پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از روش‌های پردازش شی‌گرا و زنجیره مارکوف

جغرافیا و مخاطرات محیطی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 تیر 1403

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/geoeh.2023.82510.1369

نویسندگان

طیبه ایرانی¹؛ هیراد عبقری^{* 2}؛ علی اکبر رسولی³

¹دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه ارومیه، ایران

²دانشگاه ارومیه دانشکده منابع طبیعی

³دانشگاه تبریز-دانشکده جغرافیا

چکیده

بر همین اساس هدف تحقیق حاضر بررسی وضع فعلی و پیش‌بینی وضعیت آتی کاربری اراضی حوزه آبخیز گدارچای واقع در استان آذربایجان غربی یکی از زیرحوضه‌های مهم حوضه آبریز دریاچه ارومیه است. به همین منظور ابتدا تصاویر ماهواره‌ای سنتینل-۲ برای سال‌های میلادی ۲۰۱۶ ،2020 و ۲۰۲۲ از سایت کپورنیک اتحادیه اروپا دریافت گردید. سپس روش‌های پیش‌پردازش در محیط نرم افزارهای مختلف اعمال و تصاویر مربوطه به محیط نرم افزار eCognition ارسال شد. در این محیط با استفاده از روش‌های مختلف دانش پایه و شی‌گرا (به ویژه سگمنت سازی و تولید لایه های ضرایب مختلف) روش طبقه‌بندی نزدیکترین همسایگی اجرا و نقشه‌های کاربری اراضی تولید شد. در نهایت از مدل زنجیره مارکوف به منظور پیش‌بینی تغییرات کاربری اراضی در سال‌های آتی استفاده گردید. برای بررسی صحت مدل CA مارکوف، ابتدا نقشه تغییرات پیش‌بینی شده سال 2022 با نقشه طبقه‌بندی 2022 صحت‌سنجی شد. نتایج تحقیق نشان داد که با کاربرد روش‌های دانش پایه به ویژه طبقـه‌بنـدی نزدیـک‌تـرین همسـایگی امکان تولید نقشه‌های کاربری اراضی با دقت بالا (ضریب کاپا ۹۰ درصد) امکان پذیر است. ضمنا با اعمال مدل مارکوف نقشه‌های تغییرات کاربری اراضی با دقت قابل قبول (در حد ۸۰ درصد) امکان‌پذیر است. نتایج نهایی مبین این واقعیت است که تا سال ۲۰۲۸ میلادی کاربری اراضی کشاورزی (۱۳.۸۹) کشت دیم (14/1) محدوده‌های مسکونی (33/0) و عرصه‌های نمکی دریاچه ارومیه حدود (26) درصد افزایش خواهد داشت. یادآور می‌گردد کلاس کاربری خاک در حد (26/10) و مراتع به میزان (35/5) درصد کاهش خواهند داشت.

کلیدواژه‌ها

کاربری اراضی حوزه آبخیز گدارچای؛ تصاویر ماهواره‌ای سنتینل ۲؛ پردازش دانش پایه؛ مدل زنجیره مارکوف؛ پیش‌بینی تغییرات اراضی

مراجع