Pranskuniene, R. (2010). The variety of grounded theory: Different versions of the same method or different methods. Socialiniai mokslai, 4(70), 7-20.
29. Thornberg, R. (2012). Informed grounded theory. Scandinavian journal of educational research, 56(3), 243-259.
30. Tarozzi, M. (2020). What is Grounded Theory? Bloomsbury Publishing.United Kingdom.
31. Taghipour, A. (2014). Adopting constructivist versus objectivist grounded theory in health care research: A review of the evidence. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 2(2), 100-104.
32. Timonen, V., Foley, G., & Conlon, C. (2018). Challenges when using grounded theory: A pragmatic introduction to doing GT research. International Journal of Qualitative Methods, 17(1), 2-10.
33. Shahabadi, M. R. Y. P., Sajadzadeh, H., & Rafieian, M. (2020). Explaining the theoretical model of place branding: an asset-based approach to regeneration of the historic district of Tehran. Journal of Brand Management, 1-16.
34. Silva, C., Clifton, K., & Moeckel, R. (2019). Observational method and coding framework for analyzing the functionality of unprotected bicycle lanes. Transportation research procedia, 41, 559-571.
35. Strauss, A., & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research. Newbury Park: Sage
36. Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1994). Grounded theory methodology: An overview. Handbook of qualitative research(pp. 273–285). Sage Publications.
37. Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research (2nd ed.). Thousand Oaks: Sage
38. Wanqing, S., Tianyu, Z., Zhichong, Z., Jian, K., & Jianhua, S. (2020). A grounded theory approach to the understanding of creativity in common spaces of universities. Interactive Learning Environments, 28(6), 744-761.
39. Xiao, J., Tait, M., & Kang, J. (2020). Understanding smellscapes: Sense-making of smell-triggered emotions in place. Emotion, Space and Society, 37, 2-9
40. Zamani, B., & Babaei, E. (2020). A Critical Review of Grounded Theory Research in Urban Planning and Design. Planning Practice & Research, 36(1), 77-90.
41. Zhang, W., Zhang, M., Zhang, W., Zhou, Q., & Zhang, X. (2020). What influences the effectiveness of green logistics policies? A grounded theory analysis. Science of the Total Environment, 714, 2-49.