منصب قاضی القضاة

فقه و اصول

دوره 38، شماره 3 - شماره پیاپی 73، آبان 1385، صفحه 201-218   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2020.60913.0

نویسنده

عباسعلی تفضلی^*

آزاداسلامی‌مشهد

چکیده

مـنصب قـاضی الـقضاة را تـاریخ نویسان در حکم موبد موبدان یعنی رئیس موبدان دانسته اند قاضی القضاة در تشکیلات قضایی حکومت های اسلامی یکی از مهمترین و بالاترین مقام قضایی بوده است، قاضی القضاة از جانب خلیفۀ وقت یا رئیس حکومت منصوب می شد و در همه ی امورقضایی دولت از جـمله عـزل و نـصب قـاضی ها را عهده دار بـود و نـایـبانی بـا اخـتـیارات کامل در ولایات می گماشت. قاضی القضاة سرپرستی مدارس و اوقاف و موقوفه ها و مسجدها و نماز را نیز داشته است. درباره ی نخستین قاضی القضاة اختلاف نظر هست اما بیشتر مآخذ، ابـویوسف (د 182 هجری قمری) را نـخسـتین قـاضی القضاة دانسته اند که از جانب هارون الرشید به این مقام منصوب گردیده است، در تشکیلات برخی حکومت ها ابتدا منصب قضاء القضاة و اقضی القضاة و سپس منصب قاضی القضاتی معمول گردید.
مشابه این منصب را در قرطبۀ «اندلس» «قاضی الجماعه» می خواندند که هم دارای شخصیت علمی و سیاسی و هم شرایط امورقضایی را داشت. در مصر در دوره‌ی فاطمی علاوه بر قاضی القضاة «داعی القضاة» نیز می گفتند که همان اهمیت را دارا بود.

کلیدواژه‌ها

قاضی؛ قاضی‌القضاة؛ اقضی‌القضاة؛ قاضی‌الجماعه؛ قضاء‌القضاة

مراجع