بکت و انسان طاغی: بررسی نمایشنامه‌های در انتظار گودو و دست آخر

مطالعات زبان و ترجمه

مقاله 2، دوره 56، شماره 3، مهر 1402، صفحه 31-59   

نوع مقاله: مقالۀ پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/lts.2022.77187.1138

نویسندگان

رجبعلی عسکرزاده طرقبه^* ؛ مهدی قاسمی شاندیز

گروه زبان انگلیسی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

شاید بتوان گفت که هر سوژۀ اندیشنده‌ای به‌دنبال کشف معنای زندگی خویش است. انسان، در طی این مسیر پر‌فرازو‌نشیب و در تلاش برای یافتن پاسخی در باب چیستی زندگی، به عدم سازگاری درک خویش با داده‌های موجود در جهان واقف می‌شود. این عدم تجانس می‌تواند احساس پوچی و بی‌معنایی را برای فرد در مواجهه با جهان به‌ارمغان بیاورد. آلبر کامو، یکی از متفکران قرن بیستم، قائل به این نوع پوچی و بی‌معنایی است و آن‌را لازمۀ شروعی جدید می‌داند. از دیدگاه او، مقابلۀ ذهن محدود بشری با جهان ناشناخته و گاهاً غیر‌عقلانی، مسئلۀ پوچی را پدید می‌آورد. تنها راه طغیان علیه پوچی بنیادین هستی رسیدن به آزادی و خودآگاهی با گذر از مسیر همین پوچی است. این گذار می‌تواند دو نوع سوژه را شامل ‌شود: پوچ‌گرای منفعل و پوچ‌گرای فعال. پوچ‌گرای فعال با پذیرش تقدیر پوچ خود معنای زندگی‌اش را می‌سازد. هدف این مقاله بررسی مفهوم انسان طاغی در فلسفۀ کامو و چگونگی نمود آن در نمایشنامه‌های ساموئل بکت می‌باشد. ازاین‌رو، دو نمایشنامۀ او به نام‌های در انتظار گودو و دست آخر  انتخاب و از نظرگاه طغیان کامویی بررسی می‌شوند. یافته‌ها نشان‌دهندۀ خوانش جدیدی از انسان طاغی در‌این دو اثر است.   شخصیت‌های این آثار برخلاف فلسفۀ کامو، نه‌تنها توان خودکشی ندارند بلکه حتی برای خلق معنا در ادامۀ زندگی خویش دست به اقدامی نمی‌زنند.  آن‌ها به نوعی اختگی در کلام و ارتباط با دیگری مبتلا شده‌اند و با تعریفی که کامو از پوچی ارائه می‌دهد در تضاداند. آن‌ها تمام فرضیات فلسفی کامو دربارۀ پوچ‌گرای فعال را به نقیضه بدل می‌سازند.

کلیدواژه‌ها

آلبر کامو؛ انسان طاغی؛ پوچ‌گرای فعال و منفعل؛ در انتطار گودو؛ دست آخر

مراجع

ابودرهم، ن. (۱۳۹۷). ابسورد در تئاتر (ه. حسین‌زاده، مترجم). نگاه. (تاریخ نشر نسخه اصلی 2010)

احمدی، ب. (1383). سارتر که می‌نوشت. نشر مرکز.

اسلین، م. (۱۳۸۸). تئاتر ابزورد (م. کلانتری و م. وفایی، مترجمان). انتشارات کتاب آمه. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1969)

اسوندسن، ل. (1396). فلسفه ملال (ا. خاکباز، مترجم). نشر نو. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1999)

افخمی‌نیا، ف. (۱۳۹۴). بررسی اندیشه کامو از ورای افسانه سیزیف تا انسان طاغی (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه تبریز.

برنگی، س. (۱۳۹۲). بررسی بن‌مایه‌های اگزیستانسیالیستی نمایش‌نامه‌های ابزورد با تکیه بر آثار ساموئل بکت، اوژن یونسکو، هارولد پینتر (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

بکت، س. (1356). در انتظار گودو و دست آخر (ن. دریابندری، مترجم؛ جلد اول). انتشارات فرانکلین. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1953)

بکت، س. (۱۳۸۰). در ان‍ت‍ظار گ‍ودو/ س‍ام‍وئ‍ل‌ ب‍ک‍ت‌ و ی‍ک‌ م‍ق‍ال‍ه‌ ه‍م‍راه‌ (ع. ا. علیزاد، مترجم). ماکان. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1953)

جعفری لنگرودی، ن.(۱۳۹۲). بحران شناخت در در انتظار گودوی ساموئل بکت (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه گیلان.

رحیمیان شیرمرد، م. (1392). معمای تفسیر در آثار ساموئل بکت براساس رهیافت‌های تئودور آدورنو مبنی بر تفسیر هنری. کیمیای هنر، 6، 35-50.

رضایی، ق.، و صافیان، م، ج. (1392). مطالعه و تأملی بر رویکرد آلبر کامو به معنای زندگی. پژوهش ادبیات معاصر جهان، 18(2)، 63-77. https://doi.org/10.22059/jor.2013.52041

سرداری، ع. (۱۳۹۶). تاثیرات دو جنگ جهانی بر نمایشنامه‌های ساموئل بکت: در انتظار گودو و بازی آخر (پایان‌نامۀ منتشرنشدۀ کارشناسی ارشد). دانشگاه پیام نور.

عسکرزاده طرقبه، ر. (1398). نمایشنامه داستان باغ وحش: خوانشی مارکسیستی. مطالعات زبان و ترجمه، 52(4)، 113-131. https://doi.org/10.22067/lts.v52i3.73155

فارسیان، م.، و قادری، ف. (1398). بازتاب مفهوم مرگ در اندیشه آلبر کامو و صادق هدایت. مطالعات زبان و ترجمه، 52(3)، 101-120.  https://doi.org/10.22067/lts.v52i3.81443

فخرایی، ی. (1388). تعهد، آزادی و حقیقت در تئاتر اگزیستانسیالیستی. کتاب صحنه، 69، 26-35.

کامو، آ. (۱۳۷۴). انسان طاغی (م. ایرانی‌طلب، مترجم). نشر قطره. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1951)

کامو، آ. (۱۳۸۲). افسانۀ سیزیف (ع. صدوقی، م. ع. سپانلو و ا. افسری، مترجمان). نشر دنیای نو. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1942)

کرنستن، م. (۱۳۵۰). ژان پل سارتر (م. بزرگمهر، مترجم). نشر خوارزمی. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1962)

کمبر، ر. (1386). فلسفه کامو (خ. دیهیمی، مترجم). نشر نو. (تاریخ نشر نسخه اصلی 2001)

کیادربندسری، ع. (1393). اگزیستانسیالیسم. دانشنامه پژوهه پژوهشکده باقرالعلوم. http://pajoohe.ir/__a-37833.aspx

 گبانچی، ن. (1390). واکاوی مفهوم تئاتر پوچی اروپا در نمایشنامه‌های غلامحسین ساعدی. نقد ادبی، 16(4)، 105-126.  https://doi.org/20.1001.1.20080360.1390.4.16.8.5

مردانی نوکنده، م. ح. (1381). مبانی اگزیستانسیالیسم. نشریه کیهان فرهنگی، 195، 28-31.

ملکیان، م. (1394). در رهگذار باد و نگهبان لاله (جلد دوم). نگاه معاصر.

منصوری، ش. (1400). ساموئل بکت و ظهور شیءگرایی: هستی‌شناسی شیءگرا در نمایشنامه بازی بدون کلام. مطالعات زبان و ترجمه، 54(2)، 61-88. https://doi.org/10.22067/lts.v54i2.88644

نیچه، ف. و. (1352). چنین گفت زرتشت (د. آشوری، مترجم؛ ویراست 5). آگاه. (تاریخ نشر نسخه اصلی 1883)

 

Abudarham, N. (2018). Abserd dar teâtr [Absurd in theater] (Hosseinzadeh, H. Trans.). Negah (Original work published 2010)

Bair, D. (1990). Samuel Beckett: A biography. Simon and Schuster.

Beckett, S. (1953). En Attendant Godot [Waiting for Godot]. French & European Publications

Beckett, S. (1954). Endgame. Faber & Faber.

Camus, A. (1942). Le mythe de Sisyphe [The myth of Sisyphus]. Adam.

Camus, A. (1951). L'Homme révolté [The rebel]. Adam.

Camus, A., & Read, H. (1954). The rebel: With an introduction by Sir Herbert Read. Hamish Hamilton.

Crowell, S. (2004). Existentialism. Stanford Encyclopedia of Philosophy Archive. https://plato.stanford.edu/archives/sum2020/entries/existentialism/

Esslin, M. (1961). The theatre of the absurd. Doubleday & Co.

Fremstedal, R. (2016). Kierkegaard and Nietzsche: Despair and nihilism converge. In K. K. Mikalsen, E. Skjei, & A. Øfsti (Eds.), Modernity – Unity in diversity? Essays in honour of Helge Høibraaten (pp. 455-477). Novus Press.

Gapanchi, N. (2010). Vâkâvi-e mafhum-e teâtr-e puchi dar nâmâyeshnâmehâye gholam hosein sâedi [An analysis of the dramatic elements of theater of the absurd in Gholam Hossein Saedi’s plays]. Literary Criticism, 16(4), 105-126. https://doi.org/20.1001.1.20080360.1390.4.16.8.5

Hall, H. G. (1960). Aspects of the absurd. Yale French Studies, 25, 26-32. https://doi.org/10.2307/2928897

Kamber, R. (2006). Falsâfey-e kâmo [On Camus’ philosophy] (Kh. Deihimi, Trans.). No (Original work published 2001)

Kierkegaard, S. (1943). Fear and trembling (W. Lowrie, Trans.). Everyman.

Mansouri, S. (2021). Sâmuel beckett va zohur sheygârâi: Hâstishenâsi sheygârâ dar namâyeshnâme bâzi bedune kalam [Samuel Beckett and the dawn of object-oriented ontology in Act Without Words]. Language and Translation Studies, 54(2), 61-88. https://doi.org/10.22067/lts.v54i2.88644

Mardani Nokandeh, M. H. (2002). Mabâni egzistânsiâlisem [Fundamentals of existentialism]. Keyhan Farhangi, 195, 28-31.

Nietzsche, F.W. (1967). The will to power (W. Kaufmann, & R. J. Hollingdale, Trans.). Vintage Books. (Original work published 1901)

Rezaei, G., & Safian, M. J. (2013). Motaleh va tamoli bar ruykard âlber kamo be manây-e zendegi [The study of Albert Camus’ approach to the meaning of life]. Research in Contemporary World literature, 18(2), 63-77. https:// doi.org/ 10.22059/ jor.2013.52041

Thomas, T. M. (2014). A study of Samuel Beckett’s plays in relation to the theatre of the absurd (Unpublished doctoral dissertation). University of Calicut.