رابطۀ بین ملاک‌های همسرگزینی با احساس مثبت به همسر: نقش میانجی احساس انسجام و انعطاف‌پذیری خانواده

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 8، دوره 19، شماره 1 - شماره پیاپی 39، فروردین 1401، صفحه 219-249   

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2022.75694.1150

نویسندگان

نجمه آرین¹؛ علی فرنام^{* 2}

¹کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

²دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

انتخاب همسر مناسب اساسی‌ترین تصمیمی است که بر همه ابعاد زندگی تأثیر می‌گذارد. با توجه به اهمیت ازدواج و قوام و استحکام خانواده، پژوهش حاضر به‌منظور بررسی رابطه‌ بین ملاک‌های همسرگزینی و احساس مثبت به همسر با نقش میانجی احساس انسجام­ و انعطاف‌پذیری خانواده  انجام شده است. نوع تحقیق کاربردی­، روش استفاده‌شده توصیفی و تحلیلی از نوع همبستگی ­بود. همۀ معلمان شهرستان زاهدان جامعه­ آماری تحقیق را تشکیل دادند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 258 نفر برآورد شد و با روش خوشه‎ای چندمرحله‎­ای انجام شد. برای گردآوری داده‎ها از روش تکمیل پرسشنامه اولویت‎بخشی ملاک‌های همسرگزینی، احساس مثبت به همسر و احساس انسجام ­و انعطاف‌پذیری خانواده استفاده شد. برای تجزیه­ و­ تحلیل داده­‎ها و آزمون فرضیه‌ها از تحلیل عاملی و مدل‎سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته‎های تحقیق نشان داد که انسجام خانواده با ضریب ­0.241 و انعطاف‎پذیری خانواده با ضریب 0.203، نقش میانجیگری را در بین ملاک‌های همسرگزینی و احساس مثبت به همسر ایفا می­کنند (p<0/05). ازآنجا­که ضرایب پیش‌بینی‎کننده بیشتر از 0.5 هستند، مدل از قدرت پیش‌بینی بسیاری برخوردار است؛ بنابراین نتایج تحلیل همبستگی رابطه­ مثبت و معنادار میان شاخص ­های ملاک‌های همسرگزینی و احساس مثبت به همسر را با نقش میانجی احساس انسجام ­و انعطاف‌پذیری خانواده تأیید می­‌کند.

کلیدواژه‌ها

احساس انسجام؛ احساس مثبت به همسر؛ انعطاف‌پذیری خانواده؛ ملاک‌های همسرگزینی

مراجع

1. اعظم ­آ­زاده، م.، و عبادی آزمون، س. م. (1392). رابطه اختلال اجتماعی، حمایت اجتماعی و عزت‌نفس جوانان. مجله­ مطالعات اجتماعی ایران، 7(22)، 27-3.
2. پیری، م. (1397). نقش بخشش رنجش خاطر زناشویی و تفاو‌ت‌های معنای نقش جنسی در رضایت زناشویی معلمان متأهل شهرستان زاهدان. فصلنامه خانواده و پژوهش، 39، 109-128.
3. حسین خانی نائینی، ه.، جان بزرگی، م.، و مهرام، ب. (1393). بررسی نظریه‌های همسرگزینی و نقد آن­ها با تکیه بر منابع اسلامی و روان‌شناسی. روانشناسی و دین، 1(25)، 32-46.
4. خادمی، ع.، و صادقیان، م. (1391). بررسی معیارهای همسرگزینی برحسب معیارهای شخصیت در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی یزد. فصلنامه زن و مطالعات خانواده، 5(17)، 67-90.
5. خجیر، ی. (1396). آسیب شناسی استفاده از شبکه‌های اجتماعی و نرم افزارهای تلفن همراه در خانواده‌های ایرانی (با تأکید بر نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید). فصلنامه شوای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، 20(77)، 110- 136.
6. خطیبی، ا. (1395). بررسی تأثیر هریک از مؤلفه‌های سازگاری بر انسجام خانواده اقوان شهر همدان با رویکرد جامعه‌شناختی. مجله جامعه شناسی ایران، 16(2)، 135-169.
7. سلگی، ز. (1398). پیش­بینی انسجام خانوادگی براساس رضایت جنسی، صمیمیت و احساسات مثبت نسبت به همسر در زوجین. ششمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران، تهران.
8. شاره، ح.، و اسحاق‌­ثانی، م. ­(1397). نقش پیش­بین شخصیت بامدادی شامگاهی، انعطاف‌­پذیری شناختی و تنظیم شناختی هیجان در رضایت زناشویی زنان میانسال. مجله روا‌ن‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 24(4)، 384-399.
9. شریفی، م.، کارسولی، س.، و بشلیده، ک. (1390). اثربخشی بازآموزی اسنادی در کاهش فرسودگی زناشویی و احتمال وقوع طلاق در زوجین متقاضی طلاق. روان‌درمانی و مشاوره خانواده، 1(2)، 212–
10. عطار، س.، و قادری، ز. (1397). رابطه معیارهای انتخاب همسر با کیفیت زندگی در زنان متأهل شهر شیراز. همایش ملی آسیب‎­های اجتماعی و روان‌شناختی، فیروزآباد.
11. عیسی­‎نژاد، ا.، و هوشمند، ش. (1399). ملاک­‎های انتخاب زوج برای روابط کوتاه مدت و بلندمدت:‌ نقش جنسیت و رابطه‎­های قبلی با جنس مخالف. پژوهش‎­های راهبردی مسائل اجتماعی ایران، 9(29)، 31–
12. کرمانی مامازندی، ز.، و رضایی، ع. م. (1395). پیش‌بینی شادکامی زوجین براساس هوش معنوی و سبک‌های عشق ورزی، نقش واسطه‌ای سازگاری زناشویی. پژوهشنامه روان‌شناسی مثبت، 2(4)، 79-95.
13. کلدی، ع. ر.، و غفوریان قالیباف، م. (1387). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر معیارهای همسرگزینی. مجله جامعه‌شناسی معاصر، 1(1)، 155-172.
14. لعل‌بخش، پ.، سودانی، م.، و شفیع‌آبادی، ع. ا. (1390). بررسی اثربخشی آموزش مهارت‌های پس از ازدواج بر افزایش رضایت زناشویی زوجین. علوم رفتاری، 3(10)، 105-130.
15. منافی ف.، و دهشیری، غ. ر. (1398). نقش انسجام و انعطاف­‎پذیری خانواده و تنظیم عواطف در پیش‌بینی صمیمیت اجتماعی دانشجویان دختر. رویش روان‌شناسی، 8(۹)، ۲۰۹-216.
16. نجفعلی قندهاری، ا.، مختاری، س.، و برهانی، خ. (1401). بررسی تحولی اثر خلق مثبت بر انعطاف‌پذیری شناختی و رابطه آن با خلاقیت. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 16(2)، 59-81.
17. یوسفی، ن.، و باقریان، م. (1390). بررسی ملاک­‎های همسرگزینی و فرسودگی زناشویی به عنوان متغیرهای پیش­بین زوجین متقاضی طلاق و مایل به ادامه زندگی مشترک. فصلنامه مشاوره و روان‌درمانی خانواده، 1(3)، 284-301.

 

18. Ali Farnam (Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, University of Sistan and Baluchestan, Zahedan, Iran.Corresponding Author.)
19. Allendorf, K., & Ghimire, D. J. (2013). Determinants of marital quality in an arranged marriage society. Social Science Research, 42(1), 59-70.
20. Arce, E., Simmons, A. N., Stein, M. B., Winkielman, P., Hitchcock, C., & Paulus, M. P. (2009). Association between individual differences in self-reported emotional resilience and the affective perception of neutral faces. Journal of Affective Disorders, 114(1-3), 286-293.
21. Averill, J. R. (2015). Emotion and anxiety: Sociocultural, biological, and psychological determinants. In Emotions and anxiety (PLE: Emotion) (pp. 99-142). New York: Psychology Press.
22. Barikani, A., Ebrahim, S. M., & Navid, M. (2012). The cause of divorce among men and women referred to marriage and legal office in Qazvin, Iran. Health Science, 4, 184-191.
23. Çağ, P., & Yıldırım, İ. (2018). The mediator role of spousal self-disclosure in the relationship between marital satisfaction and spousal support. Educational Sciences: Theory & Practice, 18(3), 702-736.
24. Carr, K., & Kellas, J. K. (2018). The role of family and marital communication in developing resilience to family-of-origin adversity. Journal of Family Communication, 18(1), 68-84.
25. Caughlin, J. ,   & Huston, T.   L.   (2006). The    affective structure of   marriage (Chapter 8).   In Vangelisti A. L., & Perlman, D. (Eds.), The Cambridge handbook of personal relationships. New York: Cambridge University Press.
26. Dixit, V., & Ramachandran, K. (2019). Transactional analysis: A marital therapy. Indian Journal of Health and Wellbeing, 10(10), 362-367.
27. Ghanbari Panah, A., & Sharif Mustaffa, M. (2019). A model of family functioning based on cohesion, flexibility and communication across family life cycle in married women. International. Journal of Psychology (IPA), 13(2), 195-228.
28. Gilcksohn, J. (2010). Preferences in human mate selection. Journal of Personality and Social Psychology, 40(3), 113-143.
29. Gillham, J. ,   & Seligman, M.   E.  P.  (1999). Footsteps on   the   road    to a positive psychology. Behaviour Reseacrh and Therapy, 37, 163–173.
30. Gottman, J. M. (2014). What predicts divorce? The relationship between marital processes and marital outcomes. Journal of Marriage and Family, 56, 783.
31. Green, R. J., & Werner, P. D. (1996). Intrusiveness and closeness‐caregiving: Rethinking the concept of family “enmeshment”. Family process, 35(2), 115-136.
32. Jong, D. C., & Reis, H. T. (2016). Love and intimacy. Encyclopedia of Mental Health (2^nd, Vol. 3, pp. 25-32). Waltham, MA: Academic Press.
33. Kurt, A. A., & Gunduz, B. (2020). The Investigation of relationship between irrational relationship beliefs, cognitive flexibility and differentiation of self in young adults. Cukurova University Faculty of Education Journal, 49(1), 28-44.
34. Lalonde, R. N., Hynie, M., Pannu, M., & Tatla, S. (2004). The role of culture in interpersonal relationships: Do second generation South Asian Canadians want a traditional partner? Journal of Cross-Cultural Psychology, 35, 503-524.
35. Li, N. P., & Kenrick, D. T. (2006). Sex similarities and differences in preferences for short-term mates: What, whether, and why. Journal of Personality and Social Psychology, 90(3), 468-489.
36. Lingren, H. (2003).  G05-1269 creating sustainable families: Historical materials from university of nebraska-lincoln extension. Retrieved from https://digitalcommons.unl.edu/extensionhist/551/ 
37. McDougal, L., Jackson, E. C., McClendon, K. A., Belayneh, Y., Sinha, A., & Raj, A. (2018). Beyond the statistic: Exploring the process of early marriage decision-making using qualitative findings from Ethiopia and India. BMC Women's Health, 18(1), 1-16.
38. Najme Ariyan (Master of General Psychology, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Sistan and Baluchestan University, Zahedan, Iran.)
39. Noorani, M., Refahi, Z., & Gholtash, A. (2014). A comparison of propensity for marriage and emotional maturity between men and women. Journal of Novel Applied Sciences, 3(12), 1371-1374.
40. Olcay Imamoğlu, E., Ads, M., & Weisfeld, C. C. (2019). What is the impact of choosing one’s spouse on marital satisfaction of wives and husbands? The case of arranged and self-choice Turkish marriages. Journal of Family Issues, 40(10), 1270-1298.
41. O'Leary, K. D., & Turkewitz, H. (1981). A Comparative outcome study of behavioral marital therapy and communication therapy. Journal of Marital and Family Therapy, 7(2), 159-169.
42. O'leary, K. D., Fincham, F., & Turkewitz, H. (1983). Assessment of positive feelings toward spouse. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 51(6), 949-951.
43. Olson, D. H. (1999). Circumflex model of marital & family systems. Journal of Family Therapy, 22, 144-167.
44. Olson, D. H. (2000). Circumplex model of marital and family systems. Journal of Family Therapy, 22, 144-167.
45. Patrick, S., Sells, J. N., Giordano, F. G., & Follerud, T. R. (2007). Intimacy, differentiation, and personality variables aspredictors of marital satisfaction. The Family Journal, 15, 359-367.
46. Phillips, J. A., & Sweeney, M. M. (2005). Premarital cohabitation and marital disruption among White, Black, and Mexican American women. Journal of Marriage and Family, 67(2), 296- 314.
47. Rector, , Kirk, A., & Johnson, P. (2003). The harmful effects of early sexual activity and multiple sexual partners among women. Washington: The Heritage Foundation.
48. Reis, H. T., & Gable, S. L. (2003). Toward a positive psychology of relationships (Chapter 6). In Keyes C.L.M., & Haidt, J. (Eds.), Flourishing: The positive person and the good life. Washington: American Psychological Association.
49. Relationship between Criteria Marriage and Positive sense to the spouse: The Mediating Role Feelings of Family Adaptation and Cohesion
50. Sayyadi, F., Golmakani, N., Ebrahimi, M., & Saki, A. (2018). The relationship between sexual assertiveness and positive feelings towards spouse in married women. Journal of Midwifery and Reproductive Health, 6(3), 1305-1310.
51. Selcuk, E., & Imamoglu, O. (2018). Cultural and self-related considerations in relationship well-being: With particular reference to marriage in Turkey. In Psychology of marriage: An evolutionary and cross-cultural view (pp. 89-105). Lanham: Lexington Books.
52. Shelton, H., & Gordon, T. (2008). Psychological adjustment and child depression in marital intimacy. Journal of family Psychology, 22(5), 712-724.
53. Siegel, D. J. (2015). The developing mind: How relationships and the brain interact to shape who we are. New York: Guilford Publications.
54. Tenenhaus, M., Vinzi, V. E., Chatelin, Y-M., & Lauro, C. (2005). PLS path modeling. Computational Statistics and Data Analysis, 48(1), 159-205.
55. Thomas, V., & Olson, D. H. (1993). Problem families and the Circumplex model: Observational assessment using the Clinical Rating Scale. Journal of Marital & Family Therapy, 19, 159-175.
56. Vedes, A., Hilpert, P., Nussbeck, F. W., Randall, A. K., Bodenmann, G., & Lind, W. R. (2016). Love styles, coping, and relationship satisfaction: A dyadic approach. Personal Relationships, 23(1), 84–97.
57. Wang, Y., Chen, J., & Yue, Z. (2017). Positive emotion facilitates cognitive flexibility: An fMRI study. Frontiers in Psychology, 8, 1832.
58. Whisman, M. , & Baucom, D.   H.   (2012). Intimate relationships and    psychopathology. Clinical Child Family Psychology Review, 15(1), 4–13.