The Evidence and Principles of the Theory of Self-Revelation of the Soul in Mullā Ṣadrā’s Philosophy

جستارهایی در فلسفه و کلام

Article 14, Volume 53, Issue 2 - Serial Number 107, January 2022, Pages 159-178   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/epk.2022.77525.1147

Author

Amir Rastin Toroghi^*

Islamic Philosophy, Islamic Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

Abstract

For some reasons, finding Mullā Ṣadrā’s final position on various philosophical issues requires much precision and patience. Regarding the origin and development of human knowledge, the theory that is both confirmed by clear textual evidence and is derived from the special principles of Ṣadrā’s philosophy is the view of self-revelation of the soul. In this view, perfection of the soul does not mean receiving perfections alien to the soul from the outside and being added to the soul, but the soul is a simple truth that, with the help of God and as a result of its substantial movement, continuously reveals what it has in its inner reality. In fact, what is already undifferentiated in the inner reality of the soul becomes manifested and differentiated. In the transformative process of knowledge, it is not added to the self from the outside, but emanates from within, and to be more exact, the existence of the self is revealed to itself. This research, with analytical-descriptive method and based on library sources, shows that many of the Sadrian special principles are not compatible with the common interpretations of the transformation of the soul rendering soul’s movement as ‘the evolution from potentiality to actuality.’ Such principles necessitate a new reading of the development of the soul, especially in the perfection of knowledge. Primacy, simplicity, and gradation of existence, as well as the unity of the soul with the Active Intellect, the former existence of the soul, the Sadrain explanation of physical resurrection are among principles that, along with the clear textual hints and direct statements, can lead us to the theory of self-revelation of the soul.

Keywords

Mullā Ṣadrā; knowledge; potentiality and actuality; hiddenness and manifestation; differentiated mode and undifferentiated mode

References

جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه، تدوین حمید پارسانیا، ج16، چ1، نشر إسراء، قم، 1395.

خادمی، منوچهر و سیدمرتضی حسینی شاهرودی. «تبیین نظریه انکشاف در حکمت متعالیه»، فصلنامه اندیشه دینی دانشگاه شیراز، دوره14، ش4، 1393، صص51-74.

راستین، امیر و سیدمرتضی حسینی شاهرودی، «فاعلیت یا قابلیت نفس در ادراک جزئیات و بررسی نتایج حاصل از پذیرش هر یک در اندیشه صدرا»، آموزه‌های فلسفۀ اسلامی، دوره15، ش26، 1399، صص133-156.

سهروردی، یحیی بن حبش، حکمة الإشراق، شارح قطب‌الدین رازی، تعلیقه‌نویس ملاصدرا، تصحیح نجف‌قلی حبیبی و حسین ضیایی، بنیاد حکمت صدرا، تهران، 1392.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. نهایة الحکمة. چ. دوازدهم. قم: موسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیۀ قم، بی‌تا.

طباطبایی، سیدمحمدحسین. اصول فلسفه و روش رئالیسم. پاورقی مرتضی مطهری، چ. دوم. انتشارات صدرا، تهران، 1373.

غفاری، شهریار و سوسن کشاورز و عبدالله صلواتی وسعید بهشتی و رمضان برخورداری،«تمهیدی بر نظریه انکشاف در معرفت نفس با تأکید بر فراروی از قرائت رایج از فلسفه ملاصدرا در دیدگاه علامه حسن‌زادۀ آملی»، انسان‌پژوهی دینی، سال هجدهم، ش 46، 1400، صص 107-128.

مردی‌ها، اعظم و سیدمرتضی حسینی شاهرودی و علیرضا کهنسال، «رویکرد وحدت گرایانه ملاصدرا به نظریه اتحاد عاقل و معقول بر مبنای بساطت نفس» آیین حکمت، ش41، 1396، صص105-128

مظفر، محمدرضا، المنطق، چ هشتم، اسماعیلیان، قم، 1387.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، اسرار الآیات. چ.2. تحقیق محمد خواجوی. مکتبة فخر رازی، منامه، 2007.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، ایقاظ النائمین. تقدیم و تحقیق محسن مؤیدی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران، بی‌تا.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق محمد خواجوی، بیدار، قم، 1366.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الأربعة(اسفار)، چ.5، دار احیاء التراث العربی، بیروت، 1419ق.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، سه رساله فلسفی. چ.4. مقدمه و تحصیح و تحقیق سید جلال الدین آشتیانی، بوستان کتاب، قم، 1388.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، شرح الهدایة الأثیریة، نویسنده متن اصلی اثیرالدین ابهری، مفضل بن عمر، مصحح محمدمصطفی فولادکار، مؤسسه التاریخ العربی، بیروت، 1422 ق.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. شرح و تعلیقه صدر المتالهین بر الهیات شفا، بنیاد حکمت اسلامی صدرا، تهران، 1382

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، الشواهد الربوبیه فی المناهج السلوکیه، چ.5. تصحیح و تقدیم سید جلال الدین آشتیانی، بوستان کتاب، قم، 1388.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، کسر اصنام الجاهلیة، تحقیق محسن جهانگیری با اشراف سیدمحمد خامنه‌ای، بنیاد حکمت صدرا، تهران، 1381.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. المبدأ و المعاد، چ.4، مقدمه و تصحیح سیدجلال الدین آشتیانی، قم، موسسه بوستان کتاب، 1387.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفی. چ.1. تحقیق سعید نظری توکلی، علی اصغرجعفری، مهدی دهباشی و کاظم مدیرشانهچی، زیر نظر آیت الله سیدمحمد خامنهای، بنیاد حکمت صدرا، تهران، 1389.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین، تصحیح حامد ناجی اصفهانی، حکمت، تهران، 1375.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، المظاهر الإلهیة. چ.3. تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی،بوستان کتاب، قم، 1387.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، مفاتیح الغیب، تصحیح و مقدمه محمد خواجوی، تحشیه علی بن جمشید نوری، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی و انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1363

منتظری مقدم، محمود، منطق2، چ. سوم، مرکز مدیریت حوزه علمیۀ قم، قم، 1391.

منصوری، عباسعلی، «دیدگاه ملاصدرا درباره رکن اول مبناگروی: تعداد گزاره های پایه» آموزه‌های فلسفۀ اسلامی، دورۀ 14، ش25، 1398، صص149-170.