ارزیابی خطر لرزه ای منطقه بدخشان(شمال شرق افغانستان)

جغرافیا و مخاطرات محیطی

دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 49، فروردین 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.79118.1287

نویسندگان

خدیجه محمدی^{* 1}؛ ابراهیم مقیمی²؛ مهدی زارع³؛ مجتبی یمانی²؛ مسعود مجرب³

¹دانشکده جغرافیا- دانشگاه تهران

²دانشگاه تهران

³پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی

چکیده

بدخشان، در شمال شرق افغانستان دارای زمین‌شناسی پیچیده‌ای است. با استفاده از داده‌های کاتالوگ لرزه‌خیزی آسیای میانه با بروز رسانی(سال های 2011-1909) ازسایت سازمان زمین شناسی آمریکا از سال 2011-2021 کاتالوگی تهیه گردید. با درنظر گرفتن آخرین زلزله با بزرگای 7.2 در سال 2015 ضرایب b به بیشترین مقدار 1.0 و a به مقدار 7.9 در سطح و عمق محاسبه گردید، افزایش مقادیر عددی a,b در نیمه مرکزی به طور کامل مشهود بوده است. نتایج حاکی ازآن است؛ روند حاضر، برخلاف راستای گسل اصلی شمال بدخشان( جهت شمالی- جنوبی) است. بیشترین فراوانی زلزله‌های ≥4 در عمق 70-150 کیلومتر، زلزله های ≥5 در عمق 300-150 کیلومتر و در نهایت زلزله‌های ≥6 درعمق 300-150 کیلومتر در راستای شرقی غربی رخ می‌دهد. این منطقه دقیقا برخورد صفحه پامیر به مرکز بدخشان می‌باشد. این مهم نشان می‌دهد که در منتهی الیه دالان پامیر از شرق به غرب گسیختگی‌هایی در عمق‌های 0-150 کیلومتر در حال ایجاد شدن هستند. دو روند شرقی-غربی ‌و شرقی- جنوبی مشهود است. در خصوص زمین لرزه های کم عمق مربوط به 50 کیلومتر بالایی پوسته، سازوکار غالب از نوع نرمال است که حکایت از کشش پوسته در این بخش دارد. جهت نیروی کششی با توجه به سازوکار ژرفی زمین لرزه‌ها، در امتداد شرقی-غربی است. همین مسئله، موضوع برخورد قاره ای و سپس فرورانش به سمت جنوب بدخشان را بیشتر تایید می‌کند. نوآوری این پژوهش شناسایی روندهای لرزه ای است که در منطقه مورد مطالعه به ندرت تحقیق شده است و کاربرد آن برای شناسایی نواحی پرخطر جهت ساخت و سازها می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

هندوکش؛ مورفوتکتونیک؛ بدخشان؛ افغانستان

مراجع