اثر دما و تنش خشکی بر ویژگی های جوانه زنی و دماهای کاردینال علف هرز مهاجم شمعدانی وحشی ( Geranium robertianum)

پژوهش های حفاظت گیاهان ایران

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 بهمن 1401   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jpp.2023.78579.1103

نویسندگان

عبدالله جلیلی¹؛ اﺑﺮاهیم اﯾﺰدی درﺑﻨﺪی^{* 2}؛ مهدی راستگو³؛ اسماعیل ابراهیمی⁴

¹دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

²داﻧﺸﮕﺎه ﻓﺮدوﺳﯽ ﻣﺸﻬﺪ

³دانشگاه فردوسی مشهد

⁴سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی

چکیده

به منظور بررسی تاثیر دما و تنش خشکی بر جوانه‌زنی بذر علف‌هرز شمعدانی وحشی (Geranium robertianum) آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 8 سطح دمای ثابت (5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 درجه سانتی گراد) و 6 سطح تنش خشکی (0 ،2/0-، 4/0-، 6/0-، 8/0-، 1- مگاپاسکال) در 4 تکرار انجام شد. برای اعمال تنش خشکی از پلی اتیلن گلایکول 6000 استفاده شد. در این آزمایش، از پتری‌دیش‌های حاوی کاغذ صافی واتمن با قطر 7 سانتی‌متر استفاده و در هر پتری 25 بذر قرار گرفت. سپس پتری‌دیش‌ها در ژرمیناتور در معرض تیمارهای دمایی ذکر شده و رژیم روشنایی (14 ساعت روشنایی 250 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه) قرار گرفتند. برای تحلیل نتایج آزمایش از شاخص‌هایی مانند درصد، سرعت جوانه‌زنی و مدت زمان رسیدن به 50 درصد جوانه‌زنی استفاده شد. برای تعیین دمای کاردینال از مدل رگرسیونی دندانه‌ای استفاده شد. نتایج نشان داد که شمعدانی وحشی در دمای ثابت 20 درجه سانتی-گراد دارای بیشترین درصد (98 درصد) و سرعت جوانه‌زنی (019/6 بذر در روز) در شرایط بدون تنش (پتانسیل آب صفر) بود. همچنین در دماهای 35 و 40 درجه سانتی‌گراد جوانه‌زنی متوقف شد. مدل رگرسیونی سه پارامتره از دقت خوبی جهت توصیف روند درصد جوانه‌زنی تجمعی شمعدانی برخوردار بود. بر اساس نتایج آزمایش با افزایش تنش خشکی (تا 8/0- مگاپاسکال)، درصد و سرعت جوانه‌زنی به طور معنی داری کاهش و در 1- مگاپاسکال، جوانه‌زنی متوقف شد. در پتانسیل صفر (شرایط بدون تنش) دمای کمینه، بهینه اول، بهینه دوم و بیشینه به ترتیب 12/1، 83/18، 76/22 و 09/35 درجه سانتی‌گراد تعیین شد و با افزایش پتانسیل اسمزی تا 8/0- مگاپاسکال، دمای کمینه از 12/1 به 96/4 درجه سانتی‌گراد، دماهای بهینه اول از 83/18 تا 76/22 درجه سانتی‌گراد و دماهای بهینه دوم از 51/10 تا 63/20 درجه سانتی‌گراد و دمای بیشینه از 09/35 به 48/34 درجه سانتی‌گراد تغییر یافت. با توجه به نتایج آزمایش، جوانه زنی شمعدانی وحشی در محدوده های دمایی 17 تا 22 درجه سانتی گراد متحمل به تنش های خشکی متوسط (6/0- مگاپاسکال) می باشد. به طور کلی، با توجه با پایین بودن دمای کمینه، احتمال جوانه‌زنی و طغیان این علف هرز در فصول سردتر، بیشتر خواهد بود و با توجه به پاسخ آن به تنش خشکی، می توان با افزایش تنش خشکی در موقع کاشت، جوانه زنی این علف هرز را به تأخیر انداخت.

کلیدواژه‌ها

دمای بهینه؛ سرعت جوانه زنی؛ مدل دندانه‌ای

مراجع