Critical analysis of mystical discourse in Hafez’s sonnets based on the ideational metafunction of language in Halliday’s systemic-functional linguistics

زبانشناسی و گویش های خراسان

Article 2, Volume 14, Issue 3 - Serial Number 28, December 2022, Pages 27-65   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/jlkd.2022.77092.1104

Author

Maryam Rashidi^*

Assistant professor in Center of Islamic Sciences and Persian Literature, Isfahan University of Technology, Isfahan, Iran

Abstract

The present research analyses Hafez's mystical language with an analytic-descriptive method and according to Norman Fairclough’s three levels pattern: description, interpretation and explanation. Then answers to this main issue: Why, how and by using which lingual structures did Hafez create his mystical discourse and make it comprehensible? For this purpose, after describing Hafez's mystical poems according to Michael Halliday’s systemic-functional linguistics framework and relying on the ideational metafunction of language in that framework, by observing the interlingual and extralingual contexts of the poems and with an intertextual analysis, it interprets and explains them ideologically. The results of the research indicate that the distinguished mystical features in Hafez's mystical language have some points in common with other mystical texts and besides presenting the intertextual characteristics and general principles of mystical discourse, they indicate Hafez's personal and ideological views related to cultural and social conditions of his time. The achievement of the present research is to justify and describe Hafez's mystical language scientifically and pattern based and also to express how and why his mystical discourse is formed, produced and comprehended with applying effective and reliable instruments of critical discourse analysis. Therefore, the achieved results are reliable and based on modern linguistics authentic and reasonable rudiments and are also far from generalization and its following mistakes.

Keywords

Hafez’s sonnets; Critical analysis of Mystical Discourse; Fairclough; Halliday; ideational Metafunction

References

آقاگل‌زاده، فردوس. (1394). زبان‌شناسی کاربردی و مسایل میان‌رشته‌ای زبان. اول. تهران: علمی.

- ............................ . (1386). تحلیل گفتمان انتقادی و ادبیات. ادب­پژوهی، شماره اول، 17-‌27.

- ............................ . (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. اول. تهران: علمی و فرهنگی.

- ............................ . (1384). کاربرد آموزه‌های زبان‌شناسی نقش‌گرا در تجزیه و تحلیل متون ادبی. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی مشهد، شمارۀ 149، 1-‌21.

- برزگر خالقی، محمّدرضا. (1384). شاخ نبات حافظ. دوم. تهران: زوّار.

- پورنامداریان، تقی؛ ایشانی، طاهره. (1389). تحلیل انسجام و پیوستگی در غزلی از حافظ با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا. دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، سال18، شمارۀ 67، 7-‌43.

- حافظ شیرازی، شمس‌الدین محمد. (بی‌تا). دیوان. تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی. تهران: زوّار.

- خرمشاهی، بهاءالدین. (1374). حافظ. دوم. تهران: طرح نو.

- دبیرمقدم، محمد. (1386). زبان‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی. دوم. تهران: سمت.

- دهباشی، مهدی؛ میرباقری‌فرد، سید علی‌اصغر. (1392). تاریخ تصوف. پنجم. تهران: سمت.

- رجایی بخارایی، احمدعلی. (1373). فرهنگ اشعار حافظ. هفتم. تهران: علمی.

- رشیدی، مریم؛ روضاتیان، سیده مریم. (1400). تحلیل انتقادی گفتمان عرفانی در غزلیات حافظ مطابق با الگوی سه‌سطحی فرکلاف و با تکیه بر فرانقش بینافردی زبان در زبان‌شناسی سیستمی- نقشی هلیدی. زبان‌شناسی و گویش‌های خراسان، دورۀ 13، شمارۀ 2، شماره پیاپی 25.

- سجادی، سید جعفر. (1378). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. چهارم. تهران: طهوری.

- سلطانی، سید علی‌اصغر. (1394). قدرت، گفتمان و زبان. چهارم. تهران: نی.

- صبور، داریوش. (1384). آفاق غزل فارسی. دوم. تهران: زوار.

‌- صفا، ذبیح‌الله. (1374). تاریخ ادبیات ایران. جلد2، نهم. تهران: فردوس.

- غنی، قاسم. (1386). بحث در آثار و افکار و احوال حافظ. اول. تهران: هرمس.

- فرکلاف، نورمن. (1389). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمۀ فاطمه شایسته‌پیران و همکاران. سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‌ها.

- مهاجر، مهران؛ نبوی، محمد. (1393). به سوی زبان‌شناسی شعر. اول. تهران: آگه.

- نویا، پل. (1373). تفسیر قرآنی و زبان عرفانی. ترجمۀ اسماعیل سعادت. اول. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

- ون دایک، تئون اِی. (1389). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان­کاوی انتقادی. ترجمۀ پیروز ایزدی و همکاران. سوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعه رسانه­ها.

- یارمحمدی، لطف‌الله. (1395). تجزیه و تحلیل مقابله‌ای گفتمان‌شناختی. اول. تهران: هرمس.

‌- Fairclough, N. (2013). Language and power. New York: Routledge.

- Halliday, M.A.K. (1994). An Introduction to Functional Grammer. London: Edward Arnold.