بازشناسی جایگاه قاعده فقهی اهم و مهم در برنامه‌ها و طرحهای شهری

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 آذر 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2022.78606.1439

نویسنده

اصغر مولائی

دانشگاه هنر اسلامی تبریز

چکیده

قاعده اهم و مهم، یکی از مهمترین قواعد فقهی در فقه شیعه است که به هنگام وجود تزاحم بین دو قاعده، مطرح می­شود. بطوریکه اولویت با اهم و انتخاب امورات اهم بر موضوعات مهم ارجح­تر است. در شهرسازی و مدیریت شهری مواردی از تزاحم وجود دارد که از جمله در تزاحم بین احداث پروژه­های عمومی با منافع افراد مانند حقوق مالکانه خصوصی است. از این رو هدف این پژوهش، تبیین جایگاه قاعده فقهی اهم و مهم در شهرسازی و مدیریت شهری است که با روش پژوهش تحلیل محتوای متون و استدلال منطقی با رویکرد کیفی و میان­رشته ای انجام شده است. قاعده فقهی اهم و مهم در تزاحم­های شهرسازی بیانگر تقدم مصلحت اجتماع بر منفعت فرد است. این تقدم مصلحت اجتماع با شرط اخروی، دینی، دنیوی بودن، اجتماعی و عمومی بودن نزدیکی به مقاصد شریعت مانند عدل و احسان است. همچنین در اولویت اهم بر مهم در شهرسازی، توجه بر الگوی برنامه­ریزی و طراحی حائز اهمیت است بطوریکه اولا از طرحهای صرفا فنی و کالبدی و اقتصادی پرهیز شود و به حداقل رساندن میزان تملک املاک خصوصی، ضمن تلاش برای عدالت و رضایت همه عوامل ذی مدخل و ذی نفعان ضروری است. در این راستا توجه بر تمامی الزاامات شهرسازی اسلامی اعم از مشارکت تمامی ذی مدخلان و ذی نفعان و توجه بر حق­ الله و حق النّاس ضرروی است.

کلیدواژه‌ها

قاعده اهم و مهم؛ فقه شهرسازی اسلامی؛ حقوق مالکانه؛ ضرر عمومی؛ مصلحت اجتماع

مراجع