The Reasons of Ambiguity in Classifying the Intelligibles among Muslim Philosophers

جستارهایی در فلسفه و کلام

Volume 53, Issue 2 - Serial Number 107, January 2022, Pages 31-47   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/epk.2022.78001.1155

Author

mohammad bonyani^*

Bu-Ali Sina University

Abstract

The classification of the universals and the intelligibles is one of the main philosophical topics that plays a fundamental role in organizing other philosophical issues. The words and views of Muslim philosophers in the classification of the intelligibles have been subject to many conflicts and ambiguities. As long as the underlying factors of ambiguity are not clarified, it is not possible to achieve a proper classification of universals and general concepts. Here we can name the causes such as the lack of terminology, the ambiguity of the relationship between the primary intelligible and the secondary intelligible, the confusion of areas when classifying the intelligibles, tying the classification of concepts to philosophical theories, and the ambiguity of the relationship between existence and quiddity. By carefully examining the causes of ambiguity and their epistemological implications, it can be realized that the philosophical secondary intelligible and the logical secondary intelligible cannot be categorized in a same classification, and in the classification of the intelligibles, the way the concept refers to the referent should be the criterion of division, not the way the concept is formed and abstracted; due to its inclusiveness, existence should not be classified beside essence, but should be defined according to the ontological primacy of existence over essence. By placing the concept of existence and reality as the source of division, a new classification can be proposed that is free from the current problems and ambiguities.

Keywords

primary intelligible; philosophical secondary intelligible; logical secondary intelligible; universals

References

ابراهیمی دینانی، غلام حسین، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، ج2، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‌، تهران، 1380.

اسماعیلی، مسعود، «مفاهیم فلسفی از دیدگاه سهروردی»، پژوهش‌های فلسفی – کلامی، دوره 13، 1390، ش2، صص5-31.

 اسماعیلی، مسعود، «معقول ثانی فلسفی در فلسفه صدرالمتألهین»، مجله ذهن، 1388 ، ش40، صص17-54.

بنیانی، محمد، حکمت برین(از بیتوتگی در فلسفه تا منزل‌گزینی در حکمت)، انتشارات نگاه معاصر، تهران، 1400.

بهمنیار بن مرزبان، التحصیل، مصحح: مرتضی مطهری، دانشگاه تهران، تهران، 1375.

جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، ج1، چاپ دوم، اسراء، قم، 1382.

حسینی، سید احمد، و مریم تبریزی، «دیدگاه ابن سینا درباره مفاهیم فلسفی؛ معقول اول یا ثانی»، دو فصلنامه فلسفه، 1399، شماره2، صص23-42.

دشتکی، منصور بن محمد، إشراق هیاکل النور لکشف ظلمات شواکل الغرور، مصحح: علی اوجبی، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، تهران، 1382.

سبزواری، هادی بن مهدی، شـرح المنظومـة، بـه اهتمام عبدالجواد فلاطـوری و مهـدی محقـق و مقدمـۀ انگلیسی توشیهیکو ایزوتسو، دانشگاه تهران، تهران، 1367.

سهروردی، یحی بن حبش، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، مصحح: هانری کربن و نجفقلی حبیبی و سید حسین نصر، نشر وزارت فرهنگ و آموزش عالی، تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران، 1372.

شریف، زهرا، «معقولات و انواع آن در فلسفه فارابی»، مجله ذهن، ش 40، زمستان 1388، صص135-162.

شریف، زهرا، و محسن جوادی، «معقول ثانی فلسفی در فلسفه مشایی- اشراقی(از خواجه نصیر تا میرداماد)»، معرفت فلسفی، 1388، صص37-79.

شیرازی، صدرالدین محمد، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، 9جلد، دار احیاء التراث، بیروت، 1981م.

 شیرازی، صدرالدین محمد، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، 1360.

شیرازی، صدرالدین محمد، الحاشیة علی الهیات الشفاء، انتشارات بیدار، قم، بیتا.

طباطبایی، سید محمد حسین، نهایة الحکمة، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، 1416ق.

طباطبایی، سید محمد حسین، بدایة الحکمة، مؤسسة النشر الإسلامی، قم، بی‌تا.

عباسی، محمد باقر، و علی رحیمی، «معقولات فلسفی از منظر صدر الدین دشتکی»، فصلنامه اندیشه دینی، دوره 19، ش71، 1398، صص93-114.

غفاری قره باغ، سید احمد، «علیت؛ معقول اول یا ثانی؟»، معرفت فلسفی، 1385، شماره 1، صص115-137.

فارابی، ابونصر، آراء أهل المدینة الفاضلة و مضاداتها، نشر دار و مکتبة الهلال، بیروت، 1995م.

 فارابی، ابونصر، کتاب الحروف، مصحح: محسن مهدی، دارالمشرق، بیروت، 1970م.

فنایی اشکوری، محمد، معقول ثانی، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، 1375.

قوشجی، علاءالدین علی بن محمد، شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح و تحقیق محمد حسین زارعی رضایی، انتشارات رائد، قم، 1393.

کشفی، عبدالرسول، و محمد بنیانی، «بررسی معانی گوناگون اصالت وجود و اعتباریت ماهیت در نظام حکمت صدرایی»، دوره 1، ش1، 1391، صص45-56.

لوکری، فضل بن محمد، بیان الحق بضمان الصدق، مصحح: ابراهیم دیباجی، مؤسسه بین‌المللی اندیشه و تمدن اسلامی مالزی (ایستاک)، تهران، 1373.

میر داماد، محمد باقر بن محمد، تقویم الإیمان و شرحه، شارح: علوی عاملی، احمد بن زین العابدین، حاشیه: نوری، علی بن جمشید، تحقیق علی اوجبی، مرکز پژوهشی میراث مکتوب، تهران، 1376.

میرداماد، مصنفات میرداماد، گردآورنده عبدالله نورانی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران، 1381.

مصباح، محمد تقی، آموزش فلسفه، ج1، سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، 1366.

نبویان، سید محمد مهدی، جستارهایی در فلسفه اسلامی(مشتمل بر آراء اختصاصی آیت الله فیاضی)، حکمت اسلامی، قم، 1395.

نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، تجرید الاعتقاد، محقق محمد جواد حسینی جلالی، مکتب الإعلام الإسلامی. مرکز النشر، تهران، 1407ق.

 نصیر الدین طوسی، محمد بن محمد، تلخیص المحصل، دارالاضواء، بیروت،  1405ق.