بررسی انتقادی نظریه « تکلیف و حق مالی ذمّی» بودن شرط فعل مالی

فقه و اصول

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 17 دی 1401  

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jfiqh.2023.78359.1427

نویسنده

اسفندیار صفری

استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه بین المللی اهل بیت علیهم السلام تهران و مدرس مدعو گروه حقوق دانشگاه شاهد تهران

چکیده

در پاسخ به این پرسش که اثر ماهوی شرط فعل مالی و ضمانت اجرای تخلف از آن چیست، اختلاف نظر است. بعضی از نویسندگان نامدار معاصر، برخلاف مشهور فقیهان و ظاهر مواد باب شروط قانون مدنی ایران معتقدند: شرط فعل مالی به محض انشاء، همچون شرط نتیجه، موجب ثبوت ملکیت به نفع مشروط له در ذمه مشروط علیه می شود؛ بنابراین در چنین شرط فعل هایی، خیار تخلف از شرط فعل، هیچ وقت محقق نمی شود. از این دیدگاه به عنوان نظریه«تکلیف و حق مالی ذمی» بودن شرط فعل مالی تعبیر شده و علّامه حلی و محقق طباطبایی یزدی نیز موافق این نظریه قلمداد شده اند. برای اثبات این نظریه به تفسیر قصد طرفین، ذوق عرفی و سبب دین بودن التزام و تعهد استناد شده است. در این نوشتار پس از تبیین نظریه مذکور و نشان دادن آثار کاربردی آن، با بیان اشکالات هشت گانه ، نظریه مذکور نقد شده و عدم صحت انتساب آن به دو فقیه یاد شده نیز اثبات گشته است.

کلیدواژه‌ها

تکلیف؛ حق؛ ذمه؛ ملک؛ شرط فعل