اشراف چندگانه در ساختار کافت در زبان‌های فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی

زبانشناسی و گویش های خراسان

دوره 14، شماره 4 - شماره پیاپی 29، اسفند 1401   

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jlkd.2023.79226.1131

نویسندگان

سید مهدی ساداتی نوش آبادی¹؛ نرجس بانو صبوری^{* 2}

¹دکتری زبان شناسی دانشگاه پیام نور، تهران

²دانشیار زبان‏شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

در این پژوهش، ساختار کافت در دو زبان ایرانی پیش از اسلام؛ زبان فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی با استفاده از رویکرد ادغام متقارن و اشراف چندگانه تحلیل و بررسی می‌شود. بدین منظور، نخست ساختار کافت و ویژگی‌های آن معرفی می‏شود و سپس به بررسی کافت در زبان فارسی باستان و فارسی میانۀ زردشتی بر اساس رویکرد چیتکو (ب 2011 و 2012) پرداخته می‏شود. بر اساس این پژوهش، بررسی نمونه‌های زبانی جمع‌آوری شده از زبان فارسی باستان که دارای ساختار کافت هستند، نشان می‌دهد که نوع حذف ساختاری مشاهده‌شده در این زبان با تعریف کافت متفاوت است. در ساختار کافت وجود دو هم‌پایه در جمله لازم است اما در نمونه‌های زبانی یافت‏شده از فارسی باستان، شاهد وجود یک جمله هستیم که در آن قلب نحوی مشاهده می‌شود به‌گونه‌ای که ساختاری که حذف سازه در داخل آن انجام‌ شده است، خود یک سازۀ واحد (گروه اسمی مفعول) است. بررسی نمونه‏های زبانی از فارسی میانۀ زردشتی که دارای ساختار کافت هستند، نشان‏دهندۀ این است که یکسان بودن زمان، جهت، نمود فعل و همچنین فعل واژگانی در همپایه‌ها در ساختار کافت و عدم امکان وجود ارزش‌های مختلف برای این مشخصه‌ها در هم‌‍ پایه‌ها می‌تواند دلیلی بر ادغام متقارن هستۀ زمان، هستۀ نمود، هستۀ فعلی کوچک و هستۀ فعل واژگانی و اشتراک آن‌ها بین هم‌پایه‌ها در ساختار کافت در زبان فارسی میانه باشد.

کلیدواژه‌ها

کافت؛ ادغام متقارن؛ اشراف چندگانه؛ فارسی باستان؛ فارسی میانۀ زردشتی

مراجع