بررسی تأثیر روحیۀ کارآفرینی بر بهره‌برداری از فرصت‌های کارآفرینانۀ شناسایی‌شده در علوم اجتماعی

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 2، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 39، فروردین 1401، صفحه 33-71   

نوع مقاله: پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.73970.1105

نویسندگان

محسن اخوان مهدوی^{* 1}؛ سیروس احمدی²؛ مریم مختاری³

¹استادیار جامعه‌شناسی، مؤسسۀ آموزش عالی آرمان رضوی، مشهد، ایران

²استاد جامعه‌شناسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

³دانشیار جامعه‌شناسی، دانشگاه یاسوج، یاسوج، ایران

چکیده

افزایش بی سابقه نرخ بیکاری در بین فارغ‎التحصیلان دانشگاهی از یک سو و توانایی نداشتن دولت در استخدام آن­‎ها از سوی دیگر، بیانگر این است که کارآفرینی باید به گونه ­ای جدی‎­تر مدنظر قرار گیرد؛ بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش، بررسی تأثیر روحیه کارآفرینی بر بهره‎­برداری از فرصت ­های کارآفرینانه شناسایی­ شده در علوم اجتماعی بود. پژوهش حاضر به روش تلفیقی انجام شده است که طی آن در فرایند پژوهش کیفی با استفاده از مصاحبه ­های عمیق با اساتید و کارشناسان علوم اجتماعی، فهرستی از فرصت‎های کارآفرینانه شناسایی و تنظیم شد و پس از آن، فرایند کمّی در قالب روش پیمایشی آغاز شد. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دوره دکتری جامعه‌شناسی در سراسر کشور بودند و 121 نفر از آنان به‌ صورت تصادفی انتخاب شدند. ابزار تحقیق ترکیبی از مقیاس­ه ای استاندارد و پرسشنامه محقق ­ساخته بود که با استفاده از اعتبار سازه، تعیین اعتبار و با استفاده از همسانی درونی به روش آلفا کرونباخ تعیین پایایی شدند. یافته‎های پژوهش نشان می‎­دهد، روحیه کارآفرینی با ضریب 0.30 و ابعاد مختلف آن، بر بهره­‎برداری از فرصت‎های کارآفرینانه تأثیر معنادار و مثبت دارد. نتیجه اینکه، با شناسایی فرصت‎های کار و کارآفرینی در رشته‎های دانشگاهی و تقویت روحیه کارآفرینی دانشجویان به‌ عنوان یکی از عوامل مؤثر بر بهره­‎برداری از فرصت‎ها، می‎­توان انگیزه و شرایط لازم برای کسب شغل دانشجویان را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

روحیه کارآفرینی؛ تشخیص فرصت؛ فرصت‌های کارآفرینانه

مراجع

1. احمدپور داریانی، م.، و نصیری، م. ک. (1390). تئوری‎­های کارآفرینی (نظام‎­های اقتصادی و کارآفرینی). تهران: اخلاص.
2. بختیاری، ص. (1385). تحلیلی از وضعیت اشتغال و بیکاری فارغ‎­التحصیلان نظام آموزش عالی. اولین همایش اشتغال و نظام آموزش عالی کشور، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
3. پاردیا، ر.، و ملکی، ب. (1385). جایگاه کشورهای جهان سوم در انتشار تولیدات علمی جهان (مطالعه موردی: کشور جمهوری اسلامی ایران). کنگره ملی علوم انسانی: وضعیت امروز چشم‎­انداز فردا، تهران.
4. سعیدی­‎کیا، م. (1390). اصول و مبانی کارآفرینی (چاپ پنجم). تهران: انتشارات کیا.
5. صارمی، م.، و علیزاده ثانی، م.ک. (1388). بررسی عوامل تأثیرگذار بر فرایند شناسایی فرصت‎­های کارآفرینی بین کارآفرینان برتر منتخب. توسعه کارآفرینی، 1(3)، 122- 103.
6. فلیک، ا. (1387). درآمدی بر تحقیق کیفی (ه. جلیلی، مترجم). تهران: نشر نی.
7. کردنائیج، ا.، زالی، م. ر.، هومن، ح. ع.، و شمس، ش. (1386). ابزار سنجش ویژگی­‎های شخصیتی کارآفرینان ایرانی (چاپ اول). تهران: انتشارات دانشگاه تربیت مدرس.
8. گاندری، ل.، و کیکول، ج.آ. (1388). مدیریت استراتژیک کارآفرینی (م. اعرابی، و ک. نجفی پاشاکی، مترجمان). تهران: محکامه.
9. گزارش هفتمین برنامه پژوهشی ارزیابی شاخص‎­های کارآفرینی در ایران براساس مدل دیده‎­بان جهانی کارآفرینی. (1393). نتایج برنامه 2014 GEM. مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران.
10. محسنی، ه. س.، و شفیع­‎زاده، ح. (1391). بررسی ویژگی­‎های شخصیتی کارآفرینانه دانشجویان دانشگاه‌های دولتی شهر تهران. فصلنامه راهبردی اجتماعی و فرهنگی، 1(4)، 165- 133.
11. محمدی، م.، و عسگری، غ. ر. (1390). «تأثیر شخصیت کارآفرینانه بر موفقیت کارآفرینانه در کسب و کارهای کوچک و متوسط. توسعه کارآفرینی، 4(13)، 148- 129.
12. میرعرب رضی، ر.، و و رضایی، س. (1385). آموزش و پژوهش کارآفرینی، راهکاری برای ارتقاء رشته­های علوم انسانی. کنگره ملی علوم انسانی، تهران.
13. میرواحدی، س.س.، طغرایی، م. ت.، و سنجریان، ز. (1396). بررسی عوامل مؤثر بر تشخیص فرصت‌های کارآفرینانه. نشریه کارآفرینی در کشاورزی، 4(1)، 53- 74.
14. هوشمندان مقدم‌­فرد، ز.، رضوانفر، ا.، موحد محمدی، ح.، و شمس، ع. (1390). سنجش میزان روحیه کارآفرینی هنرجویان هنرستان­‎های کشاورزی استان زنجان. مجله علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 7(2)، 114- 105.

 

15. Achintya, K. S., & Com, B. (2010). Entrepreneurship: concept and definition. Retrieved from http://assamagribusiness.nic.in
16. Ahlin, B., Drnovšek, M., & Hisrich, R. D. (2013). Entrepreneurs´ creativity and fi rm innovation: the moderating role of entrepreneurial self-effi cacy. Small Bus Econ, 43(1), 101-117.
17. Almeida, P. I. L., Ahmetoglu, G., & Chamorro-Premuzic, T. (2014). Who wants to be an entrepreneur? The relationship between vocational interests and individual differences in entrepreneurship. Journal of Career Assessment, 22(1), 102-112.
18. Alvarez, S. A., & Barney, J. B. (2007). Discovery and creation: Alternative theories of entrepreneurial action. Strategic Entrepreneurship Journal, 1(2), 11-26.
19. Bardi, A., & Schwartz, H. (2003). Values and behavior: Strength and structure of relations. Personality and Social Psychology Bulletin, 29(10), 1207-1220.
20. Bygrave, W. D., & Zacharakis, A. (2007). Entrepreneurship. The Business Planning Process.
21. Caliendo, M., Fossen, F., & Kritikos, A. (2011). Personality characteristics and the decision to become and stay self-employed. SOEP papers on multidisciplinary panel data research at DIW Berlin. Retrieved from http://www.diw.de/soeppapers
22. Cassar, G. (2014). Industry and startup experience on entrepreneur forecast performance in new firms. Journal of Business Venturing, 29(1), 137-151.
23. Ceptureanu, S. L., Ceptureanu, E. G., Cristescu, M. P., & Dhesi, G. (2020). Analysis of social media impact on opportunity recognition. a social networks and entrepreneurial alertness mixed approach. Entropy, 22(3), 343.
24. Chiles, T. H., Bluedorn, A. C., & Gupta, V. K. (2007). Beyond creative destruction and entrepreneurial discovery: A radical Austrian approach to entrepreneurship. Organization Studies, 28(4), 467-493.
25. Costa, P. T., & McCrae, R. R. (1992). Four ways five factors are basic. Personality and Individual Differences, (13), 653-665.
26. De Jong, P. J., & Marsili, O. (2010). Schumpeter versus Kirzner: An empirical investigation of opportunity types. EIM Business and Policy Research and RSM Erasmus University. Reference number: H201004.
27. Dearkins, D., & Freel, M. E. (2002). Entrepreneurship and small firms (3^rd) London: Mc Graw-Hill.
28. Dekins, T. W., & Foil. N. M. (2003). Entrepreneurship and New Venture formation. Prentice Hall International.
29. Drucker, P. F. (1999). Knowledge worker productivity: The biggest challeng. California Management Review, 41(2), 79-94.
30. Edelman, L., & Yli‐Renko, H. (2010). The impact of environment and entrepreneurial perceptions on venture‐creation efforts: Bridging the discovery and creation views of entrepreneurship. Entrepreneurship Theory and Practice, 34(5), 833-856.
31. Edward P. L. (2010). Entrepreneurship Hoover Enstitution and Graduate school of Business. Stanford: Stanford University.
32. Eggers, F., Kraus, S., Hughes, M., Laraway, E., & Snycerski, S. (2013). Implications of customer and entrepreneurial orientations for SME growth. Management Decision, 51(3), 524-546.
33. Eysenck, H. J., & Eysenck, S. B. G. (1996). Manual of the Eysenck Personality Scales (EPS Adult). London: Hooder & Stoughton Educational.
34. Fairlie, R. W., & Holleran, W. (2012). Entrepreneurship training, risk aversion and other personality traits: Evidence from a random experiment. Journal of Economic Psychology, (33), 366-378.
35. Frese, M., & Gielnik, M. M. (2014). The psychology of entrepreneurship. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, (1), 413-438.
36. Fry, F. (1993). Entrepreneurship: A planning approach. New York: Prentice Hall.
37. Gaglio, C. M., & Katz, J. A. (2001). The psychological basis of opportunity identification: Entrepreneurial alertness. Journal of Small Business Economics, 16(2), 95-111.
38. Gibb, A. (2012). Exploring the synergistic potential in entrepreneurial university development: Towards the building of a strategic framework. Annals of Innovation & Entrepreneurship, (3), 1-21.
39. GEM Global Report (2016/2017). Global entrepreneurship monitor. Retrieved from https://www.gemconsortium.org/report/gem-2016-2017-global-report
40. Gurel, E., Alting, L., & Daniele, R. (2010). Tourism students entrepreneural intentions. Annals of Tourism Research, 37(3), 646-69.
41. Hawdon, J., & Mobley, C. (2001). Applied sociology: What skills are important? Social insight: Knowledge at Work, 6(1), 12–20.
42. Hisrich, R. D., Peters, M. P., & Shepherd, D. (2005). Entrepreneurship (6^th Edition). Boston MC Graw-Hill.
43. Hofestede, G. (2005). Cultural Dimensions. Retrieved from www.geert-hofested.com
44. Hornaday, J. A., & Bunker, C. S. (1970). The nature of the entrepreneur. Personnel Psychologhy, 23(1), 47-54.
45. Hurley, A. (1999). Incorporating feminist theories in to sociological theories of entrepreneurship. Women in Management Review, 14(2), 54-62.
46. Kirzner, I. (1997). Entrepreneurial discovery and the competitive market process: An Austrian approach. The Journal of Economic Literature, 35(1), 60–85.
47. Knőrr, H., Alvarez, C., & Urbano, D. (2013). Entrepreneurs or employees: A cross-cultural cognitive analysis. International Entrepreneurial Management Journal, 9(1), 273–294.
48. Kraus, S., Rigtering, J. P., Hughes, M., & Hosman, V. (2012). Entrepreneurial orientation and the business performance of SMEs: A quantitative study from the Netherlands. Review of Managerial Science, (6), 161–182.
49. Kvietok, A. (2013). Psychological profile of the entrepreneur. Retrieved from http://psyx.cz/texty/psychologickyprofi lpodnikatele.php.
50. Lasagni, A. (2012). How can external relationships enhance innovation in smes? new evidence for Europe. Journal of Small Business Management, (50), 310-339.
51. Liewellyn, D. J., & Wilson, K. M. (2003). The controversial role of personality trait in entrepreneurial psychology. Leeds Metropolitan University.
52. Littunen, H. (2000). Entrepreneurship and the characteristics of the entrepreneurial personality. International. Journal of Entrepreneurial Behaviour & Research, 6(6), 295- 309.
53. Longenecker, G., Moore, C., & Petty, W. (1997). Small business management: An entrepreneurial emphasis. Cinicinnati, Ohio: South-Western College Publisher.
54. Martínez-Román, J., & Romero, I. (2013). About the determinants of the degree of novelty in small businesses product innovations. International Entrepreneurship and Management, (9), 655-677.
55. McClelland, D. (1969). Business drive and national achievement. Harvard Business Review, 40(4), 99-112.
56. Mueller, P. (2006). Exploiting entrepreneurial opportunities: The impact of entrepreneurship on econimic growth. Small Business Economics, 28(4), 355-362.
57. Nabi, G., & Linan, F. (2011). Graduate entrepreneurship in the developing world: intentions, education and development. Education and Training, 53(5), 325–334.
58. Oben Uru, F., Caliskan Sezer, C. & Atan Ozlem, A. M. (2011). How much entrepreneurial characteristics matter in strategic decision making? Procedia Social and Behavioral Sciences, (24), 538-562.
59. Omerzel, G. D., & Kušce, I. (2013). The infl uence of personal and environmental factors on entrepreneurs’performance. Kybernetes, 42(6), 906-927.
60. Philips F., & Garman, A. (2006). Barriers to entrepreneurship in health care organization. Journal of Health and Human Service Administration, 28(4), 472-484.
61. Rae, D. (2007). Entrepreneurship: From opportunity to action. Basingstoke: Palgrave.
62. Rao, S., & Perry, Ch. (2003). Convergent interviewing to build a theory in under-researched areas: principles and an example investigation of Internet usage in inter-firm relationships, Qualitative Marke Research: An International Journal, 6(4), 236-247.
63. Sarasvathy, S. (2001). Causation and effectuation: Toward a theoretical shift from economic inevitability to entrepreneurial contingency. Academy of Management Review, 26(2), 243-263.
64. Shane, S., & Venkataraman, S. (2000). The promise of entrepreneurship as a field of research. Academy of Management Review, 25(1), 217- 226.
65. Shane, S. A. (2003). A general theory of entrepreneurship: The Individual-opportunity Nexus. Cheltenham: Edward Elgar.
66. Short, J. C., Ketchen J. D. J., Shook, C. L., & Ireland, R. D. (2010). The concept of “opportunity” in entrepreneurship research: Past accomplishments and future challenges. Journal of Management, 36(1), 40-65.
67. Sidik, G. I. (2012). Conceptual framework of factors affecting SME development: Mediating factors on the relationship of entrepreneur traits and SME performance. Procedia Economics and Finance, (4), 373-383.
68. Soininen, J., Martikainen, M., Puumalainen, K., & Kyläheiko, K. (2012). Entrepreneurial orientation: Growth and profi tability of Finnish small- and medium-sized enterprises. Internationall Journal Production Economics, (140), 614-621.
69. Stolley, K. S. (2005). The basics of sociology. London, Greenwood Press.
70. Tagona, C. (1990). University-industry research partnership: Motivation for Collaboration. Pennsylvania: University of Pennsylvania.
71. Taylor, N., & De Bruin, G. P. (2006). Basic traits inventory: Technical manual. Johannesburg. Jopie van Rooyen and Partners.
72. Timons, J. A., & Spinelli, S. (2007). New venture creation: entrepreneurship for the 21st century, New York: McGraw-Hill Co.
73. (2004). Higher Education in Europe. Retrieved from https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000043243
74. Venkataraman, S. (1997). The Distinctive Domain of Entrepreneurship Research: An Editor’s Perspective, in Advances in Entrepreneurship, Firm Emergence and Growth, 3(1), 119–138.
75. Wood, M. S., & McKinley, W. (2010). The production of entrepreneurial opportunity: a constructivist perspective. Strategic Entrepreneurship Journal, 4(1), 66-84.
76. Yefei, Zh. (2013). The Identification and Exploitation of Entrepreneurial Opportunity. Jiangxi University of Finance and Economics, Nanchang, Jiangxi, China.