بررسی قابلیت گیاه پالایی آتریپلکس (.sp Atriplex) و خرزهره (Nerium oleander ) در جذب فلزات سنگین سرب و کادمیوم در مرکز دفن آرادکوه

آب و خاک

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 03 تیر 1402   

نوع مقاله: مقالات پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jsw.2023.81321.1256

نویسندگان

مریم رفعتی^{* 1}؛ مریم ملک زاده²؛ مجید فیروزی³

¹گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران

²گروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

³کارشناس ارشدگروه محیط زیست، دانشکده فنی و مهندسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

فلزات سنگین یکی از آلاینده‌های اصلی شیرابه زباله هستند که می‌توانند گیاهان و خاک اطراف محل دفن را آلوده نمایند. در این پژوهش به بررسی تجمع فلزات سنگین سرب و کادمیوم در دو گونه گیاهی آتریپلکس(.sp Atriplex) ‌و خرزهره (Nerium oleander ) در مرکز دفن آرادکوه شهر تهران پرداخته شد. در این مرکز، گیاه آتریپلکس به صورت خودرو در چهار منطقه و خرزهره به صورت دست‌کاشت در یک منطقه وجود دارد. از هر منطقه رویش آتریپلکس، 10 نمونه به‌طور تصادفی از ریشه و اندام‌ هوایی و خاک پای گیاه (جمعا 120 نمونه) برداشت شد. هم‌چنین از ریشه، ساقه و

برگ‌های گیاه خرزهره هر کدام 10 نمونه و 10 نمونه از خاک پای هر گیاه نمونه‌برداری گردید (جمعا 40 نمونه). بر اساس نتایج، غلظت سرب و کادمیوم در اندام‌ هوایی آتریپلکس منطقه 2 با میانگین به ترتیب 7/19 و 75/5 میلی‌گرم بر کیلوگرم از دیگر مناطق به‌صورت معنی‌داری بیشتر بود و این در حالی است که در گیاه خرزهره میانگین غلظت این فلزات در ریشه (با مقادیر 17/8 و 06/1 میلی‌گرم بر کیلوگرم به ترتیب برای سرب و کادمیوم) بیشتر از اندام‌ هوایی بود. میزان تجمع عنصر سرب در خاک پای گیاه خرزهره با میانگین 13/35 میلی‌گرم بر کیلوگرم و کادمیوم درخاک آتریپلکس منطقه 2 با میانگین 78/3 میلی‌گرم بر کیلوگرم نیز از دیگر مناطق به صورت معنی‌داری بیشتر بود و با اینکه هر دو فلز در محدوده مجاز استانداردهای ملی و سازمان بهداشت جهانی واقع شدند، اما خاک منطقه براساس شاخص Nemerow در وضعیت آلودگی زیاد قرار داشت. همچنین میانگین فاکتور تجمع‌ زیستی اندام‌ های هوایی در چهار منطقه رویشی آتریپلکس برای سرب و کادمیوم به ترتیب برابر با 44/1 و 3/1 بود، در صورتی که ریشه این گیاه در هیچ یک از مناطق رویشی، ضریب تجمع زیستی بالاتر از 1 برای فلزات مذکور نداشت. در مورد خرزهره نیز ضریب تجمع زیستی کادمیوم و سرب در اندام‌ هوایی و ریشه بالاتر از 1 گزارش نشد. به طور‌کلی، می‌توان گفت که آتریپلکس برای استخراج عناصر سرب و کادمیوم از خاک و تجمع این فلزات در اندام‌های هوایی مناسب به نظر می‌رسد. در صورتی که خرزهره برای تثبیت یا استخراج عناصر مذکور مناسب نبوده و قابلیت اندکی برای تجمع فلزات مذکور در ریشه یا اندام هوایی دارد.

کلیدواژه‌ها

آتریپلکس؛ خرزهره؛ فاکتور انتقال؛ فاکتور تجمع زیستی؛ گیاه‌پالایی

مراجع