بازسازی معنایی درک معلمان زن شاغل از شغلشان در شهر بابل

علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد

مقاله 4، دوره 20، شماره 1 - شماره پیاپی 43، فروردین 1402، صفحه 152-111   

نوع مقاله: پژوهشی -مطالعه موردی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/social.2023.76885.1179

نویسندگان

حسین قدرتی^{* 1}؛ شفیعه قدرتی²؛ هدی رضایی روشن³

¹دانشیار جامعه‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

²استادیار جمعیت‌شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

³دکتری تخصصی جامعه‌شناسی اقتصاد و توسعه، دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

چکیده

منابع انسانى از عوامل اساسى در هر سازمان است. این موضوع در آموزش ‌و‌ پرورش اهمیت بیشترى دارد؛ زیرا این نهاد پرورش‌دهنده منابع انسانى ماهر براى هر سازمانى است؛ بنابراین آموزش‌ و ‌پرورش به افرادى علاقه‌مند براى اثربخشی بیشتر در سیستم تعلیم‌ و ‌تربیت نیازمند است. جامعه‌ای که پیشرفت می‌خواهد و خواستار توسعة کشور، صنعت و فناوری است و نمی‌خواهد از جوامع دیگر عقب بماند، چاره‌ای جز توجه به اقشار شغلی مختلف جامعه به‌خصوص معلمان ندارد؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، بازسازی درک معنایی زنان معلم از شغل خویش در شهر بابل است. بدین منظور پژوهش با راهبرد کیفی نظریه زمینه‌ای انجام گرفت. مشارکت‌کنندگان بالقوه تحقیق، معلمان زن شهر بابل استان مازندران در سال 1400 بودند. در یک فرایند نمونه‌گیری هدفمند و با رعایت حداکثر تنوع با 20 نفر مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام گرفت که تا اشباع نظری داده‌ها ادامه یافت. پیاده‌سازی و کدگذاری نظری متن مصاحبه‌ها، به استخراج هشت مقوله منجر شد که عبارت‌اند از: علاقه‌مندی و اشتیاق زیاد به آموزش، حفظ کرامت انسانی، رضایتمندی، رعایت‌نکردن حق ‌و حقوق، بازخورد مناسب، مشکلات ساختاری، ارزشمندی، نظام آموزشی بسته و تغییرنیافتنی آموزشی. به‌رغم تصور رایج، معلمان شغلشان را قابل‌احترام و با ارزش اجتماعی زیاد می‌دانستند و در عین حال، از مسائل مالی و کمبود امکانات و تجهیزات ناراضی بودند؛ بر همین اساس، مقوله هسته‌ای «رضایت از شغلی پرمحتوا و فرسودگی ناشی از ساختار آنومیک» در این زنان معلم بوده است. با توجه به محرز شدن مقوله هسته‌ای، لازم است مدیران آموزش‌وپرورش برنامه‌هایی را برای ارتقا و بهبود انگیزه شغلی و احساس خودکارآمدی اجرا کنند. به‌طبع، بخش مهمی از این برنامه‌هایی که لازم است در نهاد آموزش و پرورش اجرا شود، باید بنیادی و معطوف به تغییرات ساختاری باشد.

کلیدواژه‌ها

احترام اجتماعی؛ رضایت شغلی؛ زنان معلم؛ فرسودگی شغلی؛ نظریه زمینه‌ای

مراجع

1. اشتراوس، ا.، و کوربین، ج. (1385). اصول روش تحقیق کیفی (ب. محمدی، مترجم). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
2. جوادی، ر.، رسولی، م.، و حسنی، ج. (1398). طراحی پرسشنامه کیفیت زندگی کاری معلمان. نشریه ارگونومی، 7(1)، 10-19.
3. ریتزر، ج. (1373). نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوره معاصر (ا. غروی‌زاد، مترجم). تهران: نشر ماجد.
4. زردشتیان، ش.، عباسی، ه.، اسماعیلی، م.، و خانمرادی، س. (1394). رابطه درک حمایت سازمانی، درگیری شغلی و رفتار شهروندی سازمانی معلمان تربیت بدنی استان همدان. نشریه مطالعات مدیریت رفتار سازمانی در ورزش، 2(6)، 93-103.
5. شیربگی، ن.، بلندهمتان، ک.، و تدین سنگانی، پ. (1396). بررسی و مقایسه سطح استقلال کاری درک‌شده معلمان در مدارس. نشریه مطالعات آموزش و یادگیری (علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز)، 9(2)، 146-172.
6. شیربگی، ن.، و آریامنش، م. (1396). بازنمایی معنایی تجارب معلمان از مسیر شغلی. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی، 9(31)، 65-84.
7. صالحی، م.، قنبریان قلندر، پ.، و وکیلی، د. (1399)، درک و تجربه معلمان مدارس از مفهوم سرمایه حرفه ای یک مطالعه پدیدارشناسی. نشریه مدیریت مدرسه، 8(2)، 203-217.
8. فرامرز‌ پوردارزینی، م.، شیروانی ‌سعادت‌آبادی، م.، و سالاری‌چینه، ا. (1394). بررسی فرسودگی شغلی معلمان. مقاله ارائه‌شده در دومین کنفرانس بین المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی، مشهد.
9. محمدی، ص. (1386). افزایش رضایت شغلی معلمان. روزنامه همشهری، سال پانزدهم، شماره 4274، صفحه 23.
10. مهدیان، س.، حکیم‌زاده، ر.، صفایی ‌موحد، س.، و صالحی، ک. (1396). بازنمایی ادراک و تجربه زیسته معلمان از منزلت اجتماعی‌شان: مطالعه‌ای به روش پدیدارشناسی. فصلنامه خانواده و پژوهش، (38)، 37-19.
11. نیرنیا، ا.، و حسینی، ن. (1398). رابطه بین درک معلمان زبان انگلیسی از دانش پایه و حس خودکارآمدی و رابطه بین آن‌ها در بافت ایرانی. نشریه پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی، 9(2)، 629-657.

 

12. Anastasiou, S. (2014). Factors affecting job satisfaction, stress and work performance of secondary education teachers in Epirus, NW Greece. International Journal of Educational Management, 8(01), 37-53
13. Homans, G. C. (1974). Social behavior: Its elementary forms (Revised ed.). San Diego, CA: Harcourt Brace Jovanovich
14. Kappagoda, U. W. M. R. S. (2013) The impact of five-factor model of personality on organizational commitment of English teachers in Sri Lankan government schools. International Journal of Physical and Social Sciences, 3(1), 1-10.
15. Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers’ self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
16. Lundberg, C., Gudmundson, A., & Andersson, T. D. (2009). Herzberg’s two-factor theory of work motivation tested empirically on seasonal workers in hospitality and tourism. Tourism Management, 30(6), 890-899.
17. Miner, J. B. (2005). Organizational behavior one. Essential theories of motivation and leadership. New York: M.E. Sharpe.
18. Ogochi, G., Kilgoris, R., & Campus, K. (2014). Job satisfaction and teacher effectiveness in selected secondary schools in Trans Mara West District, Kenya. Journal of Education and Practice, 5(37), 125-140.
19. Rehan Masoom, M. (2020). Teachers’ perception of their work environment: Evidence from the primary and secondary schools of Bangladesh. Education Research International, 2021, 1-12.
20. Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. Thousand Oaks, CA: Sage Publications, Inc.
21. Symeonidis, V., & Stromquist, N. (2020). Teacher status and role of teacher unions in the context of new professionalism. Studia Paedagogica: The Changing Status of the Teaching Profession, 25(2), 23-45
22. Turner, J. H. (2003). The structure of sociological theory. New York: Wadsworth.
23. Yusuf, F. A., Olufunke, Y. R., & Valentine, M. D. (2015). Causes and impact of stress on teachers’ productivity as expressed by primary school teachers in Nigeria. Creative Education, 6, 1937-1942.