مَحرَمِیَّت مرد مؤمن برای زن مؤمن در حدیث "فَاِنَّ المُومِنَ مَحرَمُ المُومِنَهِ"

علوم قرآن و حدیث

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 08 شهریور 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/jquran.2023.82643.1529

نویسندگان

صمد عبداللهی عابد¹؛ محمد قاسمی‌شوب^{* 2}؛ سمیه آزاددل¹

¹دانشگاه شهید مدنی آذربایجان

²دکتری علوم قرآن و حدیث و پژوهشگر دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران.

چکیده

در برخی روایات آمده است که مرد مؤمن، مَحرَم زن مؤمن است. ( فَاِنَّ المُومِنَ مَحرَمُ المُومِنَهِ) ظاهرِ این روایت، همه مردان و زنان مؤمن را مَحرم یکدیگر دانسته است؛ و حال آنکه این امر، مخالف آیات و روایاتی است که حدود مَحارم را مشخص نموده‌اند؛ از همین رو، مسئله اصلی این مقاله، بررسی مفهوم مَحرمیت در این روایت است که با روش توصیفی- تحلیلی به آن پرداخته می‌شود و به این نتیجه می‌رسیم که در این روایت، مَحرَم در کنار اولیاء در آیه 71 سوره توبه قرار گرفته است و با توجه به معنای یاری کردن که برای اولیاء ذکر شده است، می‌توان گفت که منظور امام صادق(ع) از مَحرم در این حدیث، مَحرَمیّت اجتماعی است که می‌توان با اعتماد، از مردان مؤمن کمک گرفت. از همین رو، امام صادق(ع) با استناد به آیه 71 توبه می‌فرمایند که می‌توان به زنانی که نامحرم هستند؛ ولی نسبت به آن‌ها شناخت وجود دارد، در مسیر حج کمک کرد، و این از طریق سیاق روایت و همچنین سیاق آیه و همچنین استناد امام به آیه برای تبیین روایت، قابل دسترسی است. هدف در این روایات، تأمین امنیت زن در سفر حج است و اگر زن، خودش چنین امنیتی دارد، بدون نیاز به حضور مَحارم می‌تواند به حج برود؛ ولی اگر احتمال عدم چنین امنیتی است، می‌تواند با دیگر مردان مسلمان و عادل که مورد اطمینان او است، به حج برود. البته این امر در صورتی است که یا محارمی نداشته باشد و یا محارمش با او به حجّ نروند.

کلیدواژه‌ها

مَحرَمیت؛ مَحرَمیت اجتماعی؛ نصرت کردن؛ اولیاء بودن مردان و زنان