ضعف و شکست‌های دستگاه‌های ایدئولوژیک (ISA) بر اساس نظریه آلتوسر در رمان پرتقال کوکی (۱۹۶۲)

مطالعات زبان و ترجمه

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 اردیبهشت 1401  

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2022.75385.1114

نویسندگان

علیرضا خزاعی ¹؛ زهره تائبی نقندری²؛ رجبعلی عسکرزاده طرقبه²

¹گروه زبان انگلیسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه ایران

²گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

آلتوسر معتقد بود حکومت‌ها برای تامین خواسته‌های طبقه حاکم نیازمند ابزارهایی در جهت تسلط بر توده‌ها هستند. او عقیده داشت سیستم تک دستگاهی که مارکسیست‌های سنتی طرح کرده بودند و طبق آن حکومت فقط با ابزار زور و سرکوب به کنترل جمعیت‌ها می‌پرداخت ناقص و غیر جهان شمول است چرا که با استناد به آن نمی‌توان توضیحی برای سرسپردگی داوطلبانه جامعه ارائه کرد. در همین راستا، لویی آلتوسر ابزارهای حکومتی را به دو دسته ایدئولوژیک (ISA) و سرکوبگر (RSA) تقسیم و بیان کرد که فعالیت دائمی دستگاه‌های ایدئولوژیک باعث حفظ تعادل قدرت در جامعه شده و نهادهای سرکوبگر با اولویت بخشیدن به زور و خشونت به تقویت اهداف دستگاه‌های نوع اول مشغول خواهند شد. این پژوهش به بررسی چند مورد از فقدان کارایی عملکردهای دستگاه‌های ایدئولوژیک در جامعه ترسیم شده در رمان پرتقال کوکی اثر آنتونی برجس می‌پردازد. قهرمان قصه، الکس، نوجوانی خشن و قدرت طلب است که ارزش بالایی برای هویت و فردیت خود قایل است. تقریباُ تمامی نهادهای مرتبط با دستگاه‌های ایدئولوژیک در این رمان، شامل خانواده، مدرسه، رسانه، فرهنگ و هنر، و مذهب قادر نیستند به نحو مطلوب روی الکس تاثیری بگذارند. رمان پرتقال کوکی هنرمندانه و کامل اما به شکلی ضمنی و مستتر تقریبا تمامی قسمت‌های مرتبط با دستگاه‌های ایدئولوژیک حکومتی را در سرنوشت شخصیت اصلی دخیل می‌کند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهند که نهادهای ایدئولوژیک در جامعه پرتقال کوکی به وظایفشان عمل می‌کنند اما کارآیی ندارند و برای همین الکس در مسیر مورد نظر حکومت قرار نمی‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

آلتوسر؛ برجس؛ پرتقال کوکی؛ ایدئولوژی؛ دستگاه های حکومتی؛ دستگاه های ایدئولوژیک؛ دستگاه های سرکوبگر

مراجع