Reconsidering Preparatory Cause and its Anthropological Implications

جستارهایی در فلسفه و کلام

Article 4, Volume 53, Issue 1 - Serial Number 106, August 2021, Pages 61-82   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/epk.2022.73771.1082

Authors

Ahmad Shahgoli^{* 1}; Fardin Jamshidi Mehr²

¹Assistant Professor of the Iranian Research Institute of Philosophy

²Assistant Professor of Gonbad Kavous University

Abstract

In Islamic philosophy, cause is divided into efficient cause (‘llat-e ījādī) that bestows existence, and occasional or preparatory cause (‘llat-e i‘dādī). Based on the definition and criteria of cause proposed by Muslim philosophers, preparatory cause is only metaphorically called a cause. In this article, with a philosophical method and with the aim of explaining the real position of the preparatory cause among the causes and rereading some philosophical issues concerning causality, it is proved that causality is a graded reality that enjoys a wide range of intense and weak levels. Causality is consistent and harmonious with existence in this sense; cause and effect are among the modes of existence, and existence is graded. High levels are efficient causes and weak grades are preparatory causes. Therefore, though possessing a weak and low level, the occasional cause is also a real cause. According to the criteria of a cause, “co-existence” (ma‘iyyat) and/or “being directly and originally created” (ibdā‘) are not conditions of being a cause, and considering these two as the criteria of causation is due to the part-to-whole fallacy. The method of this research is analytical-rational and its purpose is to explain the true position of the preparatory cause among the real causes.

Keywords

cause; efficient cause; occasional cause; preparatory cause

References

آشتیانی، مهدی ، تعلیقه بر شرح منظومۀ حکمت سبزواری، المؤتمر العلّامة الآشتیانی، قم، 1390.

آشتیانی، مهدی، تعلیقة علی شرح المنظومة السبزواری، دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، قم،  1376.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، رسائل ابن سینا، انتشارات بیدار، قم، 1400.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، عیون الحکمة،  چ2‏، دارالقلم‏ ،بیروت، 1980م.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله، الشفاء(طبیعیات)، مرعشی نجفی، قم، 1404ق.

ارسطو، متافیزیک، مترجم شرف الدین خراسانی، چ5، نشر حکمت، تهران، 1385.

بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، تصحیح و تعلیق مرتضی مطهری، دانشگاه تهران، تهران، 1375.

تادلی، ابویعقوب یوسف بن یحیی ابن­زیات، التشوف إلی رجال التصوف، مصحح علی عمر، مکتبة الثقافة الدّینیّة،قاهره، 1427ق.

جصاص، احمد بن علی، أحکام القرآن، تحقیق از محمدصادق قمحاوی، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1405ق.

جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، نشر اسراء، قم، 1375.

دلپذیر، جواد، تأملی در چیستی علّت اعدادی، فصلنامۀ حکمت اسلامی، سال ششم، ش2، 1398، صص75-101.

زنوزی، علی بن عبدالله، لمعات الهیة، حکمت اسلامی، تهران، 1398.

سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة، چ1، نشر ناب، تهران، 1379-1369.

سبزواری، ملاهادی، أسرار الحکم، مصحح کریم فیضی، مطبوعات دینی، قم، 1383.

سهروردی، شهاب الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانرى کربن، ج3، پژوهشگاه علوم انسانی مطالعات فرهنگى، تهران،‏ 1380.

سهروردی، شهاب الدین یحیی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح و مقدمه هانری کربن، ج2، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1375.

شهرزوری، شمس­الدّین محمّد، شرح حکمة الإشراق، تحقیق از حسین ضیائی تربتی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1372.

شیرازى، قطب الدین ، شرح حکمةالاشراق، چ1، انجمن آثار و مفاخر فرهنگى، تهران، 1383.

شیرازی، قطب‌الدین، درةالتاج، تصحیح محمد مشکوة، انتشارات حکمت، تهران، 1369.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)، مجموعة الرسائل التسعه رسائل آخوند ملاصدرا، چ1،مکتبه المصطفوی، قم، 1302.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)،  سه رسائل فلسفى، چ3، دفتر تبلیغات اسلام، قم، 1387.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)، اسفار، ج1_9، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت، 1981م.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)، الحاشیة على الهیات الشفاء، انتشارت بیدار، قم، بی‌تا.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)، شرح الهدایة الأثیریة، تصحیح از محمدمصطفی فولادکار، مؤسسة التاریخ العربی، بیروت، 1422ق.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)، الشواهد الربوبیه، انتشارات دفتر تبلیغات حوزۀ علمیه، قم، 1382.

صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(ملاصدرا)، مفاتیح الغیب، مقدمه و تصحیح از محمد خواجوی، مؤسسۀ تحقیقات فرهنگی، تهران، 1363.

طباطبایی، سیدمحمدحسین، البدایةالحکمة، مؤسسۀ نشر اسلامی، قم، 1383.

طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایةالحکمة، تحقیق عباسعلی زارعی، مؤسسه النشر الاسلامی، قم، 1424ق.

طوسی، خواجه نصیرالدّین، شرح الإشارات و التنبیهات مع المحاکمات، نشر البلاغة، قم، 1375.

عشاقی، حسین، وعایةالحکمة، مرکز جهانی علوم اسلامی، قم، 1382.

فیض­کاشانی، ملامحسن، اصول المعارف، تصحیح از سیدجلال­الدّین آشتیانی، چ3، دفتر تبلیغات اسلامی، قم، 1375.

فیض­کاشانی، ملامحسن، راه روشن، ترجمۀ کتاب المحجّة البیضاء، مترجم محمدرضا عطایی، بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1372.

مستغفری، جعفر بن محمد، طبّ النّبی، مصحح علی اکبر الهی خراسانی، مکتبة الحیدریّة، نجف، 1385.

مصباح یزدی، محمد تقی، تعلیقة علی النهایة، مؤسسۀ در راه حق، قم، بی تا.

مصباح یزدی، محمد تقی، آموزش فلسفه، چ3، امیرکبیر، تهران، 1382.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار: عدل الهى، ج1، صدرا، تهران، بی‌تا.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار: درس‌هاى اسفار(1-3)(مبحث حرکت)، ج۱۱، صدرا، تهران، بی‌تا.

مطهری، مرتضی، مجموعه آثار: اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج‏6، صدرا، تهران، بی‌تا.

معین، محمد، فرهنگ فارسی، چ14، انتشارات معین، تهران، 1387.

میرداماد، سیدمحمدباقر، مصنفات میرداماد، به اهتمام عبدالله نورانی، انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1385-1381.