بررسی فلسفه و هدف فقه درنظام حکمت متعالیه صدرایی

جستارهایی در فلسفه و کلام

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1402

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

شناسه دیجیتال (DOI): 10.22067/epk.2023.71809.1054

نویسندگان

سید محمد حسین میردامادی^{* 1}؛ سید مهدی امامی جمعه²

¹گروه فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

²فلسفه و کلام دانشگاه اصفهان

چکیده

در این مقاله ضمن تبیین چیستی علم فقه به تبیین منبع عقل و الزامات محوریت عقل به عنوان منبع مشترک فقه و فلسفه و تعریف آن از نظر فقه و فلسفه پرداخته شده است.،فقه مد نظر حکمت متعالیه غایتی وجودی در عرصه فردی و اجتماعی داشته و بر بصیرت در دین و خشیت تأکید می‌ورزد. در نظام حکمت متعالیه، فقه زیرمجموعه الهیات بوده و در این راستا تعریف و احکام آن بررسی می‌گردد. در سیستم صدرایی، فقه و عرفان و حکمت جدای از هم نیست و همه، لایه‌ها و مراتب دین است که این اصل بر تبیین صحیح قلمرو و حدود و ثغور فقه تأثیرگذار است. فقه تمدن ساز و ظلم‌ستیز از شاخصه‌های تفقه صدرایی است. از طرف دیگر فقه به عنوان زیرمجموعه حکمت عملی فردی و اجتماعی نیز محسوب شده و تبیین ملاصدرا از حکمت عملی در جهت دهی فقهی او بسیار مؤثر است. در انتهای این مقاله از تأثیرات حکمت متعالیه بر نظریات فقهی فقیه معاصر علامه مطهری نیز بحث به میان آورده و اصولی چون حق طبیعی، مسأله فطرت واصل عدل و غایت هستی را که از مبانی فلسفی فقها هست مورد بررسی قرار داده ایم.

فقه در حکمت متعالیه به کلی از معنای مصطلح آن که استخراج احکام فرعی با ادله تفصیلی و با محوریت اصول فقه است جدا می‌شود و این معنای فقه اگر در حوزه‌های فقهی و دینی مورد عنایت واقع می شد آثار و ثمرات درخشانی در پی داشت

کلیدواژه‌ها

فلسفه فقه؛ فقه فردی؛ فقه اجتماعی؛ ملاصدرا؛ نظام حکمت متعالیه