The Analysis and Evaluation of the Role of Spatial Components in the Spatial Arrangement of Population Centers in Sirjan Basin

جغرافیاوتوسعه ناحیه ای

Article 9, Volume 21, Issue 4 - Serial Number 45, February 2024, Pages 253-276   

Document Type: Research

DOI: 10.22067/jgrd.2023.83894.1315

Authors

Mohsen Pourkhosravani^{* 1}; Sadegh Karimi²; Zahra Zaboli Dehnavi³

¹Associate Professor in Geomorphology, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran

²Associate Professor in Climatology, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran

³MA Student of Land Use Planning, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran

Abstract

Some components in natural places such as the shores of seas and lakes, river banks and glacial valleys have special structures whose potentials in morphology have attracted people to create social configuration. Discovering the distribution patterns and the arrangement of these centers determines the rules governing the environment. For this reason, this research tried to analyze and evaluate the role of spatial components in the arrangement of population centers in Sirjan basin. The phenomenological method and the space analysis technique were used to identify the natural developments that caused the emergence of natural history and geomorphic heritage in the studied area. Then the rules governing the arrangement of settlements in the study area were extracted. The results showed that two geographical identities, glacial and lake, define the space syntax logic of the settlements in the study area. In the Land Context of Sirjan Old Lake, the arrangement of settlements is affected by lake terraces and the law of size-distance, so that the density of population centers on the terraces, especially the third and fourth terraces, which are more far from the center of the lake, increases significantly. On the one hand, as we move from the center of the lake to the higher terraces, larger population centers are created with more people. On the other hand, permanent villages were formed at the intersection of ice sheets with a thermal surface (6°C), i.e., the ice–water equilibrium line. Moreover, the space syntax of the settlements above the ice-water equilibrium line, which are mainly non-permanent and summer population centers, is in accordance with the glacial valleys and the distribution of the ice sheets of the past.
 
 
 
 
 
 
 

Keywords

Population Centers; Space Syntax Logic; Space Identity; Sirjan Basin

References

1. باباجمالی، ف. (1391). مؤلفه‌های ژئومورفولوژی و تأثیر آن بر هویت کانون‌های مدنی و هنر فرش دستباف ایران. رساله دکتری ژئومورفولوژی. دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان.
2. باباجمالی، ف. (1393). آلومتری تولید یخ و هویت مکانی زیستگاه‌‌های ایران مرکزی (ایده‌ای در حوزه دانش ژئومورفولوژی). فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 25 (1)، 24-12.
3. پاریزی، ا. (1392)، شواهد یخچال‌‌های کواترنر پایانی در حوضه تنگوئیه سیرجان. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته ژئومورفولوژی. دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان.
4. حسینی‌‌نژاد، ژ.، شاهزیدی، س. ا.، و شکرگزار، ا. (1401)، تحلیل منطق چیدمان سکونتگاه‌‌های شهری در پهنه سواحل خزر. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 37 (4)، 408-398.
5. رامشت، م. ح.، و نعمت‌اللهی، ف. (1383)، آثار یخساری در ایران. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 9(4)، 162-143.
6. رامشت، م. ح. (1380). دریاچه‌های دوران چهارم بسـتر تبلور مدنیـت در ایران. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 60 (1)، 11-90.
7. رامشت، م.ح. (1384). نقشه‌‌های ژئومورفولوژی (نمادها و مجازها). تهران: انتشارات سمت.
8. رامشت، م.ح.، و پوردهقان، د. (1387). یخ در آتش. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 89 (2)، 144-129.
9. راهدان‌منفرد، م. (1391). شناسایی و بررسی قلمروهای یخچالی زاگرس میانی در کواترنر پایانی. پایان نامه­ی کارشناسی ارشد رشته­ی جغرافیای طبیعی. دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان.
10. شهری، س.، کرم، ا.، رامشت، م. ح.، و اولیا، م. (1400). هویت مکانی و نقش آن در شکل‌گیری مدنیت شهری یزد. فصلنامه پژوهش‌‌های ژئومورفولوژی کمی، 10 (2)، 15-1.
11. کیانی، ط. (1389). ژئومورفولوژی تاریخی ماهیدشت در کواترنر. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان.
12. محمدیان، ع. (1401). منطق چیدمان فضایی سازمندی‌‌های شهری نمونه موردی: چاله سیاه کوه. فصلنامه پژوهش‌‌های ژئومورفولوژی کمی، 4 (3)، 179-163.
13. محمدیان، ع.، و جهان‌تیغ‌‌مند، س. (1400). دریاچه سیاهکوه و تراس‌‌های هویت‌‌ساز آن. هشتمین همایش ملی انجمن ژئومورفولوژی ایران، آبان ماه، تهران.
14. محمدیان، ع.، رحمتی، م.، و جهان‌تیغ‌مند، س. (1402). سازمندی باغشهر قزوین. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری و منطقه‌‌ای، 13 (47)، 242-215.
15. محمدیان، ع.، صفاری، ا.، و کرم، امیر. (1398). منطق چیدمان فضایی سکونتگاه‌‌های جلگۀ خوزستان. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌‌ای،9 (33)، 160-147.
16. محمودی، ط.، و رامشت، م.ح. (1399). ژئومورفولوژی پدیداری. مشهد: نشر کتاب امید.
17. محمودی، ط. (1393). هویت آینه‌ای هسته مدنی ایران، مجله جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 25 (1)، 90-79.
18. محمودی، ط.؛ رامشت، م.ح.؛ انتظاری، م.؛ ولی، ع.؛ و ربانی، ع. (1395). هویت مکانی و نقش آن در تبلور هسته مدنی ایران. فصلنامه پژوهش‌‌های ژئومورفولوژی کمی، 4 (4)، 71-56.
19. محمودی، ط.، رامشت، م. ح.، و لاجوردی، م. (1390). ردیابی آثار یخچال‌‌های طبیعی حوضه تیگرانی ماهان، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 22 (2)، 78-59.
20. نعمت الهی، ف. (1396). مؤلفه‌‌های مکانی دفاع غیر‌‌عامل در سکونت‌‌گزینی مطالعه موردی: سواحل شمالی خلیج فارس. رساله دکتری رشته ژئومورفولوژی گرایش نظری، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی، دانشگاه اصفهان.
21. ولدی، م.، امیر‌صفاری، ا. ک.، و محمدیان، ع. (1401). ژئومورفولوژی شناختی و نگاره دهلران. فصلنامه جغرافیا و توسعه، 20 (66)، 54-35.
22. یمانی، م.؛ شمسی‌پور، ع. ا.؛ و جعفری‌اقدم، م. (1390). بازسازی برف مرزهای پلیوستوسن درحوضه جاجرود. فصلنامه پژوهش‌‌های جغرافیای طبیعی، 76 (3)، -35.
23. Chang, K. T. (2018). Introduction to geographic information systems. 9th Edition. Boston: McGraw-Hill. 461.
24. Cohen, J. E., & Small, C. (1998). Hypsographic demography: The distribution of human population by altitude. Applied Physical Sciences. 95(24), 14009-14014.
25. Hillier, B. (1996). Cities as movement economies. Urban Design International. 1(1):41-60.
26. Montello, D. R. (2007). The Contribution of Space Syntax to a Comprehensive Theory of Environmental Psychology. 6th International Space Syntax Symposium, İstanbul. 2007. (P. IV 1-12).
27. Porter, S. C. (2001). Snowline Depression in the Tropics during the Last Glaciations. Quaternary Science Reviews, 20(1), 18-31.
28. Sarkar, A. (2010). Analysis of human settlement patterns using RS and GIS in the plains of West Bengal. The On-Line. Indian Journal of Spatial Science, 1(1), 1-13.