نگاهی به فقه امام علی (ع) با تأکید بر عناصر احکام حکومتی، رویکرد قضایی و شذوذات روایی

فقه و اصول

دوره 38، شماره 3 - شماره پیاپی 73، آبان 1385، صفحه 9-48  

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.60783.0

نویسنده

بهرام بهرامی

فردوسی مشهد

چکیده

چیرگی و تضلّع امام علی (ع) به دانش خاصی محدود نیست. با این حال، نمود علمی آن حضرت در قلمرو فقه بسیار درخشنده و بارز است. روایات فقهی فراوانی از آن حضرت، میراث فقهی ما ـ و حتی اهل سنّت ـ را سیراب کرده است و فقیهان سترگی چونان ابن عباس از خرمن دانش فقه او، خوشه برگرفته‌اند.
فقه امام علی (ع) از دیرباز مورد علاقه و توجه فقه پژوهان بوده است، چه به لحاظ سنجش آن با فقه خلفای راشدین و چه از منظر آبشخور بودنش برای فقه امامان بعدی. با آن که عناصر متعدّدی در فقه امام علی (ع) نمود دارند، اما سه عنصر بیش از همه مهم و قابل بحث جلوه می‌کند: نخست، احکام حکومتی آن حضرت که با توجّه به تشکیل حکومت از جانب ایشان و اجرای برخی تصمیمات که به ظاهر با احکام اوّلی در تعارض بود، اهمیت می‌یابد. دوم داوری‌ها و قضاوت‌های آن جناب که در پاره‌ای موارد نیازمند توجیه و واشکافی است و سوم روایت‌هایی است که به ویژه از طرق عامّه به ایشان انتساب می‌یابد ولی عالمان امامی آنها را تلقّی به قبول نمی کنند

کلیدواژه‌ها

امام علی (ع)؛ فقه؛ حکم؛ حکم حکومتی؛ قضا؛ روایات شاذَه

مراجع