The Issues Related to Knowledge in Mullā Sadrā's Three Philosophical Evolutions

جستارهایی در فلسفه و کلام

Volume 55, Issue 1 - Serial Number 110, August 2023, Pages 35-55   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/epk.2023.80735.1204

Author

Ali Babaei^*

Department of Islamic Philosophy and Theology, University of Tabriz

Abstract

This article seeks to show the changes in issues related to knowledge based on Mullā Sadrā's three philosophical evolutions and graded approaches: the quidditative view, the ontological primacy of the existence in the graded unity framework, and the ontological primacy of the existence in the individual unity framework. The main question is, what changes have happened in the problems related to knowledge according to the three mentioned Sadrian tendencies? In this article, we have examined four such issues: "the truth of abstraction", "the way of subsistence of forms in the soul", "the unification or non-unification of the intellect with the intelligible", and "the knowledge of material beings". The result is that these issues are differently dealt with in each of the three approaches; For example, in the first approach, abstraction is in the form of "losing material accidents" in order for the perception to occur, while according to the second approach, abstraction is manifested as "the soul's journey in its existential degrees" and in the third approach, either it is not raised at all or can be discussed as "the soul's journey in its existential manifestations". The way of subsistence of forms in the soul according to the first approach is a kind of subsistence of inherence, and according to the second and third is subsistence of issuing and subsistence of manifesting respectively. The unification of the intellect with the intelligible has no place in the first Sadrian framework, but it is proved in the second approach as the unification of the knower and the known, and in the third, the unification is promoted to absolute unity. Regarding the knowledge of material entities, in the first approach, material entities do not have knowledge of themselves, nor knowledge of others, nor are they objects of knowledge; while according to the second and third frameworks and with the support of principles such as the concomitance of knowledge and existence, the predication of the "true reality" (ḥaqīqa) and the "intangible reality" (raqīqa), the fact that the divisions of existence are its very gradations, and the principle of simple truth, they both know themselves and others, and are objects of knowledge.

Keywords

Three Ṣadrā's philosophical evolutions; primacy of quiddity; primacy of the existence in the graded unity framework; primacy of the existence in the individual unity framework; Mullā Ṣadrā

References

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. الإشارات و التنبیهات. قم: ب‍وس‍ت‍ان‌ ک‍ت‍اب، 1381.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. الإلهیات من کتاب الشفاء. تحقیق: علامه حسن‌زاده آملی. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1376.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. الشفاء فی المنطق (کتاب المقولات). تحقیق: ابراهیم مدکور و همکاران، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی‌نجفی، 1404ق.

ابن‌سینا، حسین بن عبدالله. المبدأ و المعاد. تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران ـ دانشگاه مک گیل، 1363.

آشتیانی، جلال‌الدین. شرح بر زاد المسافر. قم: بوستان کتاب، 1381.

آشتیانی، جلال‌الدین. هستی از نظر فلسفه و عرفان. قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم، 1376.

بابایی، علی. «حق‌تعالی تنها جوهر هستی سیر تحول جوهر و عرض بر مبنای سه مرتبۀ سیر فلسفی ملاصدرا». اندیشۀ دینی، ش. 75 (1399): 1-20.

بابایی، علی و سیدمختار موسوی. «سه مرتبۀ حرکت بر مبنای سه سیر فلسفی ملاصدرا: حرکت طبیعی، حرکت جوهری، تجدد امثال». پژوهش‌های فلسفی، ش. 38 (1401) : 119-153.

بابایی، علی و سیدمختار موسوی. «مسئلۀ «زمان» در سه مرتبۀ سیر فلسفی صدرالمتألهین». معرفت فلسفی، پیاپی 73، ش. 1، (1400): 49-64.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، ج 1، 1382.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، ج 17، 1395.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، ج 19، 1394.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، ج 19، 1396.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، ج 4، 1382.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم. قم: نشر اسراء، ج18، 1396.

حسن‌زاده آملی، حسن. شرح فارسی الأسفار الأربعة. قم: بوستان کتاب، 1387.

رفیعی قزوینی، ابوالحسن. مجموعه رسائل و مقالات فلسفی علامه رفیعی قزوینی. تهران: الزهرا (س)، 1367.

زنوزی، عبدالله بن بیرمقلی بابا خان. لمعات الهیه. تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران، 1381.

زنوزی، عبدالله بن بیرمقلی بابا خان. انوار جلیه در کشف اسرار حقیقت علویه. تهران: امیرکبیر، 1371.

طوسی، خواجه نصیرالدین. الشفاء فی المنطق (کتاب المقولات). قم: کتابخانۀ عمومی حضرت آیت‌الله‌العظمی مرعشی‌نجفی (ره)، 1404.

طوسی، خواجه نصیرالدین. شرح الإشارات و التنبیهات. قم: بوستان کتاب، 1386.

عبودیت، عبدالرسول. درآمدی بر نظام حکمت صدرایی. تهران: سمت، ج 2، 1386.

قاسمیان، رضا. «بررسی تطبیقی قیام صورت‌های ادراکی به قوۀ مدرکه در نظر ابن‌سینا و ملاصدرا». آیین حکمت، ش. 27، (بهار 1395): 109-136.

 مصباح، محمدتقی. آموزش فلسفه. تهران: معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، 1366.

مطهری، مرتضی. شرح منظومه مختصر (مجموعه آثار استاد شهید مطهری)، تهران: صدرا، ج8، 1376.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. اتحاد العاقل و المعقول (مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین). تهران: حکمت، 1375.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة المصطفوی، 1368.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. ترجمۀ مبدأ و معاد. محقق: محمد ذبیحی. قم: دانشگاه قم، انتشارات اشراق. 1380.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. تفسیر القرآن الکریم. قم: بیدار، 1366.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. رسالة فی القضاء و القدر (الرسائل). قم: مکتبة المصطفوی، بی‌تا.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. شرح أصول الکافی. وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1366.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. عرشیه. اصفهان: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، 1341.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. مفاتیح الغیب. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی، انجمن اسلامی حکمت و فلسفۀ ایران، 1363.

ملک‌شاهی، حسن. ترجمۀ اشارات و تنبیهات. تهران: صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، انتشارات سروش، 1392.