Evaluating the Possibility of Establishing a Revelational Philosophy based on the Principles of Transcendent Philosophy

جستارهایی در فلسفه و کلام

Volume 55, Issue 1 - Serial Number 110, August 2023, Pages 73-93   

Document Type: Original Article

DOI: 10.22067/epk.2023.81093.1215

Authors

Amir Rastin Toroghi^{* 1}; Vahideh Fakhar Noghani²

¹Islamic Philosophy, Islamic Theology, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

²Assistant professor, Ferdowsi University of Mashhad

Abstract

The deep connection between revelatory and philosophical propositions has been accepted by Muslim philosophers; however, there has not been much consensus regarding the adoption of revelatory propositions derived from prophetic intuition as a philosophical criterion for measuring the truth of other propositions, as well as a valid source for producing propositions and using them as premises of the philosophical argument. Considering Mullā Sadrā's attempt to use revelational statements in his transcendent system of philosophy, the present research has dealt with this important concern with an analytical-argumentative method. The results will show that not only is it possible to benefit from revelatory intuition and propositions derived from it in the process of philosophizing but also, according to some of Sadrian principles such as "the ontological primacy of existence", "restriction of knowledge of the truth of existence to intuition", "the primacy of presential knowledge in the Transcendent philosophy" and "the epistemological validity of revelatory statements as infallible intuitions", it is possible to provide a rational mechanism for the establishment of a philosophical system based on revelatory statements. The establishment of such a system of philosophy, which can be called "revelational philosophy", will bring about remarkable achievements for the Islamic intellectual tradition including diversity in methods of philosophizing, providing a new approach in the harmony of reason and revelation, expansion and diversity in philosophical issues and providing a suitable ground for the realization of a comparative philosophy of religion and the transcendent philosophy of religion.

Keywords

revelational philosophy; revelatory propositions; prophetic intuition; Transcendent philosophy; Mullā Sadrā

References

قرآن کریم

ابن‌عربی، محمد بن علی. الفتوحات المکیة. بیروت: دار الصادر، بی‌تا.

ابن‌سینا، محمد ‌بن عبدالله. شرح الإشارات و التنبیهات للطوسی(مع المحاکمات). قم: دفتر نشر الکتاب، 1403ق.

جوادی آملی، عبدالله. رحیق مختوم: شرح حکمت متعالیه. تحقیق: حمید پارسانیا. چ3، قم: اسراء، 1386.

جوادی آملی، عبدالله. عین نضاخ: تحریر تمهید القواعد [ابن‌ترکه]. تحقیق و تنظیم: حمید پارسانیا. ویرایش: علی اسلامی. چ3، قم: اسراء، 1387.

جوادی آملی، عبدالله. معرفت‏شناسی در قرآن. تحقیق: حمید پارسانیا. چ3، قم: اسراء، 1384.

جوادی آملی، عبدالله. منزلت عقل در هندسۀ معرفت دینی. تحقیق: احمد واعظی. ویراستاری: حسین شفیعی. قم: اسراء، 1389.

 راستین، امیر و سیدمرتضی حسینی شاهرودی. «تعیین موضوع فروعات اصالت وجود و بررسی میزان ابتکاری بودن آن‌ها در نگاه علامه طباطبایی(ره)». آینۀ معرفت 17، ش. 4 (1396): 25-42.

سوزنچی، حسین. «امکان علم دینی؛ بحثی در چالش‌های فلسفی اسلامی‌سازی علوم انسانی». معرفت فرهنگی اجتماعی، ش. 4 (1389): 31-60.

سهروردی، یحیی بن حبش. حکمة الإشراق، شارح: قطب‌الدین رازی. تعلیقه‌نویس: ملاصدرا. تصحیح: نجفقلی حبیبی و حسین ضیایی. تهران: بنیاد حکمت صدرا، 1392.

‌‌‌‌ سهروردی، یحیی بن حبش. مجموعه مصنفات شیخ اشراق. تصحیح: هانری کربن، نجفقلی حبیبی و سیدحسین نصر. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1372.

صلواتی، عبدالله. «تعیّن معرفتی فلسفۀ ملاصدرا و نقد دو دیدگاه». حکمت و فلسفه 11، ش. 2 (1394): 21-26.

طباطبایی، سیدمحمد حسین. بدایة الحکمة. تحقیق: عباس‌علی زارعی. چ28، قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1391.

‌‌ طباطبایی، سیدمحمد حسین. نهایة الحکمة. تصحیح و تعلیق: غلامرضا فیاضی. چ3، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، 1385.

عاشورپور چمندانی، ریحانه. تحلیل و تبیین روش‌شناسی صدرالمتألهین در اسـتفاده از آیات و روایات. چ1، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1392.

عبودیت، عبدالرسول. درآمدی به نظام حکمت صدرایی. چ5، تهران: سمت، 1392.

عمادزاده، حسین و مهدی ذاکری. «بررسی اعتبار شهود عرفانی در معرفت‌شناسی حکمت متعالیه». خردنامۀ صدرا، ش. 101 (1399): 47-60.

فناری، شمس‌الدین محمد. مصباح الأنس ببین المعقول و المشهود. تصحیح: عاصم ابراهیم الکیالی. بیروت: دارالکتب العلمیه، 1388.

قیصری، داود. شرح فصوص الحکم. تصحیح: سیدجلال‌الدین آشتیانی. تهران: انتشارات علم و فرهنگ، 1370.

گریفیث، پول. «فلسفۀ تطبیقی دین». ترجمه: بهروز حدادی. هفت آسمان، ش. 3 و 4 (1378): 65-67.

مصباح یزدی، محمدتقی. تعلیقة علی نهایة الحکمة. چ1، قم: مؤسسۀ در راه حق، 1405ق.

مظفر، محمدرضا. منطق مظفر. چ 18، قم: اسماعیلیان، 1387.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. الرسائل. قم: مکتبة المصطفوی، بی‌تا.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعة (الأسفار). چ5، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1419ق.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. المبدأ و المعاد. مقدمه و تصحیح: سیدجلال‌الدین آشتیانی. چ4، قم: مؤسسۀ بوستان کتاب، 1387.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. المظاهر الإلهیة فی اسرار العلوم الکمالیة. تصحیح، تحقیق و مقدمه: سیدمحمد خامنهای. چ2، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1391.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. إیقاظ النائمین. تصحیح و تقدیم: محسن مؤیدی. مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، تهران، 1361.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. تفسیر القرآن الکریم. تحقیق: محمد خواجوی. قم: بیدار، 1366.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. رسالة فی الحدوث (حدوث العالم). تحقیق: حسین موسویان. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1378.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم، رسالۀ سه اصل. تصحیح: سیدحسین نصر. تهران: دانشگاه تهران، 1340.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. سه رسالۀ فلسفی. مقدمه و تحصیح و تحقیق: سیدجلال‌الدین آشتیانی. چ4، قم: بوستان کتاب، 1388.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. شرح أصول الکافی. تصحیح: محمد خواجوی. محشی: علی بن جمشید نوری. تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)، 1366.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. شرح و تعلیقۀ صدرالمتالهین بر الهیات شفا. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، 1382.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. شرح الهدایة الأثیریة. نویسندۀ متن اصلی: مفضل بن عمر اثیرالدین ابهری. تصحیح: محمدمصطفی فولادکار. بیروت: مؤسسة التاریخ العربی، 1422ق.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة. تصحیح و تقدیم: سیدجلال‌الدین آشتیانی. چ5، قم: بوستان کتاب، 1388.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. عرشیه. تصحیح و ترجمه: غلامحسین آهنی. اصفهان: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، 1341.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. کسر اصنام الجاهلیة. تصحیح: محسن جهانگیری. تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، ۱۳۸۱.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. مجموعه رسائل فلسفی صدرالمتألهین. تصحیح: حامد ناجی اصفهانی. تهران: حکمت، ۱۳۷۵.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. مجموعه رسائل فلسفی. تحقیق: سعید نظری توکلی، علی‌اصغرجعفری، مهدی دهباشی و کاظم مدیرشانهچی. زیر نظر آیت‌الله سیدمحمد خامنهای. چ1، تهران، بنیاد حکمت صدرا، 1389.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. مفاتیح الغیب. تصحیح و مقدمه: محمد خواجوی. محشی: علی بن جمشید نوری. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی و انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران، 1363.

ملاصدرا، محمد بن ابراهیم. المشاعر. ویرایش: هانری کربن. چ2، تهران: کتابخانۀ طهوری، 1363.

یزدان‌پناه، سیدیدالله. حکمت اشراق: گزارش، شرح و سنجش دستگاه فلسفی شیخ شهاب‌الدین سهروردی. تحقیق و نگارش: مهدی علی‌پور. تهران: سمت، تهران، 1389.