دگرگونی شخصیت‌ها در ترجمه بینانشانه ای مورد مطالعه:اقتباس سینمایی «پل خواب» از رمان «جنایت و مکافات» در دو پیکره‌ی زبان فارسی و فرانسه

پژوهش های زبان و ترجمه فرانسه

مقاله 1، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 10، شهریور 1402   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/rltf.2023.80313.1072

نویسندگان

سیاوش گلشیری^{* 1}؛ حمیدرضا شعیری²؛ بهمن نامور مطلق³

¹دانشجوی دکتری پژوهش هنر، گروه تخصصی هنر، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران

²استاد دانشگاه تربیت مدرس

³دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

یاکوبسن با دسته ‏بندی ترجمه به سه نوع درون‏ زبانی، بین ‏زبانی و بینانشانه ‏ای، اقتباس را نوعی ترجمۀ‏ بینانشانه‏ ای در نظر می‏ گیرد. اکو نیز ترجمۀ بینانشانه‏ ای را نمونه‏ ای از تفسیر می‏ داند؛ بدین معنا که اقتباس ‏کننده معنایی را که خود در رمان احساس کرده، به نظام تصویر (فیلم) تبدیل و به این ترتیب خود به نوعی تفسیرگر بدل می ‏شود. از این‏ رو ترجمۀ بینانشانه ‏ای را می‏توان نوعی تفسیر دانست. هدف از این نوشتار بررسی ترجمۀ بینا‏نشانه ‏ای شخصیت‏ های رمان جنایت و مکافات (داستایفسکی، 1866)، به‌عنوان یکی از پربسامدترین داستان‏ های اقتباس‏ شده در سینما، و فیلم سینمایی «پل‏ خواب» (براهنی، 1393) از منظر دگرگونی شخصیت‏ هاست تا تفسیر انتقادی اقتباس ‏کننده از منبع اقتباس، نشان داده شود. نخستین ‏بار ویکتور درِلی در سال 1884 رمان جنایت و مکافات را از روسی به فرانسه ترجمه کرد و از آن زمان تاکنون، رمان مذکور به لحاظ ساختار و محتوا مورد توجه بسیاری از منتقدان ادبی فرانسه بوده است. مسئلۀ‏ اصلی این پژوهش شامل بررسی تغییرات شکل‌گرفته از یک پیوستار (رمان) به پیوستار دیگر (فیلم)، صرفاً از منظر ویژگی‏ های شخصیتی است. قیاسِ ویژگی‏ شخصیتی کاراکترها، دگردیسی آن‏ها و بررسی مراحل سیر قهرمان در هر دو اثر نشان می‏ دهد، تفسیر اقتباس‏ کننده از رمان، علاوه بر تغییر ماهیت شخصیت ‏ها، تغییرات دیگری را نیز به همراه دارد که این تغییرات حاصل نظام‏ های انتظاراتی و بافت اجتماعی داستانِ جدید بوده است و به نوبۀ‏ خود، برآمده از نیت اقتباس ‏کننده و دیدگاه منتقدانۀ او‏ به زمانۀ‏ خویش است.

کلیدواژه‌ها

تفسیر؛ ترجمه‌ بینانشانه‌ای؛ اقتباس؛ جنایت و مکافات؛ پل خواب

مراجع